Hâfız (Fâtımî halifesi): Revizyonlar arasındaki fark

'''Hâfız''' veya '''El-Hafız li-Din Allah''' (d: yak. 1076, [[Aşkelon]] – ö: 9 Ekim 1149, [[Kahire]]) Tam Adı: ''Ebu-l-Maymun Abdulmecid bin Muhàmmed bin al-Mustànṣir El-Hàfız li-din-Allah'' ({{lang-ar|''' أبو الميمون عبد المجيد بن محمد بن المستنصر الحافظ لدين الله '''}} , )

Hâfız, Ebu'l-Meymun Abdülmecid adı ile Halife Mûstensir'in ikinci oğlu Muhammed bin Mûstensir'in oğlu yani halife [[Mûstensir (Fatımi)| Mûstensir]]'in torunu idi. Halife [[Amir (Fatımi)|Amir]] ise Halife Mûstensir'in büyük oğlu halife [[Mustali (Fatımi)|Musteli]]'nin oğlu ve Mûstensir'in diğer bir torunu idi. Hâfız ile Fatimiler halifesi Amir kuzenler idi.

Fakat bu devlet idaresi şekli de kalıcı olamadı. Bir yıl içinde ölmüş halife Amir'in taraftarı olduklarını açıkladıkları için "Amiriyat" fırkası adını alan; genç Fatimiler devlet idarecilerinden oluşan ve Fatimiler "Saray Vekilharcı" olan Ermeni asıllı Yanis idaresinde olan bir grup, bir darbe yaparak devlet idaresini eline aldı. Kufayat bu devlet darbesi sırasında öldürüldü.

Ebu'l-Meymun Abdülmecid zindandan serbest bırakıldı. O zaman Halife Amir'in 5 yasına gelmiş oğlu Tâyyîb Ebû’l-Kâsım'a ismen halife naibi olarak tayin edildi. Ama devlet idaresi dizginlerinin hepsi kendi eline verilmişti. Birkaç ay sonra çıkarttığı bir buyruk ile Ebu'l-Meymun Abdülmecid kendini Fatımi Halifesi olarak ilan etti ve ''"El-Hafız li-Din Allah" (Hafız)'' taht adını aldı.

Halife Hafız 1132-1149 döneminde süren Fatımiler Halifesi hükümdarlığı döneminde kendinin meşruluğu iddiası üzerinde devamlı çalışmalarda ve iddialarda bulundu. O zamana kadar Fatımiler Halifeleri babadan oğula geçmekteydi ve bu halifeler Şii-İsmaili mezhebinin İmamlığı görevini de yüklenmekteydiler. Kuzeni Halife Amir'in kendisini varis ve veliaht seçtiğini iddia etti. Daha sonra [[Mûstensir (Fatımi)|Mûstensir]]'in büyük oğlu [[Mustali (Fatımi)|Mustali]]'yi değil kendisini varisi seçtiğini iddia etti; Halife Amir'in cariye Djiba'dan çocuğunun bir erkek değil bir kız olduğunu ve sonradan bir erkek çocuk ile değiştirldiğini iddia etti. Fatımi Halifelik yanında Şii-İsmailliye mezhebi imamı olarak da kabul edilmek de istedi. Bunun için kendisi ve yandaşları [[Hâfızîlik]] ya da [[Mecîd’îyye/Hâfız’îyye]] [[Mustâ‘lî’îyye]]-[[İsmâ‘îl’îyye]] [[islam mezhepleri|Mezheb]]i adlı bir devlet mezhebi de kurdu ve son üç Fatımiler Halifesi bu mezhepten olanlarca İsmailliye [[İmam]]ı olarak kabul edildiler.

