Zazalar: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Leitastani (mesaj | katkılar) Değişiklik özeti yok |
Leitastani (mesaj | katkılar) Değişiklik özeti yok |
||
17. satır:
</tr>
<tr>
<td>[[Dosya:Ziya Bey Gökalp.jpg|60x70px]]</td>
<td>[[Dosya:Hasan Hayri.jpg|60x70px]]</td>
<td>[[Dosya:Yılmaz Güney.jpg|60x70px]]</td>
Satır 22 ⟶ 23:
<td>[[Dosya:KemalKılıçdaroğlu.jpg|60x70px]]</td>
<tr>
<td><small><div style="background-color:#fee8ab">[[Hasan Hayri Kanko|Hasan Hayri]]<!--Aşiret reisi, milletvekili, Alevi---></small></td>
<td><small><div style="background-color:#fee8ab">[[Yılmaz Güney]]</small></td>
<td><small><div style="background-color:#fee8ab">[[Cemal Süreya]]</small></td>
Satır 54 ⟶ 56:
|ilgili gruplar= [[İranî halklar]]
}}
'''Zazalar''', [[Hint-Avrupa dil ailesi]]nin [[İran dilleri]]ne ait bir dil olan [[Zazaca]]yı konuşan ve [[Türkiye]]'nin çoğunlukla [[Doğu Anadolu Bölgesi]]'nde yaşayan bir halk.
== Dil ==
Satır 70 ⟶ 72:
{{kaynaksız}}
[[Dosya:Zaza DialectsMap-5.gif|400px|küçükresim|sağ|Zazaların Türkiye'de ağırlıklı olarak yaşadıkları bölgeler]]
Zazalar; [[Kürtler
Elazığ, Tunceli taraflarında bazı köylerde kadınlar şalvar, başlarında ''leçeg'' veya ''puşi'', bellerine şal veya kuşak giyerler. Erkekler de takım şalvar, başlarına köşeli şapka, ''puşi'' veya ''desmal'' giyer ve bellerine de kuşak bağlarlar.
Satır 93 ⟶ 95:
== Zazaların etnik kimliği üzerine iddialar ==
{{Düzenle|Nisan 2013}}
▲Bazı Arap-İslam arşivleri, Osmanlı Arşivleri ve Ermeni Arşivlerinde Zazalar'dan "Ekrad" olarak bahsedilir.<ref>Ercan Çağlayan, “Osmanlı Belgelerinde Zazalar ve Zazaca Üzerine Notlar”, 1.Uluslararası Zaza Dili Sempozyumu (13-14 Mayıs 2011), Bingöl üniversitesi Yayınları, Ankara 2011, r. 270-275</ref> Evliya Çelebi Seyahatname isimli eserinde Zazalardan <ref>"Ekrad: Kürtler", Osmanlıca-Türkçe Sözlük (online), http://www.osmanlicaturkce.com/?k=ekrad&t=%40</ref><ref>"Èkrad ..... s. A. pl. de kurd, Kurdes, Mèdes." Youssouf, R. (pseud. du P. Giovanni Reali, S.J.), Dictionnaire turc-français, en caractères latins et turcs, à la portée de tout le monde.... Tome 1, Constantinople, 1888, p. 240</ref><ref>"Kurd ..... au pl. èkrad, Kourde.(Kurde), peuple nomade de la Mésopotamie; Mède." Youssouf, R. (pseud. du P. Giovanni Reali, S.J.), Dictionnaire turc-français, en caractères latins et turcs, à la portée de tout le monde.... Tome 1, Constantinople, 1888, p. 640</ref> “Ekrad-ı Zaza” şeklinde bahseder ve Zazaları diğer Kürt aşiret ve gruplarıyla birlikte anar: <blockquote>"Ahali-yi Bingoli beyan eder: Evvela Ekrad-ı Zaza ve Lolû ve İzolî ve Yezîdî ve Haltî ve Çekvanî ve Şîqaqî ve Kîkî ve Pîsyanî ve Mudkî..." <ref>Evliya Çelebi, Seyahatname, Topkapı Sarayı Kütüphanesi Bağdat Kitaplığı, 305 n.yazma, 3. Kitap, vrk. 85-b, 88-b</ref></blockquote><blockquote>"Bu şehre Palu kalasından sekiz saadde gelirken Nehr-i Murad üzre Çabakçur cisr-i aziminden ubur ederken Bingöl yaylasına çıkan aşiret-i Halti ve aşiret-i Çekvanî ve aşiret-i Yezîdî ve aşiret-i Zaza ve Zebarî ve Lolo ve aşiret-i Îzolî ve Şiqaqî ve Kiki aşiretleri ki cümle iki yüz bin âdem-i Ekrad ve on kere yüz bin gûsfendi devabat olup bu cisr üzre Çapakçur beginin âdemleri kuş uçurmayıp öşür alırlar..." <ref>Günümüz sadeleştirilmiş Türkçesi:<br>
"Bu şehre Palu kalesinden sekiz saatte gelip Murat nehri üzerindeki büyük Çapakçur köprüsünden geçen ve Bingöl yaylasına çıkmak isteyen Halti, Çekvani, Yezidi, Zaza, Zebari, Lolu, İzoli, Şekaki ve Kiki aşiretlerinden iki yüz bin Kürt ile bir milyon koyun ve diğer hayvanlardan, bu köprü üzerinde bekleyen Çapakçur beyinin adamları kuş uçurmayıp, öşür vergisi alırlar."
