Osmanlı donanması: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Yazım hatası ve yanlış bilgi
Etiketler: Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği
Kemal K. (mesaj | katkılar)
k 178.241.119.73 tarafından yapılan değişiklikler geri alınarak, Orwellianist tarafından değiştirilmiş önceki sürüm geri getirildi.
1. satır:
{{Seçkin madde}}
{{Osmanlı İmparatorluğu'nun Askeriyesi}}
'''Osmanlı DoNaNmAsIDonanması''' ya da eski adıyla '''Donanma-yı Humâyûn''', [[Osmanlı Devleti]]'nin deniz kuvvetleri. XIV. yüzyılda kuruldu.<ref name="TSK" >[http://www.dzkk.tsk.tr/turkce/tarihimiras/geneltarihce.php TSK'nın resmi tarihçe sayfası]</ref><ref name= "Larousse17" >Büyük Larousse (1986), Milliyet Yayınları, Cilt 17, s. 8946 - 8947</ref> Osmanlı Devleti, 1323 yılında [[Karamürsel]]'i fethederek denize ulaştı, [[Karamürsel Alp|Karamürsel Bey]] komutasında ilk donanma oluşturuldu ve [[Kocaeli]]'nde yapılan savaşlarda denizden destek sağlandı.☺☺☺☺<ref>[http://www.karamursel.bel.tr/bpi.asp?caid=98&cid=570 Karamürsel İlçesi Resmi tarihçe sayfası]</ref><ref name="dzkk" >[http://www.dzkk.tsk.tr/turkce/tarihimiras/UnluDenizcilerimiz.php DZKK, Ünlü Türk Denizcileri]</ref> 1327 yılında Karamürsel'de ilk Osmanlı tersanesi kuruldu ve böylece deniz gücünün kurumsallaşma çalışmaları başladı.<ref name= "TSK" /> Osmanlı donanmasında hiyerarşik sisteme geçildi, ilk Derya Beyi (Donanma Komutanı), Karamürsel Bey oldu.<ref name="dzkk" /> 1337 yılında Kocaeli ele geçirildi; böylece 1353 yılında gerçekleşecek olan [[Orhan Gazi#Rumeli'ye geçiş|Rumeli'ye geçiş]]in önü açıldı.<ref name="TSK" /> Bundan sonra donanmanın merkezi sırasıyla [[İzmit]], [[Gelibolu]] ve son olarak da [[İstanbul]] oldu.<ref name="TSK" /><ref name="Larousse6" >Büyük Larousse (1986), Milliyet Yayınları, Cilt VI, s. 3037 - 3041</ref>
 
[[İstanbul'un fethi]]nde [[II. MehmetMehmed]], donanmadan yararlandı.<ref name="Larousse6" /> Karadeniz'de ve Akdeniz'de etkisi artan Osmanlı donanması, [[Ridaniye Muharebesi|Mısır seferinde]] Osmanlı kuvvetlerine lojistik destek sağladı.<ref name="TSK" /><ref name="Larousse6" /> 1538 yılında [[Preveze Deniz Muharebesi]] kazanıldı. Bundan sonra [[Cerbe Deniz Muharebesi]] de kazanıldı, [[Malta kuşatması|Malta kuşatıldı]] ancak bir şey elde edilemedi. Osmanlı donanmasını büyütmek için birçok tersane kuruldu, ihtiyaç duyulan malzemeler Kocaeli'den, [[Biga]]'dan, [[Samsun]]'dan, [[Kastamonu]]'ndan ve [[Aydın]]'dan getiriliyordu.<ref name="Larousse17" /><ref>[http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/19/26/201.pdf Osmanlı Denizciliğinde Gemi Kazaları ve Dalışlar, Şenay Özdemir]</ref> Kaptan-ı Deryalara gelenek olarak [[Cezayir]] beylerbeyliği verilirdi.<ref name="Larousse17" /> Tersane-i Amire'nin bulunduğu [[Kasımpaşa, Beyoğlu|Kasımpaşa]]'nın inzibat sorumlusu donanma idi. Gelibolu, [[Akdeniz adaları listesi|Akdeniz adaları]] ve [[İzmir]]'in bazı yerleri Osmanlı kaptanlarına dirlik olarak verilirdi.<ref>[http://www.youtube.com/watch?v=HPWAeusIuiI ''İlber Ortaylı ile Osmanlı Donanması'', 03:00]</ref>
 
