İnce ayarlı evren: Revizyonlar arasındaki fark

Fizikçi [[Paul Davies]] fizikçilerin ve [[Kozmoloji|kozmolojistkozmoloji]]st<nowiki/>lerin günümüzde evrenin hayat için ''ince ayarlı''(fine-tuned) olduğu fikrini savunduklarını ileri sürer. Aslında evrenin hayat için değil hayatın ihtiyaç duyduğu çevre ve temel yapıtaşları için ince ayarlı olduğunu söyleyerek devam eder.<ref>Davies (2003). "How bio-friendly is the universe". ''Int.J.Astrobiol'' '''2''' (115): 115 [http://arxiv.org/abs/astro-ph/0403050]]</ref> Çoğu bilim adamları için [[Paralelparalel evren|paralel evrenler]]ler ve [[antropik ilke]] gibi [[Hipotez testi|hipotez]]<nowiki/>ler ikna edici delillere sahiptir. [[George F. R. Ellis]] bahsedilen diğer evrenleri gözlemlemenin astronomik açıdan imkanı olmadığını eğer bu evrenler var olmuş olsa bile açıklanmamış doğa sırlarına bir yenisinin ekleneceğini söyler.<ref>George Francis Rayner Ellis, <nowiki>''</nowiki>''<nowiki>Çoklu Evren Gerçekten Var mı?''</nowiki>''''' '''[[http://www.scientificamerican.com/article/does-the-multiverse-really-exist/ <nowiki>http://www.scientificamerican.com/article/does-the-multiverse-really-exist/]</nowiki>]

1913'te [[kimyacı]] [[Lawrence Joseph Henderson]] (1878-1942) [[evren]]<nowiki/>deki [[ince ayar]] kavramını inceleyen ilk kitaplardan biri olan ''The Fitness of the Enviroment'' kitabını yazdı. Henderson [[su]]<nowiki/>yun ve [[çevre]]<nowiki/>nin yaşayanlar için önemini ele aldı. Özellikle suyun nitelikleri ve yaygınlığı husunda, hayatın tümüyle dünyadaki çok özel çevresel şartlara bağlı olduğunu söyledi. <ref>Lawrence Joseph Henderson, ''The fitness of the environment: an inquiry into the biological significance of the properties of matter'' The Macmillan Company, 1913</ref>

1961'de [[fizikçi]] '''[[Robert Henry Dicke |Robert Henry Dicke]]'''[[Robert Henry Dicke | ]] fizikteki mevcut kuvvetlerin -[[kütle çekimi]] ve [[Elektromanyetik kuvvet|elektromagnetik kuvvet]] gibi- evrende herhangi bir yerde hayat oluşabilmesi için kusursuz bir şekilde ince ayarlı olması gerektiğini öne sürdü. <ref>R. H. Dicke (1961). "Dirac's Cosmology and Mach's Principle". ''Nature'' '''192''' (4801): 440–441. [http://adsabs.harvard.edu/abs/1961Natur.192..440D] ve [http://www.nature.com/nature/journal/v192/n4801/abs/192440a0.html]</ref><ref>Heilbron, J. L. ''The Oxford guide to the history of physics and astronomy, Volume 10''2005, p. 8</ref> [[Fred Hoyle]] da ayrıca ''Intelligent Universe (Zeki Evren)'' adlı kitabında'' ''[[ince ayarlı evren]] için fikirlerini beyan etti.

[[John Gribben]] ve [[Martin Rees]] ince-ayar argümanının detaylı bir savunmasını ve tarihini ''Cosmic Coincidences'' (Kozmik Tesadüf 1989) adlı kitaplarında yaptı. Gribben ve Rees'e göre [[Karbon|karbon bazlı yaşam]] rastgele oluşmadı ama evren sonunda 'biçilmiş kaftan, kişiye özel giysi' gibi bir tartıya vardı. <ref>Gribbin. J and Rees. M, ''Cosmic Coincidences: Dark Matter, Mankind, and Anthropic Cosmology'', 1989 [[ISBN 0-553-34740-3]]</ref>

