Vikipedi

Tropikal siklon: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
YBot (mesaj | katkılar)
Botlar
1.760.276 değişiklik
Arşiv bağlantısı eklendi
düzeltme AWB ile
13. satır:
{{ana madde|Kasırga adlandırma}} ve ''[[Kasırga isimleri listesi]]''
 
Kasırgalara adları, [[Dünya Meteoroloji Örgütü]]'nün daha önceden belirlediği listelere göre belirlenir. Bu amaçla Atlas Okyanusu'yla ilgili kasırgaları adlandırmak üzere erkek ve kadın adlarından hazırlanmış altı liste vardır. Her altı yılda bir tekrar ilk listeye dönülür. Listedeki her adın ilk harfi albetik sıraya göre belirlenir. Q, U, X, Y ve Z harfleriyle başlayan adlar kallanılmaz. Bir fırtınanın hızı, saatte 200 &nbsp;km'yi geçerse kasırgaya dönüşmüş olarak kabul edilir ve bu listelerde sırada bulunan ad, o kasırgaya verilir.<ref name="BÇD"/>
 
== Meydana geliş ve hareket ==
[[Dosya:Istanbul.jpg|340px|thumb|Kasırgalar o kadar güçlüdür ki her şeyi savurabilirler. [[2002]]'de [[Avrupa]]'yı vuran [[Akdeniz Kasırgası]]'nın İstanbul'da savurarak kıyıya attığı bir gemi]]
 
[[Atlantik]]te ortalama yılda yedi kasırga oluştuğundan doğu Büyük Okyanus'ta de yaklaşık aynı sayıda kasırga meydana gelir. [[1890]]-[[1910]] arası çok, [[1910]]-[[1930]] arası az, [[1930]]-[[1950]] arası çok sık kasırga oluşmuştur. Kasırgaların ekseni kuzeybatı yönünde eser. Şu ana kadar [[Türkiye]]'de bir kere olup [[İzmir]]'in üstünden geçmiş ve 10-20 saat içinde Türkiye'yi terk etmiştir.{{fact}} Ayrıca [[İstanbul]]'da bazı siklonik depresyonların (45-50 45–50&nbsp;km hızla eser) 4-54–5 m dalgalara neden olduğu, demir direkleri devirdiği, basket potalarını parçaladığı ve hatta ağaçları yerinden söküp 150 metreye kadar kaldırdıkları bilinir.{{fact}}
 
Kuzey Atlantik'teki kasırgalar genellikle hazirandan ekime kadar sürer. Bu süre içinde deniz yüzeyinde sıcak ve nem en fazladır. Mayıs ve kasım aylarında daha az, diğer aylarda ise pek seyrek meydana gelir. Kuzey Atlantik bölgesinde yılda meydana gelen ortalama trohadi loopik siklon miktarı sekizdir. Bunun beşi ise kasırga tipindedir. Eylül ayında [[Atlantik Okyanusu]]'nun güneyindeki büyük subtropikal anti-siklon bölgesinde tropik fırtınalar eser. [[Antisiklon]] bölgesinin güneyinde esen doğu rüzgârları tarafından tahrik edilerek birkaç günlüğüne batı yönüne kayar. Fırtınaların çoğu antisiklon bölgesinin batı ucundan kıvrılarak bazıları [[Amerika]]'yı kasıp kavurur. Diğerleri ise kıyıdan geçer. Diğer fırtınalar kıvrılmadan batı yönünde doğruca eserek Meksika Körfezi'ni veya Orta Amerika'yı etkisi altına alır. Mevsimin başında ve sonunda patlak veren kasırgalar meydana geldikten sonra kuzey yönünde eserler. Fırtınaların hızı ortalama 80-240 80–240&nbsp;km'yi bulur.
 