16. yüzyılda [[Hint Okyanusu]]'nda [[Portekiz Krallığı]]'na karşı [[Hadım Süleyman Paşa]] ve [[Piri Reis]] komutasında seferler düzenlendiyse de, Portekiz donanması üstün geldi ve Piri Reis idam edildi.<ref name="hurmuz" >[http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/18/1574/17072.pdf Piri Reis'in Hürmüz Seferi ve İdamı, Ertuğrul Önalp]</ref> [[İnebahtı Savaşı]]'ndan sonra ağır kayıplar veren Osmanlı donanması, kayıplarını telafi etmeyi başardı.<ref name="lepanto" >[http://www.turkishstudies.net/sayilar/sayi16/%C3%A7akiribrahimethem1225.pdf İnebahtı Savaşı ve Donanmanın Yeniden İnşası, İbrahim Etem Çakır]</ref> Osmanlı Devleti, [[Osmanlı Devleti duraklama dönemi|duraklama dönemi]]nden itibaren deniz ticaretinde [[Avrupa]]lı devletlerden geri kaldı.<ref name="Larousse6" /> XVIII. Yüzyılda [[Mezomorto Hüseyin Paşa]]'nın girişimleri ile donanmada reform yapıldı.<ref name="TSK" /><ref name="Larousse17" /><ref group="Not">Mezomorto lakabı, Venedikliler tarafından verilmiş bir lakaptır ve ''yarı ölü'' anlamına gelmektedir. Bazı kaynaklarda mezomorta ve mezemorto olarak da geçmektedir.</ref> Fakat denizlerde ciddi bir üstünlük sağlanamadı. 1773 yılında [[Cezayirli Gazi Hasan Paşa]]'nın [[Kaptan-ı derya]] olmasıyla [[Bahriye Mektebi]] açıldı, burada modern eğitim verilmeye başlandı ve 1776 yılında [[Tersane-i Amire]]'nin yakınlarında ikinci Bahriye Mektebi olarak Hendesehane-i Bahri açıldı.<ref name="dho-tarihce" >[http://www.dho.edu.tr/ Deniz Harp Okulu, Tarihçe Sayfası]</ref> [[19. Yüzyıl]]'da Osmanlı Devleti, [[Fransa'nın Mısır Seferi]]'nde İngiliz donanmasından [[Nil Muharebesi|yardım aldı]]. Bundan sonra [[III. Selim]]'in reformlarını devam ettiren [[II. Mahmud]] devrinde donanma, 1827 yılında [[Navarin Deniz Muharebesi|Navarin]]'de imha edildi.<ref name="Besirli" >[http://e-dergi.atauni.edu.tr/index.php/taed/article/view/1503/1501 Sultan Abdülaziz'den I. Dünya Savaşı'na Osmanlı Donanması, Mehmet Beşirli]</ref> II. Mahmud döneminde [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]'li mühendislerin yardımlarıyla reformlar devam etti, Osmanlı tersanelerine modern deniz sanayi girdi ve dönemin en büyük savaş gemisi unvanını elinde tutan [[Mahmudiye (kalyon)|''Mahmudiye'']] de o dönemde denize indirildi. II. Mahmud'un ölümünden sonra bu mühendisler İstanbul'u terk etmek zorunda bırakıldı<ref name="Besirli" />, tahta çıkan [[Abdülmecid]] döneminde, 1840 yılında Bahriye meclisi kuruldu ve modern donanma çalışmaları devam etti. İlk denizcilik şirketi [[Şirket-i Hayriye]] de bu dönemde kurulmuştu. [[Abdülaziz]] döneminde ise, 1867 yılında Bahriye Nazırlığı kuruldu. Abdülaziz döneminde devam eden reformlar ile yabancı ülkelerden çok sayıda modern savaş gemisi satın alındı. 1878'den itibaren [[II. Abdülhamid]]'in güvensizliği sonucu donanma, [[Haliç]]'te terk edildi ve denize açılmadı.<ref name="Larousse6" /><ref name="Besirli"/> [[1897 Osmanlı-Yunan Savaşı]]'nda Osmanlı donanması kendini gösteremedi, 1909 yılında [[Donanma Cemiyeti]]'nin çabaları ile modern donanma çalışmaları halkın bağışlarıyla devam etti.<ref name="TSK" /><ref name="Larousse6" /> Bu cemiyetin çabaları ile çok sayıda modern savaş gemisi satın alındı, Alman subaylardan oluşan bir heyet ile reform çalışmaları canlandı. [[Trablusgarp Savaşı]]'nda ve [[Balkan Savaşları]]'nda Osmanlı donanması etkinlik gösterdi, fakat [[I. Dünya Savaşı]]'nda [[Ege Denizi]]'nde sınırlı faaliyet göstermek zorunda kalan donanma, [[Çanakkale Deniz Savaşları]]'nda başarılı oldu.<ref name="TSK" /><ref>20. Yüzyıl Ansiklopedisi (1990), Tercüman Yayınları, s. 76 - 79</ref> I. Dünya Savaşı'nın ardından donanma, [[Marmara Denizi]]'nde [[İtilaf Devletleri|İtilaf kuvvetlerinin]] kontrolü altına girdi.<ref name="TSK" />