Kuvvetler ayrılığı: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
düzeltme AWB ile
Bahain (mesaj) tarafından yapılmış 16188220 numaralı değişiklikler geri getirildi. (TW)
1. satır:
'''Kuvvetler ayrılığı''', [[devlet]] organları olan [[yasama]], [[yürütme]] ve [[yargı]] güçlerinin birbirinden ayrılmış oldukları bir devlet yönetim modelidir. Devletin her biri birbirinden ayrı ve bağımsız güçlerdeki kol ve sorumluluk alanlarına ayrıldığı ve böylece her bir güç ve kolun bir diğeri ile güç ve sorumluluk alanları bakımından bir çatışma yaşamadıkları bu model ilk olarak [[Antik Yunanistan|antik Yunan]] ve [[Antik Roma|Roma]]'da geliştirildi. Kuvvetler ayrılığında güçler normal olarak [[yasama]], [[yürütme]] ve [[yargı]] olmak üzere üç kola ayrılmaktadır.
 
Kuvvetler ayrılığı sistemi; [[yasama]], [[yürütme]] ve [[yargı]] olarak tanımlanan kuvvetlerin değişik yollardan göreve gelen ve aralarında '''fren ve denge (kontrol ve denge (check and balance )) mekanizması''' bulunan farklı organlara verilmesi (Soysal, 1990:47) olarak tanımlanmıştır.<ref>[http://www.ankarabarosu.org.tr/siteler/ankarabarosu/tekmakale/2010-4/2010-4-akgul.pdf Ankara Barosu, Dr. Mehmet Emin Akgül, Kuvvetler Ayrılığı İlkesi ve Gelişim Sürecine Bakış, S.81]</ref> [[Devlet]]in [[yasama]] ve [[yargı]] dışındaki faaliyetleri [[yürütme]] işlevidir.<ref>[http://w2.anadolu.edu.tr/aos/kitap/IOLTP/2293/unite10.pdf [[Anadolu Üniversitesi]], Yürütme Yetkisi ve Görevi, S.137]</ref> [[Yasama]] kural koymak; genel, sürekli, objektif, kişisel olmayan işlemler yapabilmektir.<ref>[http://www.anayasa.gen.tr/yasamafonksiyonu.htm Anayasa Hukuku Sitesi, Kemal Gözler, Yasama Fonksiyonu]</ref> [[Yargı]]; [[yasama]] ve [[yürütme]] organından 'bağımsız [[mahkeme]]lerce görevlerin yerine getirilmesini ifade etmektedir. [[Yargıç]]ların bağımsızlığı ise [[yasama]] ve [[yürütme]] organlarına bağlı olmadan [[Anayasa]]ya ve [[hukuk]]a uygun olarak vicdani kanılarına göre hüküm vermelerini amaçlar.<ref>[http://w2.anadolu.edu.tr/aos/kitap/IOLTP/2293/unite09.pdf Anadolu Üniversitesi, Yargı erki, S.125]</ref>
 
== Tarihçe ==
9. satır:
[[Dosya:Montesquieu 1.png|thumb|200px|[[Montesquieu]], ''Yasaların Ruhu'' adlı eserinde kuvvetler ayrılığını açıklamıştır.]]
 
'''Üç parçalı sistem''' terimi [[Fransa|Fransız]] [[Aydınlanma çağı]] siyaset bilimi düşünürü [[Charles de Secondat, baron de Montesquieu|Baron de Montesquieu]]'ya atfedilmektedir.<ref>{{Web kaynağı|url=http://plato.stanford.edu/entries/montesquieu/#4 |başlık=Baron de Montesquieu, Charles-Louis de Secondat (Stanford Encyclopedia of Philosophy) |yayıncı=Plato.stanford.edu |tarih= |erişimtarihi=2008-10-29}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=http://www.lawiki.org/lawwiki/Separation_of_powers |başlık=lawiki.org law&nbsp;— Separation of Powers: the reality |yayıncı=lawiki.org|tarih= |erişimtarihi=2010-09-16}}</ref> [[Montesquieu]] politik gücün ayrılmasını; [[yasama]], [[yürütme]] ve [[yargı]] güçlerinin birbirinden ayrılması olarak tanımlamıştır. Bu modeli [[Roma Cumhuriyeti]] ve [[Birleşik Krallık]] anayasal sistemi üzerinden geliştirerek açıklamıştır. Montesquieu bu bakış açısını Roma Cumhuriyetindeki ayrılmış güçlerden hiçbirisinin bir diğerinin gücünü elde edemiyor oluşundan almıştır.<ref>{{citation|title=The Roman Republic in Montesquieu and Rousseau - Abstract|last=Price|first=Sara|url=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1766947|accessdate=November 19, 2012|date=February 22, 2011}}</ref><ref>{{citation|url=http://www.rschindler.com/montesquieu.htm|title=Montesquieu’s Political Writings|last=Schindler|first=Ronald|accessdate=November 19, 2012}}</ref><ref>{{citation|title=Polybius and the Founding Fathers: the separation of powers|last=Lloyd|first=Marshall Davies|date=September 22, 1998|url=http://mlloyd.org/mdl-indx/polybius/intro.htm|accessdate=November 17, 2012}}</ref> [[John Locke|Locke]], [[Montesquieu]]’dan önce, yönetimin [[mutlakiyet|mutlak gücü]]nün [[liberal|özgürlükçü]] ve eşitlikçi bir çerçevede ele alınarak mutlaka belirli bir düzeye indirilmesi gerektiğini ve bunun ancak [[kuvvetler ayrılığı]] ilkesiyle gerçekleştirilebileceğini savunmuştur. [[John Locke|Locke]]’un [[yasama]] ve [[yürütme]] güçlerinin birbirinden ayrılığı olarak açıkladığı [[kuvvetler ayrılığı]] ilkesi; [[Montesquieu]] tarafından [[yasama]], [[yürütme]] ve [[yargı]] güçlerinin ayrılığı olarak geliştirilmiştir.
 
