John Wheeler: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Naraht (mesaj | katkılar)
k spelling
düzeltme AWB ile
2. satır:
'''John Archibald Wheeler''' ( 9 Temmuz 1911 - 13 Nisan 2008) Amerikalı bir teorik fizikçidir. 2.Dünya savaşından sonra genel görelilik kuramıyla ilgili birçok araştırması vardır. Wheeler ayrıca Niels Bohr ile nükleer fizyon tepkimelerinin arkasındaki temel kuralları açıklamak için çalıştı. Gregory Breit ile birlikte Wheeler Breit-Wheeler süreci kavramını geliştirdi. Ayrıca popüler bir terim olan "kara delik" kavramını ortaya sürdü. Bunun yanı sıra "neutron moderator", "quantum foam", "wormhole", ve "it from bit", ve "one-electron universe" hipotezine katkıda bulundu.
Wheeler doktorasını süpervizor Karl Herzfeld altında Johns Hopkins Üniversitesinde yaptı ve Breit ve Bohr'un altında Ulusal Araştırma Konseyi bursu ile çalıştı. 1939'da Bohr ile bir takım olup sıvı damlası modelini kullanarak fizyon tepkimelerinin mekanizmasını açıklamaya çalıştı. 2.Dünya Savaşı sırasında Manhattan Projesinin Metalurji laboratuvarında nükleer reaktörlerin dizaynına yardımcı oldu. Savaş bittikten sonra Princeton Üniversitesine geri döndü. Fakat 1950'nin başlarında hidrojen bombasının dizaynı ve yapımı için hükümet hizmetlerine yardımcı oldu.
Kariyerinin büyük bir kısmı 1938 yılında katıldığı Princeton Üniversitesinde profesörlük yaparak geçti. 1976'da emekli olana kadar 46 PhD'ye süpervizorlük yaptı. Bu rakam aynı departmandaki bütün profesörlerden daha fazlaydı. Genel görelilik kuramının altın çağındaki fizik nesli için kuantum ve yer çekimi alanına katkılarıyla rehber oldu.
 
==Çocukluğu==
12. satır:
==Kariyeri==
 
Wheeler, 1937 de Chapel Hill'de doçent ünvanını aldı. Fakat, o parçacık fiziğiyle ilgilenen uzmanlarla daha yakından çalışmak istiyordu. Bu nedenle Johns Hopkins'de ki teklifi reddedip Princeton Üniversitesinde asistan profesör olarak çalışmaya başladı. Princeton Üniversitesinde ki bu pozisyon Johns Hopkins'te kendisine sunulandan daha az olsa da kendine ait fizik departmanı yapılan Princeton'un kariyeri için daha iyi bir seçenek olduğunu düşündü. 1976'ya kadar bu fakültenin bir üyesi olarak kaldı.
 
1937'de yayınlanan, "On the Mathematical Description of Light Nuclei by the Method of Resonating Group Structure" adlı makalesinde Wheeler, S-matrix ( saçılma matrisi'nin kısaltılmışı)'i tanıttı. Bu matrix, integral denkleriminin asimtotik davranışlarını katsayıların matrix'i ile bağdaştırıyordu. Werner Heisenberg sonradan S-matrix'i 1940'larda geliştirdi. Kuantum alan teorisindeki problemli ıraksamalar mevcut olduğundan dolayı Heisenberg bu teorinin ilerideki değişiklerinin teorinin gelişmesini değiştirmeyecek temel özelliklerini görmezden gelmeyi uygun buldu. Bunu yaparak parçacık fiziği için önemli olan karekteristik S-martix'i geliştirdi.
23. satır:
==Nükleer silahlar==
===Manhattan Projesi===
Japonların, Pearl Harbor bombalama saldırısından sonra Wheeler, 2.Dünya Savaşı sırasında Arthur Comptop'un teklifini kabul ederek Birleşik Devletlere geldi. Chicago'da Manhattan projesinin Metalurji laboratuvarında çalışmaya başladı. Ocak 1942'de Eugene Wigner'in grubuna katıldı. Onunla birlikte nükleer reaktör dizaynı üzerinde çalıştı. Wheeler, Robert F. Christy ile birlikte "Chain Reaction of Pure Fissionable Materials in Solution" adlı makale üzerinde çalıştı. Bu plutonyumun saflaştırma süreci için önemli bir araştırmaydı. Aralık 1955'e kadar bu makale gizli kaldı. Wheeler, daha önce Enrico Fermi tarafından kullanılan "slower downer" terimi yerine nötron moderatörüne adını verdi.
 