Evliya Çelebi, Seyahatname, Topkapı Sarayı Kütüphanesi Bağdat Kitaplığı, 305 n.yazma, 3. Kitap, vrk. 85-b
</ref> </blockquote>1878'de [[Palu, Elâzığ|Palu]] ve çevresi hakkında Rapor hazırlayan Ermeni Kıdemli Rahip Boğos Natanyan, Palu'da yaşayan Kürtlerin Kırmançi (Kurmanc) ve Zaza olmak üzere iki grup olduğunu belirtmiştir.<ref name=":0">Vahan Bardizaktsi, Boğos Natanyan, Karekin Sırvantsdyants, Arsen Yarman (ed.), Palu-Harput 1878 - Çarsancak, Çemişgezek, Çapakçur, Erzincan, Hizan ve Civar Bölgeler - 2. Cilt / Raporlar, Derlem Yayınları, 2010, sayfa:144 vd.</ref> [[Bulanık]] ile ilgili kısımda ise şöyle denilmektedir: "Bulanık’ta kırk altı tane Zaza Köyü var. Kırmançilerden farklı bir Kürt ırkı olan Zazalar, bin üç yüz seksen kadar haneye ve altı bin dokuz yüz kişilik nüfusa sahipler."<ref name=":0" />
Mustafa Kemal, Nutuk isimli kitabında Erzincan ve Sivas'ın durumundan bahsettiği bir telgrafında bu illerde oturanların bir kısmının da "Zaza denilen Kürtlerden" olduğunu belirterek, Zazaları kürtler içinde saymıştır.<ref>"Üçüncü maddede Erzincan ve Sıvas arasında mütekâsif bir Ermenilik tahayyülü ilimsizlik ve vukufsuzluktan başka bir şey değildir. Harpten evvel bile buraların sekenesi kısmı azamı Türk ve kısmı kalili Zaza denilen Kürtlerden ve pek az da Ermeniden ibaret idi." Mustafa Kemal, Nutuk, Ankara 1927, s. 60 (Osmanlıca) ve [http://tdk.gov.tr/index.php?index.php&option=com_nutuk&view=nutuk&kategori1=nutukrsm&sayfa1=01_072 Mustafa Kemal, Nutuk, Cilt: I (1919-1920), Devlet Matbaası, İstanbul, 1934, s.72]</ref> ▼
▲Mustafa Kemal, Nutuk isimli kitabında Erzincan ve Sivas'ın durumundan bahsettiği bir telgrafında bu illerde oturanların bir kısmının da "Zaza denilen Kürtlerden" olduğunu belirterek, Zazaları
▲muhtelif lisana alem olduğunu yazmış Kürtleri, Kurmanc, Zaza, Soran, Gûran, Lur olmak üzere beş kavme ayırdığını ve bilhassa Gûran lisanı ile Zaza lisanının birbirine yakın olduğunu yazmıştır.<ref>Ziya Gökalp, ''Kürt Aşiretleri Üzerine Sosyolojik Tetkikler'', Sosyal yayıncılık, İstanbul 1992, s. 24.</ref>
[[Kemal Badıllı]]'ya göre, "Türkiye'deki bazı Zazaların kendilerini asıl Kürt sayarak kendilerine Kırd
Rus doğubilimci Vladimir Feodoroviç Minorskiy Zazaları, kürt grupları arasında göstermez ve Zazaların soyunu Deylemlilerle özleştirir.<ref>V. Minorsky, Daylam-La Domination des Dailamites, Paris, 1932, p,17; V.Bkz: "..on peut toujours esperer que les recherches reveleront un jour des ilot dailamites tant leur ancienne metropole que dans ses colonies. Il suffit de mentionner ici l'ingenieuse thèorie de F.C. Andrea’s sur l'orginine dailamites des Zaza (Dimla)"</ref> David.N.Mackenzie, Zazalar’in İran Hazar’ından gelerek, Kürtlerin yerleşik olduğu bölgenin batısına, yani şimdi yerleşik oldukları bölgeye risksiz geçmiş olmaları olasılığının zayıf olduğuna işaret ederek, başka bir varsayımı ele almak gerektiğini vurgulamaktadır. Onun varsayımı, Zazaların bugün Kürdistan’ın kalbi olarak kabul edilen yerde, yani Van gölünün güney ve batısındaki topraklarda yaşadıkları ve kendilerinin ilerleyen Kürtlerce batıya gitmeye zorlandıkları varsayımıdır.