[[Montesquieu]], İngiliz kralının [[Avam Kamarası|avam]] ve [[lordlar kamarası]] olarak ayrılmış ve bir diğerini denetler biçimdeki parlamentosunun yasama işleviyle dengelenmiş bir yürütme uygulaması yaptığını gözleminde bulundu. Ardından bunu bir adım ileriye götürerek [[yürütme]] ve [[yasama]] güçlerinin yanında [[yargı]] sisteminin de bağımsız oluşuyla tam bir denge kurulmuş olacağından bahsetti. [[Montesquieu]], iyi bir demokrasi için en iyi hükümet biçiminin yasama, yürütme ve yargı güçlerinin birbirinden ayrıldıkları, her birinin bir diğerini denetleyebildiği ve herhangi birinin aşırı güçlü hale gelmesini engellebildiği hükümet biçimi olabileceği sonucuna ulaştı.<ref>[http://www.crf-usa.org/bill-of-rights-in-action/bria-20-2-c-hobbes-locke-montesquieu-and-rousseau-on-government.html Hobbes, Locke, Montesquieu, and Rousseau on Government]</ref>
21. satır:
 
=== İki kuvvetli sistemler ===
16. yy.'da [[Kalvenizm]] adı verilen [[Protestanlık|protestan]] akımın kurucusu [[John Calvin]], politik gücün [[demokrasi]] ve [[aristokrasi]] arasında paylaştırıldığı bir [[hükümet]] biçimini destekledi. [[John Calvin|Calvin]], [[demokrasi]]nin avantajlarını takdir etti: "Eğer Tanrı bir halka kendi hükümetini ve yüksek görevlilerini seçmesine izin veriyorsa bu paha biçilmez bir armağandır."<ref>Quoted in Jan Weerda, ''Calvin'', in ''Evangelisches Soziallexikon'', Third Edition (1960), Stuttgart (Germany), col. 210</ref> Politik gücün kötüye kullanım tehlikesini daha da azaltmak için, bir diğerini tamamlayıcı ve denetleyici bir fren (denetim) ve dengelerin olduğu bir sistem içinde bazı politik enstitüler kurulmasını önerdi. [[John Calvin|Calvin]] ve izleyicileri politik [[mutlakiyet]]çiliğe karşı durdular ve [[demokrasi]]nin gelişimini ileriye taşıdılar. [[John Calvin|Calvin]]'in amacı sıradan vatandaşların haklarını ve faydalarını korumaktı.<ref>Clifton E. Olmstead (1960), ''History of Religion in the United States'', Prentice-Hall, Englewood Cliffs, N.J., pp. 9-10</ref> [[1620]]'de bir grup İngiliz; (devlet-kilise) ayrımı savunan kongre yanlıları ve [[Anglikan]] ki bunlar daha sonradan [[Pilgrimler|Pilgrim Babaları]] olarak bilindiler; Kuzey Amerika'ya göç ederek orada [[Plymouth Kolonisi]]ni kurdular. Kendi kendilerini idare ediyor olmaktan memnun halde iki parçalı demokratik bir hükümet oluşturdular. Yasama ve yargılama işini yapacak ve yedi asistanıyla bir yürütme organı işlevini görecek olan bir genel mahkemeyi seçerek oluşturdular.<ref>{{Web kaynağı |ad=Christopher |soyadı=Fennell |başlık=Plymouth Colony Legal Structure |url=http://www.histarch.uiuc.edu/plymouth/ccflaw.html |yayıncı=Histarch.uiuc.edu}}</ref>
 