Amerika Birleşik Devletleri Ordusunun Mühendisleri Manhattan Projesini devraldıktan sonra bu reaktörlerinin inşası ve dizaynı için DuPont firmasını yetkilendirdi. Wheeler, DuPont dizayn etme grubunun bir parçası oldu. Mühendislerle birlikte yakından çalışıyor aynı zamanda sürekli olarak Chicago ve DuPont'un merkezi olan Wilmington Delaware arasında seyahat ediyordu. 1943 Mart ayında ailesiyle birlikte Wimington'a taşındı. DuPont firmasının işleri sadece nükleer reaktör yapımı üzerine değil aynı zamanda bütün plutonyum üretim kompleksini, Hanford Site, Washington üzerine kurmaktı. İşler ilerlerken Temmuz 1944'te ailesini 300 alanda bilimsel araştırma binaları olan Richland, Washington'a taşıdı.
33. satır:
===Hidrojen Bombası===
 
Ağustos 1945'te Wheeler ve ailesi, Wheeler'ın akademik hayatının geri kalanını geçireceği Princeton'a döndü. Feynman ile birlikte çalışırken, Wheeler, parçacıklar ile fizik olasılığını keşfetti ve Jayme Tiomno ile muon'un teorik çalışmalarını gerçekleştirdi. Sonuçları bir topik altında seri makale şeklinde yayınladı. 1949'daki yazısında Tiomno ve Wheeler , farklı formlardaki radyoaktif bozunma ile ilgili "Tiomno Üçgeni" tanıtımını yaptı. 3 Yıl boyunca yayınlanmayan bu makalede muonlar tarafından emilen bir seri Chang radyasyon ölçümleri içeriyordu. Muonlar aynı zamanda kozmik ışınların bir eklentisi ve Wheeler 1948'te Office of Naval Research'dan aldığı $375.000 değerinde bir bağış ile Princeton'un ilk kozmik ışın laboratuvarını kurdu ve başına geçti. 1946 yılında Guggenheim Fellowship'den aldığı para ile 1949-50 akademik yıllarını Paris'te harcadı. Joe-1'in 1949 yılında Sovyetler Birliği tarafından patlatıldığında Birleşik Devler'in bütün çabası boşa çıktı. Teller öncülüğünde yeni ve daha güçlü bir bomba olan hidrojen bombası geliştirilmeye başladı. Princeton'da Wheeler'in departmanında başka olan Henry D. Smyth, onu bu hidrojen bombası projesine çağırdı. Wheeler gibi birçok fizikçi savaş tarafından bölünen bu kariyerlerini tekrardan kazanmak istiyorlardı. Diğer fizikçilerin ise ahlaki itirazları vardı. Katılanların arasında Emil Konopinski,Marshall Rosenbluth, Lothar Nordheim ve Charles Critchfield gibi önemli fizikçilerin yanı sıra Norris Bradbury tarafından yönetilen Alamos Laboratuvarındaki silahlar konusunda deneyimli fizikçiler yer alıyordu. Wheeler, Bohr ile konuştuktan sonra Los Alamos'a gitmeye ikna olmuştu. Princeton'dan mezun olan iki kişi, Ken Ford ve John Toll, ona katıldı. Wheeler ve ailesi Los Alamos'ta savaş sırasında Robert Oppenheimer ve ailesinin kaldığı yer olan "Bathtub Row" adlı bölgeye yerleştiler. 1950 yıllarında hidrojen bombası dizaynı ile ilgili pratikte hiçbir veri yoktu. Stan Ulam tarafından yapılan hesaplamalar ve diğer veriler Teller'in "Classical Super" teorisinin çalışmadığını ortaya çıkardı. Teller ve Wheeler, "Alarm Clock" adında yeni bir dizayn ürettiler fakat bu dizayn aslında gerçek bir termonükleer silah değildi. 1951 Ocak ayında Ulam kendi çalışan dizaynını getirdi ve bu yolla gerçek silah üretimine başlayabildiler.
 