<ref>Mac Kenzie,Kurdic Dialect Studies London,1981.</ref><ref>G.S. Asatiryan, Zaza Dili ve Ermenice, s.160; G.S. Asatiryan, N.Kh. Gevorgian. Zaza Miscellany, “Notes on some Religious Customs and Institutions. İn: A Green Loaf”, Acta Iranica, No.8, Leiden 1988, p. 499-508. 15-Mac Kenzie,Kurdic Dialect Studies London,1981.</ref> W.B.Lockwood Überblick über die indogermanischen Sprachen adlı eserinde Kuzey-Batı diyalektlerinin iki tanesi bugün o eski bölgelerinin dışında varlıklarını sürdürmektedirler: “Goranca ve Zazaca.” Doğu Türkiye’de Kürtler arasında küçük topluluklar halinde yaşayan Zazalar, Hazar Denizi’nin güney kıyılarındaki Deylem den göçenlerin devamıdırlar ve bunların bir bölümü atalarının dilini günümüze kadar koruyabilmişlerdir. Kendileri bu dile Dimli demektedirler.<ref>W.B.Lockwood, A Panorama of Indo-European Languages, London 1972.</ref><ref>W.B. Lockwood, Überblick über die indogermanischen</ref> Bu yorumlarda Zazaların tarihi ve etnisitesi üzerinde özel bir araştırma ve bilgiye dayanılmaış genel olarak dillerinin diğer Kürt dil ve lehçelerine oranla olan farklılığından yola çıkılarak bir sonuca varılmaya çalışılmıştır. ▼
▲[[Kemal Badıllı]]'ya göre, "Türkiye'deki bazı Zazaların kendilerine Kırd demelerini ve Kürtlere daha doğrusu Kurmanclara da Kırdasi (Kırda(Zazaya) Yakın) demesini kürtlüğü dayandırmıştır." <ref>"Türkiyedeki Zazalar, kendilerini asıl Kürt sayarak kendi kendilerine Kırd ve kendilerinin dışında kalan Kürtlere, daha doğrusu Kürmançlara da -biraz da küçümseme ile müterafik olarak- Kırdasî (Kürdümsü, Kürtçük) derler. Kürmançlar ise Zazalara nadiren Zaza, fakat genel olarak Dımıl (Dımılî = Dımıllı/ Dımılce) derler. Bu kelime bazen yanlış olarak, bilhassa Türkler tarafından Dınbılî, Dumbulî, Dumul, Dumıl şekillerinde kullanılır. Mevcut bir rivayete göre, güya bir zamanlar Viranşehir Mılli (Milli) aşiretine tabi olmalarından kinaye olarak Zazalara "Millilerin arkası, devamı, tabii" mânasına Dû Millî denmiş ve zamanla bu kelime Dumulî/Dımılî - Dumıl, Dımıl şekillerine girmiştir [Dû, Kürmanççada arka, son, sonra, devam veya kuyruk ve tabi anlamlarındadır]." Kemal Badıllı, Türkçe İzahlı Kürtçe Grameri (Kurmancca Lehçesi), 1965, s.6</ref>
Terry Lynn Todd, Zazaca grameri ele aldığı kitabında Zazalar’ın kendini her yönden Kürt olarak gördüğünü belirtmektedir. <ref>"Speakers of Dimili are Kurds psychologically, socially, culturally, economically, and politically." Terry Lynn Todd, A grammar of Dimili (know as Zaza). 1985, s. vi (önsöz kısmında)</ref>
''The Zaza Kurds of Turkey: A Middle Eastern Minority in a Globalised Society'' kitabının yazarı Prof. Mehmed S. Kaya'ya göre Zazalar bir ''Kürt'' boyudur.<ref>[http://www.amazon.com/Zaza-Kurds-Turkey-Minority-Globalised/dp/1845118758/ Mehmed S. Kaya, The Zaza Kurds of Turkey: A Middle Eastern Minority in a Globalised Society, Tauris, London 2011]</ref>. Kaya, Zazaların dillerine "Kürtçe" anlamında "Kırdki" dediklerini belirtir. <ref>Mehmed S. Kaya, Zaza Kürtler, Çev: K.Ateş, M.S.Akgönül, Rûpel Yayınları, İstanbul 2014, s.16</ref>
Diyarbakır yöresindeki