[[Massachusetts|Massachusetts Körfezi Kolonisi]] (kuruluş 1628), [[Rhode Island]] (1636), [[Connecticut]] (1636), [[New Jersey]], ve [[Pennsylvania]] benzer anayasal kurumlarını oluşturdular. Hepsi de politik güçlerin ayrılığını benimsediler. [[Plymouth Kolonisi]] ve [[Massachusetts|Massachusetts Körfezi Kolonisi]] dışındaki İngiliz ileri karakol kolonileri demokratik sistemlerine dinsel özgürlüğü eklediler ve [[insan hakları]]nın gelişimine doğru önemli bir adım attılar.<ref>[http://www.history.hanover.edu/texts/masslib.html Hanover Historical Texts Project]</ref><ref>Clifton E. Olmstead, ''History of Religion in the United States'', pp. 69-76, 99-105, 114-116</ref>
 
[[Plymouth Kolonisi]] Valisi [[William Bradford]]'un 'Plymouth Plantasyonu'nun Tarihi' adlı kitabı [[İngiltere]]'de geniş bir okuyucu kitlesinin ilgisini çekti. Böylece [[koloni]]lerdeki [[hükümet]] biçimleri ana vatanları olan İngiltere'de, [[John Locke]] da dahil olmak üzere birçok kişi tarafından öğrenildi. O, İngiliz anayasal sistemi üzerine bir çalışmasında politik gücün, örneğin [[Lordlar Kamarası]] ve [[Avam Kamarası]] gibi bir takım yapılar arasında dağıtılması, diğer yandan [[Monarşi|monark]]ın ayrıcalıkları ve ülkenin korunması için bir yürütme ve federal yapının oluşturulması sonucunu çıkardı. İngiltere'nin yazılı bir anayasası olmamıştı.<ref>Otto Heinrich von der Gablentz, ''Gewalt, Gewaltenteilung'', In ''Evangelisches Soziallexikon'', col. 420</ref>
 
=== Frenler ve dengeler mekanizması ===
Bir gücün diğerlerinden üstün gelmesini engellemek ve birimleri birlikte çalışmaya teşvik etmek için, kuvvetler ayrılığını uygulayan yönetim sistemleri "'''frenler ve dengeler'''"ni (kontrol et ve dengele mekanizmasını) geliştirdiler. Bu terim de [[Montesquieu]]'e atfedilmektedir. Frenler ve dengeler sistemi sayesinde güçlerden birisi bir diğerinin gücünü yasal işlemler tabanında sınırlayabilmektedir.
 
Kuvvetler ayrılığı ilkesini benimsemiş her ülkenin kendine özgü bir "frenler ve dengeler" sistemi vardır. Örneğin [[yargı]] organı; [[yasama]] ve kısıtlı olarak da [[yürütme]] organının çıkarmış olduğu yasal düzenlemelerin öncelikle [[anayasa]]ya uygunluğunu [[Anayasa Mahkemesi]] vasıtası ile denetleyebilmektedir. Bununla birlikte [[mahkeme]]lerin kuruluş, görev ve yetkileri [[yasama]] organı tarafından [[yasa]]larla düzenlenmektedir. Bundan sonraki aşama toplum yaşamında bireyler arasında ya da bireylerle devlet arasında ortaya çıkan uyuşmazlıkların yargı eliyle yargı yöntemleri kullanılarak çözümlenmesidir. [[Yargıç]] ve [[savcı]]lık teminatı olarak bilinen güvenceler esasında yargı bağımsızlığının sağlanmasının teminatlarıdır. Her üç kuvvetin dengeli bir biçimde bir diğerini frenleyebilmesi kuvvetler ayrılığı ilkesinin özünü oluşturmaktadır. Kuvvetler ayrılığı teorisinin ardındaki temel dürtü [[Aristo]], [[Platon]], [[Cicero]], [[John Locke|Locke]] ve [[Montesquieu]]'dan bu yana hep [[devlet]]i yönetme gücünün tamamının bir kişi veya bir grup kişi elinde toplanmasının [[mutlakiyet]]e yol açacağı endişesi ve bunu önlemek düşüncesidir.<ref>[http://www.anayasa.gov.tr/files/pdf/anayasa_yargisi/anyarg11/saitguran.pdf Prof.Dr. Sait Güran, Kuvvetler Ayrılığı Ne Değildir? S.193]</ref>
 
Aşağıda bahsedilen durum Türkiye Cumhuriyeti sistemine uygun değildir.
 
<tr>
Satır 50 ⟶ 48:
</td>
<td valign="top">
* CumhurbaşkanıBaşkan bazen yasaları veto edebilir.
* Meclis tarafından azledilmeyi de göze alarak bazı yasaların uygulanmasına karşı çıkabilir
* Çeşitli amaçlar için ayrılmış bütçeyi harcamayı reddedebilir.
Satır 74 ⟶ 72:
 
== Bakiye durumunu dengede tutmak ==
Yasama ve yürütme birimlerinin teorideki bağımsızlığı bir miktar bu iki birimin ayrı ayrı seçilmelerinden ve halka karşı doğrudan sorumlu olmalarından kaynaklanmaktadır. Bununla birlikte birimlerin birbirlerinin işlerine müdahalesini engellemek için yargısal önlemler de vardır. Yargısal bağımsızlık yaşam boyu görevlendirme, gönüllü emeklilik ve yasama tarafından çok zor görevden alınabilmeleri sayesinde sağlanmaktadır.
 