Hafız'ın ilk hükümet dönemide kendini Halifeliğe getiren "Amiriyat" fırkası adını alan saray mensupları kliğinin başında bulunan Yanis'i Vezir olarak tayin etti. Vezir Yanis kendi iktidar gücünü de korumak için kendine şahsen bağlı "Yanisiyya" adlı bir elit askeri birlik kurdu. Fatımiler ordusu içinde de daha büyükçe "Hafıziyye" olarak anılan bir devlet başkanı ve Veziri korumaya görevli muhafız birliği de kurdurdu. Büyük oğlu Süleyman'ı kendine varis olarak seçerek ona Vezir ünvanı verdirdi. Fakat Süleyman bu görevi aldıktan sonra ancak iki ay yaşadıktan sonra öldü. Onun yerine ikinci oğlu Haydar'a aynı görevi verdirdi. Üçüncü oğlu olan Hasan ise bu durumdan hoşnutsuzdu. Bir komplo hazırlayıp bazı orduda yüksek rutbeli askerleri öldürttü. Hasan kendine bağlı olan "Sibyan-ı Zarad" adli ilerigelenlerin oğullarından oluşan bir özel birlik de kurdu ve böylece de facto iktidar gücü kazandı. Fakat bu güç ordu komutanları tarafından tutulmadı. Bu askerler Hasan'ın bu siyasi gücünün dağıtılıp kendisinin idam edilmesini saraydan talep ettiler. Halife Hafız bir Yahudi doktorun aracılığı ile hem Hasan'ı hem de babası Yanis'i zehirletip öldürttü.

Yanis yerine vezir olarak yine Ermeni asıllı Hristiyan "Behram "adlı bir yüksek rütbeli askeri Vezir olarak atadı. Behram Fatımiler ordusunda bulunan 20,000 kişilik bir Ermeni asıllı askerlerden oluşan bir büyük birliğin komutanı idi. Fakat Ermeni asıllı olmayan ileri rütbeli askerler Ermeni asıllı olmayan ve Müslüman askerler arasında karışılık çıkarmayı başardılar. Halife Hafız Behram'ı [[Aşkelon]] Valisi olarak atayıp onu başkentten uzaklaştırmayı denedi. Ama bu, Behram Vezir iken Aşkelon valiliğine sürgün olarak göndermiş olduğu "Valakhası bin Rıdvan" adlı yüksek rütbeli askeri kendine ve Behram'a düşman yaptı. Behram ancak Kahire'de ordugahı olan Garbiyya'ya gidebildi. Aşkelon Valisi Rıdvan adlı asker, Behram ve komutası altındaki Ermeni asıllı ordu birliğinin Aşkelon'a gelmesini yasakladı ve buralardaki Bedeviler de bu birliğin ve Behram'ın Filistın'e ilerlemesini önlediler. Bu gelişmeler Mısır halkı tarafından da uygun görülmekteydi. Sonunda Halife Hafız Behram'a emniyetli geçiş vesikası vererek ona [[Sicilya Krallığı|Sicilya Kralı]] olan [[II. Ruggero]]'nun desteğini sağladı. Böylece Behram [[Sicilya]]'ya gidip orada yerleşti.

Bu sefer Rıdvan Vezir olarak tayin edildi. Rıdvan gittikçe iktidar gücü kazanmaya başladı. Ridvan Fatımiler devlet mezhebi olan Şii-İsmailiyye mensubu değil, Sünni mezhepli idi. 1147'de, kazandığı iktidar gücüne dayanarak, "Melik" unvanı aldığını ilan etti ve Şii olan Fatımiler halifesi Hafız'ı tahtından indirmeye yeltendi. Fskat Fatımiler devlet güçleri ve orduya bağlı birlikler bunu önlediler. Rıdvan bu girişimi dolayısıyla öldürüldü.

Bundan sonra Fatımi Halifesi Hafız yeniden Vezir tayin etmedi ve saray içindeki değişik klikleri birbirine karşı oynayarak kendi iktidar gücünü devam ettirmeye başladı. Bu politikaya rağmen Fatımiler devleti içinde idarecilerin çatışmalarının, hatta ülke içinde küçük isyanların. sonu gelmedi.

{{s-ttl|rows=3|title = [[İmâmlar|İmâm]] El-Hafız li-Din Allah<br/> [[İsmâ‘îl’îyye]]- [[Hâfızîlik| Hafiziye]] <br/>[[Şîʿa]] [[İsmâ‘îlî]] [[İmâmlar|İmâmı]] |years = 1130 - 1149}}