[[Dosya:Kurdes Zaza de Diarbekir (Kurdistan).jpg|400px|küçükresim|sağ|Diyarbekir'den Emekçi Zaza Kürtleri (Kürdistan), E.Chantre & C.Barry, 1881]]
Antroplog Ernest Chantre, Zazaları da içerecek biçimde Kürtler üzerine yaptığı araştırmalarda Zazaları da Kürt grupları içinde değerlendirip incelemiş ve Zazalardan "Kurde Zaza" ve "Kurdes Zazas" şeklinde bahsetmiştir.<ref>Ernest Chantre, Les Kurdes: Esquisse historique et ethnographique, 1897</ref><ref>[ftp://ftp.bnf.fr/574/N5746593_PDF_1_-1DM.pdf Ernest Chantre, Missions scientifiques en Transcaucasie, Asie Mineure et Syrie]</ref> İngiliz etnolog ve dilbilimci R. G. Latham 1856'da Zazaca sözcükler üzerine H. Sandwith ile ortak yayınladığı çalışmada Zazaları bir Kürt grubu olarak değerlendirmiştir.<ref>Dr. Robert Gordon Latham & Dr. H. Sandwith, [http://books.google.com.tr/books?id=OMIYAAAAIAAJ&printsec=frontcover&hl=tr&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false "On a Zaza Vocabulary", Transactions of The Philological Society, London, 1856, s.40-42]</ref> 1864'te ''Missionary Magazine'' dergisinde Türkiye Kürtleri ile ilgili yayınlanan raporda Türkiye'deki Kürtlerin Zaza, Kurmanc ve Kızılbaş olmak üzere üç grup olduğu, Zaza ve Kurmancların yine kendi isimleriyle anılan dilleri konuştukları, Kızılbaşların ise bulundukları yere göre bu iki dilden birini veya bunların karışımı ile Türkçe konuştukları ifade edilmiştir.<ref>"The Koords are the wild dwellers chiefly of the mountains in the eastern part of Turkey. They are very numerous, but, as Turkey takes no census, not even an approximate estimate of their numbers can be given. There are three classes, the Zaza and the Koormange, who each speak a language bearing the same name, and the Kuzzelbash, who, according to their location, use either one of the above-mentioned languages, or a mixture of them and the Turkish, or the turkish alone..." [http://www.mocavo.com/The-Missionary-Magazine-January-1864-Volume-44/713777/203?browse=true#203 Missionary Magazine, Volume XLIV, Boston, 1864, s.184]</ref> İngiliz doğubilimci ve Kürtler üzerine çalışmaları bulunan Godfrey Rolles Driver<ref>"There are also a few whole tribes which worship the trees of the forest and have altars formed of rude blocks of stone, like dolmens or menhirs, in the secret recesses of their country; these people are probably to be identified with the Zaza Kurds, who are dispersed throughout the length and breadth of the land." G.R. Driver, de Magdalen College, Oxford, "The Religion of the Kurds", ''Bulletin of theSchool of Oriental Studies'', London Institution, cilt 2, bölüm 2, 1912, s. 199</ref> ve Kürdolog Basile Nikitine de Zazaları Kürt grupları içinde kabul ederler.