Üç devlet biriminin güçlerini sınırlayan yasal düzenekler çok büyük oranda halkın fikirlerine (kamuoyuna) dayanmaktadırlar. Kamuoyu, yasal otoritenin meşruiyetine ve fiilen uygulanmasına olanak sağlar. Fren ve denge sistemi aynı zamanda kendi kendine yönetilebilir bir sistemdir. Gücün suistimali caydırılabilinir ve gücü elinde toplama durumu da diğer iki birimin düzeltmesi sonucu engellenebilir. Böyle bir durumda düzeltme kendiliğinden gelmez ve diğer iki birimin aktif olarak bu durumu engellemesi gerekir. Birimlerin bağımsızlığının ve -biraz da bunun bir sonucu olarak- tarafsızlığının önemi burada ortaya çıkmaktadır. Böylece tiranlığın ve totaliter bir yönetimin önüne geçilebilir.
Satır 87 ⟶ 85:
Bir dizi yargı kararları, yasanın [[içtihat]] yoluyla yorumlanmasıyla elde edilmişse [[yürütme]] organı [[yasama]] tarafından gerekli mevzuatın oluşturulması bakımından başlatıcı olarak rol alabilir. Yürütme organı herhangi bir hükmün yeniden incelenmesi veya yenilenmesi için herhangi bir yargısal organdan istekte bulunamaz; verilen hüküm nihaidir. Yürütme; yargı kurumu veya onun herhangi bir bireysel mensubu üzerinde bir otoriteye sahip değildir.
Kuvvetler ayrılığı özelliği taşıyan sistemler kuvvetler arasındaki ilişkinin yoğunluğuna göre birbirinden farklı özellikler taşıyabilmektedir. Kuvvetlerin yumuşak bir şekilde birbirinden ayrıldığı yapılara [[parlamenter sistem]]; kuvvetlerin sert bir şekilde birbirinden ayrıldığı yapılara ise [[başkanlık sistemi]] adı verilmektedir. Kuvvetler ayrılığı mevcut olmakla birlikte devlet başkanına yürütme organı içinde ağırlık verilmişse bu tür bir yapıya da [[yarı başkanlık sistemi]] adı verilmektedir.<ref>[http://tasav.org/htmldocs/index/calisma_detay/12/index.html Türk Akademisi Siyasi Sosyal Stratejik Araştırmalar Vakfı (TASAV), Hükümet Sistemleri]</ref> Kuvvetler ayrılığı sistemleri de kendi içinde kuvvetlerin sert ve yumuşak ayrılığı olmak üzere ikiye ayrılır. Sert kuvvetler ayrılığı sistemine [[başkanlık sistemi]], yumuşak kuvvetler ayrılığı sistemine ise [[parlamenter sistem]] denir. Buna karşın [[parlamenter sistem]]in [[yasama]] ve [[yürütme]] arasında sürekli bir işbirliğini gerekli kıldığı ve bu nedenle sadece [[başkanlık sistemi]]nin net kuvvetler ayrılığına dayandığı da ileri sürülmektedir.<ref>[http://www.ankarastrateji.org/yazar/prof-dr-faruk-bilir/kuvvetler-ayriligi/ Ankara Strateji Enstitüsü, Prof. Dr. Faruk Bilir, Kuvvetler Ayrılığı]</ref>
 
=== Tipik kollar ===
Satır 95 ⟶ 93:
* '''Denetleme Kurumları:''' [[Devlet Denetleme Kurulu]], [[Anayasa Mahkemesi]] vb.
* '''Seçim Kurumları:''' [[İl Seçim Kurulu|İl]] ve [[İlçe Seçim Kurulu|İlçe Seçim Kurul]]ları vb. - seçim komisyonları, kürsüler veya diğerlerinden bağımsız mahkemeler
* '''[[Savcı]]lıklar'''
 
=== Üç kuvvetliler ===
Satır 103 ⟶ 101:
==== Avusturya ====
[[Dosya:Hans_Kelsen1.jpg|thumb|right|120px|Hans Kelsen, üç kuvvetli devlet yapısını taşıyan , [[Avusturya]] ve [[Çekoslovakya]] anayasalarının hazırlayıcısıdır.]]
[[Avusturya]] ve [[Çekoslovakya]]nın [[1920]] tarihli anayasaları [[Avrupa]]'da anayasa akademisyeni olan [[Hans Kelsen]] tarafından hazırlanmıştır.<ref>[http://www.usoud.cz/en/constitutional-court-of-the-czechoslovak-republic-and-its-fortunes-in-years-1920-1948/ Constitutional court of the Czechoslovak Republic]</ref> Kelsen, Avusturya Anayasal İstinaf Mahkemesini (Anayasa Mahkemesi) anayasaya aykırı edimlere karşı anayasanın savunulması için<ref>[http://www.venice.coe.int/sacjf/2006_02_venice_strasbourg/report_mazak.htm The European model of constitutional review of legislation]</ref> üçlü idari yapının bir parçası olarak sunmuştur.
 