İnce-ayarlı evren iddiasının öncülü farklı; [[ Dimensionless physical constant|boyutsuz temel fiziksel sabitler]]<nowiki/>deki ufak bir değişimin Evren'i kökünden farklı bir yer haline getireceği yönündedir. [[Stephen Hawking]]'in yazdığı gibi: <nowiki>''</nowiki> Bilim yasaları, şu an bildiğimiz, birçok temel rakamları içerir. [[Elektron]]<nowiki/>un [[Elektriksel yük|yük]] büyüklüğü, [[Elektronik ticaret|elektron]] ve [[proton]]<nowiki/>un [[Kütle|kütlelkütle]]l<nowiki/>eri oranı gibi... Kayda değer bir gerçek şu ki bu rakamların sahip olduğu değerler hayatın gelişimi için çok iyi bir biçimde ayarlanmış görünüyor.<nowiki>''</nowiki> <ref>Stephen Hawking, 1988.'' Zamanın Kısa Tarihi ''(''A Brief History of Time),Bantam Books '''''p.125 (sayfa 125) '''[[ISBN 0-553-5340-X ]]<nowiki> ::''</nowiki>The laws of science, as we know them at present, contain many fundamental numbers, like the size of the electric charge of the electron and the ratio of the masses of the proton and the electron. ... The remarkable fact is that the values of these numbers seem to have been very finely adjusted to make possible the development of life.<nowiki>''</nowiki></ref>

Örneğin eğer [[güçlü nükleer kuvvet]] var olduğundan %2 daha güçlü olsaydı (mesela [[Çiftlenim sabiti]]'nin temsil ettiği güç %2 daha geniş olsaydı) diğer sabitler aynı kaldığında [[Helyum izotopları|diproton]]<nowiki/>lar sabit kalacak ve [[hidrojen]]; [[döteryum]] ve [[helyum]] yerine bunlarla [[füzyon]] geçirecekti. <ref name=":0">Paul Davies, 1993. ''The Accidental Universe'', Cambridge University Press, p70-71</ref> Bu şiddetli bir şekilde yıldızların fiziğini değiştirecek ve muhtemelen dünyada gözlediğimize benzer bir hayatın oluşmasını imkansızlaştıracaktı. Di-proton'un varlığı hidrojenin döteryuma yavaş füzyonunu kısa devre yaptıracaktı. Hidrojen kolaylıkla füzyon yapacak yani Evren'deki bütün [[hidrojen]]<nowiki/>ler [[Büyük Patlama|Big Bang]]'in ilk birkaç dakikasında tükenecekti. <ref name=":0" /> Durağan olmayan strange, charm, top, bottom [[Kuark]]<nowiki/>larının ve mu ve tau [[Lepton]]<nowiki/>larının özelliklerine açıklık getiren temel sabitlerin Evrendeki ve madde yapısındaki rolleri görülecektir.

Fizikçilerin henüz kaç tane bağımsız fiziksel sabitin olduğunu bilmemeleri bu fikrin kesin formülasyonunu zora sokmaktadır. Güncel tanecik fiziğinin [[Standart Model|standart model]]<nowiki/>i 25 tane ayarlanabilir parametreye ek olarak yerçekimi için [[kozmolojik sabit]]<nowiki/>e de sahiptir. Bununla birlikte standart model matematiksel olarak kesin hükümler(ör.çok yüksek enerjiler, [[kuantum mekaniği]] ve [[Genel görelilik|genel göreliliğin]] ilişkili oluşu) içinde olmadığı için fizikçilerin bunun [[sicim kuramı]], [[kuantum çekim döngüsü]] ve [[büyük birleşik kuram]] gibi bazı teorilerle altının doldurulduğuna inanmaktadırlar. Bunun yanı sıra bazı aday teorilerde bağımsız fiziksel sabitlerin asıl sayısı bir gibi çok küçük bir sayı olabilmektedir. Örneğin, kozmolojik sabit temel bir sabit olmasına karşın bu sabitin hesaplanmasında diğer sabitlerin kullanılması girişiminde bulunulmuştur. Bu hesaplamaların sahiplerinden birine göre de kozmolojik sabitin bu denli küçük oluşu bize standart modeldeki parametrelerin dikkat çekici derecede kesin oluşunu ve aralarındaki umulmadık ilişkiyi göstermektedir.<ref>Larry Abbott, "The Mystery of the Cosmological Constant," Scientific American, vol. 3, no. 1 (1991): 78.</ref>

* ''D'' = uzaysal boyutların [[uzayzaman]]<nowiki/>daki sayısı