<ref>"...Harput vilayetinde, Dersim bölgesinin yoğun bir Kürt nüfusu olduğunu belirtmek gerekir; Fırat ırmağının iki yukarı kolu arasında bulunan bölgede Kürtler diğer öğelere oranla sekiz kat daha kalabalıktırlar. Bu Kürtler ayrı bir lehçe (Zazaca) konuşurlar ve ayrı bir mezhebe (Ali İlahi) bağlıdırlar ama bu yüzden Kürt toplumunun dışında tutulmazlar..." Bazil Nikitin, Kürtler: Sosyolojik ve Tarihi İnceleme, Deng Yayınları, 6.baskı, İstanbul 2013, s.82</ref> Coğrafya profesörü [[Ellsworth Huntington]] Fırat Nehri ile ilgili gezi ve gözlemlerine dayanan 1902 tarihli bilimsel makalesinde<ref>Ellsworth Huntington, "Through the Great Canon of the Euphrates River", ''The Geographical Journal The Royal Geographical Society'', Vol. XX. — July to December, Londra 1902, s.187</ref> ve İngiliz yüzbaşı L. Molyneux-Seel, Dersim'de iki ay süren ayrıntılı gezisini anlattığı 1914 tarihli makalesinde Zazaları ve "Kızılbaş" olarak belirttikleri Dersim Alevilerini Kürt gruplarından sayarlar.<ref>L. Molyneux-Seel, "Journey in Dersim", ''The Geographical Journal'', Vol. 44, No. 1, Jul. 1914, s. 51</ref> Mark Sykes, [[Osmanlı İmparatorluğu]]'ndaki Kürt aşiretlerini ele aldığı ayrıntılı çalışmasında Zazaları ve Zaza aşiret ve kabilelerini Kürd grupları içinde sınıflandırır.<ref>Mark Sykes, "The Kurdish Tribes of the Ottoman Empire," ''[http://intersci.ss.uci.edu/wiki/eBooks/Articles/1908%20Kurdish%20Tribes%20Sykes.pdf The Journal of the Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland]'', Vol. 38, 1908, s.466 vd. </ref> ▼
▲Antroplog Ernest Chantre, Zazaları da içerecek biçimde Kürtler üzerine yaptığı araştırmalarda Zazaları da Kürt grupları içinde değerlendirip incelemiş ve Zazalardan "Kurde Zaza" ve "Kurdes Zazas" yani "Zaza Kürtler" şeklinde bahsetmiştir.<ref>Ernest Chantre, Les Kurdes: Esquisse historique et ethnographique, 1897</ref><ref>[ftp://ftp.bnf.fr/574/N5746593_PDF_1_-1DM.pdf Ernest Chantre, Missions scientifiques en Transcaucasie, Asie Mineure et Syrie]</ref> İngiliz etnolog ve dilbilimci R. G. Latham 1856'da Zazaca sözcükler üzerine H. Sandwith ile ortak yayınladığı çalışmada Zazaları bir Kürt grubu olarak değerlendirmiştir.<ref>Dr. Robert Gordon Latham & Dr. H. Sandwith, [http://books.google.com.tr/books?id=OMIYAAAAIAAJ&printsec=frontcover&hl=tr&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false "On a Zaza Vocabulary", Transactions of The Philological Society, London, 1856, s.40-42]</ref> 1864'te ''Missionary Magazine'' dergisinde Türkiye Kürtleri ile ilgili yayınlanan raporda Türkiye'deki Kürtlerin Zaza, Kurmanc ve Kızılbaş olmak üzere üç grup olduğu, Zaza ve Kurmancların yine kendi isimleriyle anılan dilleri konuştukları, Kızılbaşların ise bulundukları yere göre bu iki dilden birini veya bunların karışımı ile Türkçe konuştukları ifade edilmiştir.<ref>"The Koords are the wild dwellers chiefly of the mountains in the eastern part of Turkey. They are very numerous, but, as Turkey takes no census, not even an approximate estimate of their numbers can be given. There are three classes, the Zaza and the Koormange, who each speak a language bearing the same name, and the Kuzzelbash, who, according to their location, use either one