==== Birleşik Devletler ====
:Ayrıca bakınız: [[Amerika Birleşik Devletleri'nin yönetimi]]
[[Dosya:Washington Constitutional Convention 1787.jpg|thumb|290px|[[George Washington]], [[1787]] Anayasa Komisyonunda [[ABD]] Anayasası'nı imzalıyor.]]
[[ABD]] Anayasası, Madde 1 Kısım I Kongre'ye şunu tanır: "Yasama güçleri burada teslim edildiği gibidir." der ve Madde 1 Bölüm 9'da Kongre'ye yasaklanmış edimler anlatılırken Madde 1 Bölüm 8'de bu madde ile izni verilmiş edimleri sayar. Yetki veren Madde II ifadesi [[yürütme]] gücü için herhangi bir sınır koymamakta ancak ''Yürütme gücü bir Amerika Birleşik Devletleri Başkanına yetkilendirilmelidir.''<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.archives.gov/exhibits/charters/constitution.html |başlık=Constitution of the United States |yayıncı=Archives.gov |tarih=2000-09-15 |erişimtarihi=2013-05-05}}</ref> Madde III'e göre [[ABD Yüce Mahkemesi|Yüksek Mahkeme]], "Yargı Yetkisi"ni elinde bulundurur ve aynı madde; dönüm noktası özelliğini taşıyan ''[[Marbury v. Madison]]'' davası sonrasında Marshall mahkemesinde adli gözden geçirmeye (temyiz) işaret taşımakta olduğu biçiminde yorumlandı.<ref>Madison, James. (8 February 1788) [http://www.foundingfathers.info/federalistpapers/fed51.htm "The Structure of the Government Must Furnish the Proper Checks and Balances Between the Different Departments"] ''The Federalist Papers No. 51''</ref> '[[Hükümet]]' terimi genel ve yaygın olarak '[[yürütme]]' işlevini yerine getiren siyasal yapının ifadesi olarak kullanılmaktayken 'ABD Federal Hükümeti'; ayrı güçleri ''hükümetin kolları'' olarak işaret etmektedir. [[Parlamenter sistem]]lerde devletin organları olarak ayrılmış yasama, yürütme ve yargı güçlerinin [[başkanlık sistemi]]ni uygulamakta olan ABD'de hükümetin organları olarak ayrılmış biçimi olarak açıklamak mümkündür.
 
[[Federalizm|Federal]] sisteme göre teşkilatlanmış [[ABD]]'deki yapı; [[Federal devlet|Federal]] (ulusal) devlet, [[eyalet]] (federe devletler) ve [[yerel yönetim]] kademelerine ayrılmıştır. Yasama, yürütme ve yargı görev ve yetkilerinin tanımlanmış olmasının '''güçlerin yatay ayrılığı'''nı; federal devlet, eyaletler ve yerel yönetim yapıları da '''güçlerin dikey ayrılığını''' ifade ettiği belirtilmektedir.<ref>[http://www.delmarlearning.com/companions/content/076684014X/student/Bailey_ch02.pdf Dividing government horizontally and vertically (in USA)]</ref> Başkan halkoyu ile seçilmektedir. Yürütme gücünü elinde bulunduran, devlet başkanı, bakanlar kurulu başkanı ve silahlı kuvvetlerin başı olan başkandan<ref>[http://www.whitehouse.gov/our-government/executive-branch White House, Executive Branch]</ref> tamamen bağımsız olarak seçilen temsilciler meclisi ve senato yapıları bulunmaktadır. Meclis üyeleri 2 yıl içinde yenilenmektedir. Senatonun ise iki yıl içinde 1/3'ü yenilenmektedir. [[Yargı]] teşkilatındaki yargıçlar, [[yasama]] ve [[yürütme]] tarafından belirlenmektedir. [[Federe devlet]]lerin (eyaletlerin) [[vali]] adı verilen yöneticileri [[üniter devlet]]lerin aksine atamayla değil seçimle göreve gelmektedir.
 
==== Birleşik Krallık ====
Satır 119 ⟶ 117:
Yazılı halde derlenmiş bir belge olmayan İngiliz anayasasınının gelişimi, yasamada eski bir rolü bulunan monarkın kişiliğinde yasama, yürütme ve yargının oluşturulması tabanında olmuştur. İngiliz parlamento düzeni; taç, lordlar kamarası ve avam kamarası olmak üzere üç temel kurumdan oluşmaktadır. Yürütme ise; Özel Konsey, Bakanlar Kurulu ve hükümet olmak üzere yine üçlü bir yapılanmadan oluşmaktadır.<ref>[http://dergi.sayistay.gov.tr/icerik/der72m4.pdf Sayıştay Dergisi, Düzenleyici Kurumlara İngiltere Örneği Üzerinden Bakmak, Araştırma Görevlisi Hülya Ekşi]</ref> Yargı bağımsız bir yapı ve adaletin kaynağı olarak tüm sulh hakimlerini ve tüm savcıları kendi adına göreve getirir.
 
