Fenari İsa Camii: Revizyonlar arasındaki fark

[[Dosya:Saint_Eudocia_Intarsia_IstanbulSaint Eudocia Intarsia Istanbul.jpg|thumb|right|150px|Kilise olarak kullanıldığı dönemlerden kalma Azize Evdokya'yı betimleyen duvar mozayiği; 10-11. yy., [[İstanbul Arkeoloji Müzesi]].]]

1497-1498 yıllarında, İstanbul'un Türklerin eline geçmesinden kısa bir süre sonra, [[II. Bayezid]]'in hükümdarlığı döneminde yapının Güney Kilise olarak adlandırılan bölümü, [[Molla Şemseddin Fenari]]'nin yeğeni Rumeli kadıaskeri Fenarizade Alaaddin Ali bin Yusuf Efendi tarafından mescite çevrildi.<ref name="mw126">Müller-Wiener, p. 126.</ref> Yapının güneydoğu kısmına bir minare eklendi. Yarım kubbelerden biriyse mihraba çevrildi.<ref name="mw127">Müller-Wiener, p. 127.</ref> Medresenin başhatiplerinden biri olan İsa efendinin adı camiye verildi. 1633 yılında bir yangında büyük hasar görerek kullanılamaz hâle gelen mescidin, 1636 yılında sadrazam [[Bayram Paşa]] tarafından onarımı gerçekleştirildi. Aynı dönemde yapı camiye, Kuzey Kilise de tekkeye çevrildi. Kolonlar payandalarla desteklendi. İki kubbesi baştan inşa edilerek duvarlardaki mozayikler söküldü. <ref name="mw128">Müller-Wiener, p. 128</ref> 1782 yılında gerçekleşen başka bir yangın yapıya zarar verdi.<ref name="mw128">Müller-Wiener, p. 128</ref> Bunun ardından geçirdiği ilk büyük onarım ancak 1847-1848 yıllarında oldu. Bu onarımda da Güney Kilise'nin kolonları desteklenerek, nartekste korkuluk görevi gören yarımduvarlar kaldırıldı.<ref name="mw128">Müller-Wiener, p. 128</ref> 1918 yılında yine bir yangın geçiren yapı boşaltıldı ve kullanım dışı kaldı.<ref name="ey80">Eyice, p. 80.</ref> Cumhuriyet ilan edildikten sonra, 1929 yılında gerçekleştirilen kazılar sırasında 22 adet lahit bulundu.<ref name="ey80">Eyice, p. 80.</ref> Yapı 1970 ve 1980'lerde Amerika Bizans Topluluğu tarafından kapsamlı bir bakım ve onarım sürecinden geçti. Günmüzde hâlen cami olarak hizmet vermektedir.<ref name="mw128">Müller-Wiener, p. 128.</ref> Lips Manastırı olarak da bilinmektedir.

Kuzey Kilise'de olduğu gibi burada da dış duvarlar tuğla ve taşın birlikte kullanılmasıyla oluşturulmuştur. Güney kilisede ve bu kilisenin ana apsisinde yoğun olarak süslemeler yapılmıştır. Ana apsis, üç sıra nişten meydana gelmiştir. Ortada üç sıra pencere bulunur. Duvarların yapımında kullanılan tuğlalar [[svastika]]lar, yaylar, [[Güneş haçı|güneş haçları]] ve [[Menderes (sanat)|menderesler]] oluşturacak biçimde dizilmiştir. <ref>[[Menderes (sanat)|Menderes]] Yunan sanatında sık rastlanan geometrik biçili süslemelerdir. Yinelenen desene sahip bir şerit biçimindedir.</ref> Desenler arasında beyaz ve koyu kırmızı şeritler bulunur. Genel olarak bir sıra taş; iki ilâ beş sıra da tuğla kullanılmıştır. Bu yapı, İstanbul'da orta ve geç dönem Bizans mimarisinin özelliklerini yansıtan önemli yapıtlardandır.