1951 yılında Wheeler, Mattherhorn projesini gerçekleştirmek üzere Princeton'da Los Alamos laboratuvarı için bir şube açmak için Bradbury'den izin almayı başardı. Mattherhorn Projesinin iki ayrı kolu vardı. Biri Lyman Spitzer tarafından yönetilen Matterhorn S (stellatör'ün S'i) idi. Bu kolda nükleer füzyon bir güç kaynağı olarak araştırılmaya başlandı. Matterhorn B (bomba'dan gelen B), Wheeler tarafından nükleer silah üretimi için yönetiliyordu. Bilim insanlarının büyük bir kısmı proje ile ilgilenmeyip uzak durdu. Bunun üzerine Wheeler, mezun olmuş ve post-doc yapan genç öğrencilerle birlikte çalıştı. Ocak 1953'te Wheeler gece treninde seyahat ederken önemli bir güvenlik sorunu yaşadı ve lithium-6 ve hidrojen bombasının dizaynını kaybetti. Bunun sonucu olarak resmi bir kınama cezası aldı. Matterhorn B'nin çabaları, Enewetak Atoll, Pasifiklerde gerçekleştirilen Ivy Mike nükleer testinin başarısı üzerine sonuç aldı. 1 Kasım 1953'te gerçekleştirilen bu deneye Wheeler'da tanık olabildi. 10.4 megaton TNT patlayıcı ile fırlatılan Ivy Mike "Sausage" makinesinin gösterdiği verim bilim insanlarının hesapladığından yüzde 30 daha yüksek çıktı. Matterhorn B bundan sonra devam etmedi, fakat Matterhorn S, Princeton Plazma Fizik Laboratuvarında çalışmalarını sürdürüyor.
 
==Yaşamının Geri Kalanı==
=== Geometrodinamik===
Matterhorn Projesini sonuçlandıktırdıktan sonra, Wheeler, akademik kariyerine devam etti. 1955 deki makalesinde geon, elektromanyetik veya yerçekimi dalgaları üzerinde teoriksel veriler ile çalıştı. Bütün bu araştırmalarını kendi alanında birleştirdi. Araştırmaların sonucunda adına "yerçekimsel elektromanyetik varlık" daralması adını verdi. Wheeler, en küçük geon'un toroid olduğunu keşfetti. Toroid, güneş kadar büyük ama milyonlarca kat daha ağırdı. 1957'de Einstein'ın Genel Görelilik kuramı üzerinde çalışırken, Wheeler, adına wormhole dediği yeni bir kavram ortaya attı. Bu kavram uzay-zamanda kuramsal "tüneller" ifade ediyordu. Bohr, bu sonucun her durumda gerçeli olup olmadığını sormuştu. Fakat, Wheeler'in gelecekti araştırmaları bunun stabil olmadığına sonuç kıldı.
 
1950'lerde Wheeler, geometrodinamik kavramını, uzay-zaman kavramının geometriksel özelliklerini görebilmek için bir formüle döktü. Bu tablo, yerçekimi ve elektromanyetizm gibi her bir fiziksel fenomenin fiziksel ve ontolojiksel azalmasını gösteriyordu. Wormholes, Wheeler'in evrenin gerçek bir parçası olarak gördüğü tek bir açıklamaydı. Wormholes, Wheeler'in "kuantum süngeri" olarak adlandırdığı kuantum dalgalanmalarının kaotik atom altı alanlarından oluşuyordu. O yıllarda genel görelilik kuramı deneysel bir sonuca varmadığından dolayı fizikçiler tarafından tutarlı bir alan olarak görülmüyordu. Wheeler, bu alanın devam etmesi için anahtar kişiydi. Dennis William Sciama ve Yakov Borisovich Zel'dovich bu alanı Cambridge Üniversitesinde ve Moskova Üniversitesinde geliştirirken, Wheeler'da Princeton'da dersler veriyordu. Wheeler'in ve öğrencilerinin çalışmaları Genel Görelilik Kuramının Altın Çağını yaşamasına çok katkıda bulundular. Wheeler'in genel görelilik kuramıyla ilgili çalışmaları aynı zamanda yerçekimsel çöküş teorisini de içeriyordu. 1967 yılında the NASA Goddard Institute of Space Studies (GISS)'de bir konuşma yaparken "kara delik" teriminden söz etti. Kuantum çekimi alanında çalışmalarından dolayı bu alanında öncüsü sayılır. Ayrıca Bryce Dewitt ile birlikte evrenin dalga fonksiyonunu anlamak için Wheeler-DeWitt denklemini oluşturdu.
"https://tr.wikipedia.org/wiki/John_Wheeler" sayfasından alınmıştır