Kuvvetler ayrılığı İngiltere'de bir ilke olarak etkin bulunsa da anayasal sisteminin "zayıf bir kuvvetler ayrılığı"na (A. V. Dicey) sahip olduğu sıklıkla ifade edilmektedir. Örneğin, İngiltere'de yürütme; yasamanın bir altkümesi'dir. Hükümet, Avam Kamarası'nda çoğunluğa sahiptir ve yasa çıkarmakta bir güçlükle karşılaşmaz. Bu nedenle hükümet çok açık bir biçimde yasamadan üstün bir durumdadır(Lijphart,2005:22).<ref>[http://www.ankarabarosu.org.tr/siteler/ankarabarosu/tekmakale/2010-4/2010-4-akgul.pdf Ankara Barosu, Dr. Mehmet Emin Akgül, Kuvvetler Ayrılığı İlkesinin Dönüşümü ve Günümüz Demokratik Sistemlerindeki Anlamı]</ref> ve Yüksek Mahkemenin <!-- Supreme Court of the United Kingdom --> 2005 anayasal reformu ile kurulup 1 Ekim 2009'da faaliyete geçmesine kadar<ref name="Enactment">{{Cite news| title=Part 3, Constitutional Reform Act 2005| url=http://www.statutelaw.gov.uk/documents/2005/4/ukpga/c4/part3| periodical=Acts of the Parliament of the United Kingdom| volume=4| page=3| date=24 March 2005 |accessdate=2 September 2009| postscript=<!--None-->}}</ref><ref name="Commencement">{{Cite |title=The Constitutional Reform Act 2005 (Commencement No. 11) Order 2009|made=2009-06-29 |force=2009-10-01 }}</ref> yargının daha küçük miktarda bir ek uzantısı olarak bulunmuştur.
 
Başbakanın tavsiye üzerine Britanya monarkları tarafından atanmakta olan ve yasama, yürütme ve 2005 öncesine kadar yargı teşkilatında görevli bulunan Lord Chancellor 2005'e kadar; 'Avam Kamarası Sözcüsü', Bakanlar Kurulunda bir 'hükümet bakanı' ve mahkemelerin idari yapısının, yargı sisteminin ve yargıçların atanmasının yapıldığı 'Adalet Bakanlığı departmanının başı' olarak bulunduğundan yasama, yürütme ve yargı güçlerinin içinde bulunmuştur. 2005'teki anayasal reformla güçler ayrımına doğru gidilerek yasama işlevi Avam Kamarasına ve yargı işlevi Adalet Başkanlığına<!-- (Lord Chief Justice) --> geçmiştir. Adalet Bakanı Departmanı<!-- (Lord Chancellor's Department ) --> Adalet Bakanlığı ile değiştirilmiş ve Lord Chancellor ise şimdi sürmekte olan Adalet Devlet Sekreteri<!-- (Secretary of State for Justice) --> pozisyonuna dönüştürülmüştür.
 
==== Çekoslovakya ====
Satır 127 ⟶ 125:
 
==== Fransa ====
[[Fransa]], [[4 Ekim]] [[1958]] tarihli [[Beşinci Fransa Cumhuriyeti|Beşinci Cumhuriyet]] anayasasına göre Fransa yönetimi<ref>Duguit, Leon (1911). ''Traite de droit constitutionnel'', vol. 1, ''La regle du droit: le probleme de l'Etat'', Paris: de Boccard, p. 645.</ref> üç kola ayrılmıştır.
 
* [[Fransa parlamentosu|Yasama]]. Fransa'da parlamento [[Fransa Anayasası]] Madde 24'e göre<ref>[http://www.adalet.gov.tr/duyurular/2011/eylul/anayasalar/ulkeana/pdf/07-FRANSA%20169-208.pdf Fransa Anayasası, Madde 24]</ref> [[Fransa Senatosu|Senato]] ve [[Fransa Ulusal Meclisi]]nden oluşur ve senato ülkedeki yerel yönetimlerin temsilini sağlar. [[Parlamento]] yasaları çıkartır, [[hükümet]]in faaliyetlerini izler ve kamusal politikaları değerlendirir.
Satır 134 ⟶ 132:
 
==== Hong Kong ====
[[Hong Kong]]; [[Çin]] idare topraklarında bulunan, [[Birleşmiş Milletler]]le birlikte imzalanmış uluslararası bir antlaşma olan Sino-Britanya Katılım Bildirgesi<!-- Sino-British Joint Declaration --> ile uyumlu olarak oluşturulmuş bir özel idari bölgedir. Hong Kong'da, Hong Kong Temel Yasa'sı içinde belirtilmiş üç temel güç bulunmaktadır. Bu temel yasa içinde, tek ülke, iki sistem doktrini adı verilen taban üzerinde 'Britanya kolonisi' döneminde oluşturulan 'İngiliz Hong Kong'u politik düzenlemeleri korunmuştur.
 