== Rüzgâr ve yağış ==
Tropik bir siklonun kasırga olarak adlandırılabilmesi için hızının en azından 117&nbsp;km/saat olması gerekir. Genellikle saate 240&nbsp;km’den fazla hıza sahiptirler. Sebep oldukları doğrudan zarardan başka rüzgârlar felaketlere yol açan büyük deniz dalgalarına ve denizin kabarmasına yol açarlar. Carolis hareketleri adı verilen hareketler nedeniyle kuzey yarım kürede esen rüzgârlar saat yelkovanının tersi yönünde, güney yarım kürede ise saat yelkovanı yönündedir. Kasırgalarla birlikte yağış da gelir. Tropik bir rüzgâr kuşağının ortalama yağış miktarı 75-15075–150&nbsp;mm'dir. Daha çok yağış düştüğü de olur. Böyle yağışlar karaların iç kısımlarında ciddî sellerin oluşmasına neden olur.
 
== Büyüklük ve yapı ==
[[Dosya:Global tropical cyclone tracks-edit2.jpg|thumb|250px|Bu harita, 1985 ile 2005 yılları arasında dünyada meydana gelen tüm tropik kasırgaların hareketlerini göstermektedir. Her bir nokta altı saatlik aralarla kasırganın yerini, kullanılan renkler ise kasırganın [[Saffir-Simpson Kasırga Ölçeği|Saffir-Simpson ölçeğine]] göre şiddetlerini gösterir.]]
Çok yüksek hıza sahip olan bulutların taşıdığı [[yağmur]], genellikle daha sakin bir bölge olan kasırganın dönen kısmının arkasına düşer. Kasırganın çapı 50-80050–800&nbsp;km genişliğindedir. Büyük kasırgalarda havanın akımı 12.000&nbsp;m’den daha üst bölgelere kadar etki eder. Hatta bazı kasırgalarda bu etki [[statosfer]]de dahi görülebilir. Sağanak yağmur getiren [[Kümülüs|kümülüs]] ve kümülinimbüs bulutları rüzgâr kuşağında sarmal bir şekil almaya meyillidirler. Şekiller radar ekranında görülebilmekte ve böylece muhtemel bir kasırganın gelişi anlaşılmaktadır. Kara istasyonları, uçaklar ve denizdeki gemiler, radarlar yardımıyla kasırgaları takip edebilmektedirler. Kasırganın merkezine (gözüne) yaklaşıldıkça rüzgârın hızı kesilirse de tamamen durmaz, yağış durur. Ortadaki bulutlar kaybolur, alçak bulutlar genellikle kalır. Aralarından güneş ışınları geçer. Kuşlar kasırga gözüne kapılır ve sürüklenir. Kasırga gözü geçtikten bir saat sonra ters yönde daha kuvvetli bir rüzgâr eser.
 
Kasırganın orta kısmı (otağı) sıcaklık normalden 10°-15&nbsp;°C daha yüksektir. Çünkü, buradaki hava daha az hareketlidir. Yanlardaki yüksek hava basıncından merkezdeki alçak hava basıncına doğru kuvvetli bir hava akımı meydana gelir. Fakat bu iç hava akımı adı verilen oluşumun kuvveti, kısmen de olsa sürtünme ile hafifler. Kasırganın göz ve odak merkezi kısmından dış kısımlara özellikle yukarıya doğru merkezkaç kuvvetleri aracılığıyla bir hava akımı oluşur. Bu bölgede rüzgâr hızı azalır. Deniz seviyesindeki şiddetli siklonik akıma karşı antisiklonik bir akım meydana gelir. Kasırgalar, buharla çalışan basit bir motora benzetilebilir. Kasırgayı hareket ettiren güç, iç hava akımıdır. Hareketini sıcaklık değişiklikleri sağlamaktadır. Mal ve can kaybına sebep olan kasırgalar üzerinde senelerdir çalışmalar yapılmaktadır. Uydular ve diğer meteorolojik izleme aletleri kullanılarak kasırgaların doğuşu, takip ettiği yollar, büyüklüğü ve zararları hakkında yardımcı bilgiler alınmaktadır.
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Tropikal_siklon" sayfasından alınmıştır