* [[Hükümet]] - '''[[Hong Kong'da yürütme|yürütme]]'''
Satır 140 ⟶ 138:
* [[Yargı]]- (Son İnceleme Mahkemesi ve diğer mahkemeler ve kürsüler)- '''[[Hong Kong'da yargı|Yargı]]'''
 
[[Hong Kong]] Yürütme Şefi, 1.200 üyeli bir seçim komitesi tarafından hem bölgenin hem de hükümetin başı olmak üzere seçilir ve resmi olmayan üyeler ile hükümet sekreteryasından oluşan Hong Kong Yürütme Konseyine başkanlık eder. Mahkemeler yargısal anayasal yasamadan ve idari edimlerden inceleme yetkisini uygular ve işlemlerinde kuvvetler ayrımını gözetir. Hong Kong Son Adli Temyiz Mahkemesi (Yargıtay) Başkanı bu durumu (kuvvetler ayrılığını) 2010 adli yılı açılışında yaptığı konuşmasında ifade etti. <ref>{{Web kaynağı|url=http://www.info.gov.hk/gia/general/201001/11/P201001110174.htm|başlık=Chief Justice's Speech at Ceremonial Opening of the Legal Year 2010|yayıncı=Hong Kong Judiciary|tarih= |erişimtarihi=2011-03-07}}</ref> Çin Halk Cumhuriyeti liderleri ve üç kuvvetin bağımsızlığını değil ''yürütme-başkanlığındaki sistem'' adıyla işbirliği içinde bulunmalarını desteklediklerini savunan politikacıların kuvvetlerin politik bağımsızlığına karşı oldukları öne sürülmektedir.<ref>{{Web kaynağı|url=http://globalasia.org/pdf/issue3/v2n2sing.pdf|başlık=Mature Enough for Democracy, And Sensible Too|yayıncı=Global Asia|tarih= |erişimtarihi=2011-03-06}}</ref>
 
==== Hindistan ====
Satır 196 ⟶ 194:
[[Türkiye Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu|Bakanlar Kurulu]] ve [[Türkiye Başbakanı|Başbakan]]<ref>Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, Md.87, Md.109, Md.112, Md.113</ref>
 
Anayasanın 109. maddesi Bakanlar Kurulunun kuruluşunu açıklamaktadır. Başbakan, Cumhurbaşkanınca TBMM üyeleri arasından atanır. Bakanlar, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri veya milletvekili seçilme yeterliğine sahip olanlar arasından Başbakanca seçilir ve Cumhurbaşkanınca atanır; gerektiğinde Başbakanın önerisi üzerine Cumhurbaşkanınca görevlerine son verilir. Başbakan, Bakanlar Kurulunun başkanı olarak, Bakanlıklar arasında işbirliğini sağlar ve hükümetin genel siyasetinin yürütülmesini gözetir. Bakanlar Kurulu, bu siyasetin yürütülmesinden birlikte sorumludur.
 
* Bakanlar Kurulu, başbakan ve bakanlardan oluşur,
Satır 207 ⟶ 205:
* TBMM, çıkaracağı bir yasayla Bakanlar Kuruluna [[Kanun Hükmünde Kararname]] çıkarma yetkisi tanıyabilir,
* Bakanlıkların görev ve yetkileri TBMM'nin çıkaracağı yasayla düzenlenir.
* Bakanlar kurulu, yürütmenin faaliyetlerinden dolayı siyasi olarak TBMM'ne, görevleri sırasında işledikleri suçlardan ötürü cezai olarak Yüce Divan'a karşı ve diğer yandan hukuki olarak sorumludur. Hukuki sorumluluk gereği yürütmenin işlem ve eylemlerine karşı yargıya başvurularak işlemlerin iptali ve zararların temini talep edilebilir.<ref>[http://w2.anadolu.edu.tr/aos/kitap/IOLTP/2293/unite10.pdf Anadolu Üniversitesi, Yürütme erki]</ref>.
 
</td>
Satır 283 ⟶ 281:
**Sulh Mahkemesi, Düzenleyici Mahkeme (üç yargıç).
**Sulh yargıçı ve polis mahkemesi yargıçları (tek yargıçlı mahkemeler)
 
*Kral, devletin başıdır, siyasal bir gücü bulunmamaktadır ve her edim ve ifadesinin bir bakan tarafından yürütme onayının verilmesi gerekir; bakanların atamalarını yapar ancak onları seçme yetkisi yoktur (yürütme gücü); parlamentoda çıkarılan yasaları imzalar ve yürürlüğe koyar.(yasama yetkisi)
*Devletin başı silahlı kuvvetlerin komutanıdır (sadece sembolik olarak). Silahlı kuvvetler siyasal bakımdan Savunma Bakanlığına bağlıdır ve Genel Kurmay Başkanı parlamentoya karşı sorumludur ve emirleri Savunma Bakanı ve hükümetten almaktadır.
*Belirli işlevler birbiri ile bağdaşmaz nitelikli olarak addedilmiştir ve bu sayılanlardan birisini icra edecek olanlar bir diğerini de beraberinde yerine getiremeyeceklerinden birisinden istifa etmelidirler. (Ordu komutanları savaş dönemi içinde bile olsa bakan olamazlar.)
 
==== Kosta Rika ====
Satır 296 ⟶ 295:
* Federal Kurultay (Bundestag) ve Federal Konsey (Bundesrat) - '''Yasama'''
* Federal Meclis (Bundesversammlung) - (Federal Kurultay ve Almanya federe devletlerinden gelen seçicilerden oluşur.) Başkanlık seçici heyeti
* Federal '''Anayasa Mahkemesi''' (Bundesverfassungsgericht) - '''Yargı'''
 
Federal düzeydeki yargılama kolu olan [[Anayasa Mahkemesi]]nin yanında yine federal düzeyde beş [[Yargıtay|Yüksek Mahkeme]]&nbsp;— biri medeni hukuk ve ceza davaları (''Bundesgerichtshof'') ve idare, vergi, iş hukuku ve sosyal güvenlik konularının her biri için toplam dört adet olmak üzere— oluşturulmuştur. Ayrıca federe devletler (Länder / Bundesländer) düzeyinde kurulmuş mahkemeler ilk önce sayılan beş Yüksek Mahkemenin mevki bakımından aşağısında bulunmak üzere oluşturulmuş olup Yüksek Mahkemelere oldukça ender olarak görev düşmektedir.
 
==== Macaristan ====
Satır 307 ⟶ 306:
* '''[[Anayasa Mahkemesi]] (Alkotmánybíróság)''': Üyeleri meclisin 2/3 oy çokluğu ile 8 yıl için seçilir, bu yapı meclisin çıkardığı yasaları baştan yok sayabilir ve hükümet gözetiminde değildir.
* '''[[Savcı|Baş Kamu Adına Suçlayıcısı]] (Legfőbb ügyész)''': Parlamentonun 2/3 oy çokluğuyla 6 yıılık bir dönem için seçilir, büro bütçesi sabit olup hükümet gözetiminde değildir.
* '''[[Cumhurbaşkanı]] (Köztársasági Elnök)''':Macaristan Parlamentosu'nun 2/3 oy çokluğuyla 5 yıllık bir dönem için (bir defadan fazla olmamak kaydıyla) seçilir. Sadece sembolik gücü bulunur, yasaları imzalar ve barış döneminde orduya komutanlık yapar.
 
[[Macaristan]]'daki Kamu Adına Suçlayıcısının bağımsız yapısal durumu [[Karanfil Devrimi|1974 Devrimi]]nden sonra [[Portekiz]] tarafından model olarak alındı. [[Savcı|Başsavcılık]] sadece son zamanlar içinde; [[1989]]'da [[komünizm]]in çöküşünden sonra [[Macaristan]] demokratik yapısının dördüncü bir sütunu haline geldi. Bu mevki [[Macaristan Anayasası]]'nın XI. yeni fıkrasıyla bağımsız bir yapı haline geldi. Değişikliğin anlamı devlet gücünün kötüye kullanım ihtimalinin -özellikle de muhalif poliktikacılara karşı meydana gelebilecek, seçimlerden uzun süreli hariç tutulmalarına yol açabilecek hatalı suçlamaların önlenmesiydi. Macaristan'da Başsavcıların yanı sıra "pótmagánvád" adı verilen tarafsız gerçek kişiler tarafından da [[mahkeme]]lere doğrudan başvuru yapılabilmektedir. İddiaların haklı olup olmadığına mahkemeler karar vermektedir.
 
== Ayrıca bakınız ==
Satır 361 ⟶ 360:
* [http://www.coe.int/t/dghl/cooperation/cepej/profiles/ProsecutionSystemHungary_en.Pdf Public Prosecution of the Republic of Hungary]
* [http://tasav.org/usr_img/yayinlar/raporlar/dpa_rapor_3_baskan_ve_kongre_koCak_son.pdf ABD'de yasama ve yürütme ilişkisinin niteliği]
* [http://auhf.ankara.edu.tr/dergiler/auhfd-arsiv/AUHF-1957-14-01-04/AUHF-1957-14-01-04-Dawis.pdf AÜHF, Anglo Amerikan Hukuku-Kuvvetler Ayrılığı]
 
{{Kuvvetler ayrılığı}}
 
[[Kategori:Kuvvetler ayrılığı| ]]
[[Kategori:Anayasa hukuku]]