▲Rus doğubilimci Vladimir Feodoroviç Minorskiy Zazaları, kürt grupları arasında göstermez ve Zazaların soyunu Deylemlilerle özleştirir.<ref>V. Minorsky, Daylam-La Domination des Dailamites, Paris, 1932, p,17; V.Bkz: "..on peut toujours esperer que les recherches reveleront un jour des ilot dailamites tant leur ancienne metropole que dans ses colonies. Il suffit de mentionner ici l'ingenieuse thèorie de F.C. Andrea’s sur l'orginine dailamites des Zaza (Dimla)"</ref> David.N.Mackenzie, Zazalar’in İran Hazar’ından gelerek, Kürtlerin yerleşik olduğu bölgenin batısına, yani şimdi yerleşik oldukları bölgeye risksiz geçmiş olmaları olasılığının zayıf olduğuna işaret ederek, başka bir varsayımı ele almak gerektiğini vurgulamaktadır. Onun varsayımı, Zazaların bugün Kürdistan’ın kalbi olarak kabul edilen yerde, yani Van gölünün güney ve batısındaki topraklarda yaşadıkları ve kendilerinin ilerleyen Kürtlerce batıya gitmeye zorlandıkları varsayımıdır.<ref>Mac Kenzie,Kurdic Dialect Studies London,1981.</ref><ref>G.S. Asatiryan, Zaza Dili ve Ermenice, s.160; G.S. Asatiryan, N.Kh. Gevorgian. Zaza Miscellany, “Notes on some Religious Customs and Institutions. İn: A Green Loaf”, Acta Iranica, No.8, Leiden 1988, p. 499-508. 15-Mac Kenzie,Kurdic Dialect Studies London,1981.</ref> W.B.Lockwood Überblick über die indogermanischen Sprachen adlı eserinde Kuzey-Batı diyalektlerinin iki tanesi bugün o eski bölgelerinin dışında varlıklarını sürdürmektedirler: “Goranca ve Zazaca.” Doğu Türkiye’de Kürtler arasında küçük topluluklar halinde yaşayan Zazalar, Hazar Denizi’nin güney kıyılarındaki Deylem den göçenlerin devamıdırlar ve bunların bir bölümü atalarının dilini günümüze kadar koruyabilmişlerdir. Kendileri bu dile Dimli demektedirler.<ref>W.B.Lockwood, A Panorama of Indo-European Languages, London 1972.</ref><ref>W.B. Lockwood, Überblick über die indogermanischen</ref> Bu yorumlarda Zazaların tarihi ve etnisitesi üzerinde özel bir araştırma ve bilgiye dayanılmaış genel olarak dillerinin diğer Kürt dil ve lehçelerine oranla olan farklılığından yola çıkılarak bir sonuca varılmaya çalışılmıştır.
Peter Alford Andrews, Türkiye’de Etnik Gruplar adlı çalışmasında Zazaları; Alevi Zaza ve Sünni Zaza olarak ayırmakta ve Kürtler'den ayrı bir etnik grup olarak değerlendirmektedir.<ref>Abdal by Peter Alford Andrews pages 435 to 438 in Ethnic groups in the Republic of Turkey / compiled and edited by Peter Alford Andrews, with the assistance of Rüdiger Benninghaus (Wiesbaden : Dr. Ludwig Reichert, 1989) ISBN 3-88226-418-7</ref> <ref>Peter Alford Andrews, Ethnic Groups in the Republic of Turkey, Wiesbaden 1989; Türkçe basim: Türkiye’de Etnik Gruplar (Cev. M.Kupusoglu), Istanbul 1992.</ref> Etnolog İngvar Savnberg ise Türkiyeli göçmenlerin etnik ve sosyo-kültürel gelişimini incelediği kitabında Zazaların kendilerini Kürd olarak tanımladığını ifade eder.<ref>"Majoriteten av de enligt vissa källor tre miljoner zaza-talande är ortodoxa sunni-muslimer <nowiki>'''</nowiki>och identifierar sig som kurder<nowiki>'''</nowiki>, men det finns också alevitiska grupper bland dem.", [https://books.google.com.tr/books?ei=R7CQVPG1KIbuULK9gZgN&hl=tr&id=RNwnAQAAMAAJ&dq=Ingvar+Svanberg%2C+Invandrare+Fran+Turkiet-Etnisk+och+Sociokulturell+Variation&focus=searchwithinvolume&q=zaza-talande Ingvar Svanberg, Invandrare Fran Turkiet-Etnisk och Sociokulturell Variation, Uppsala 1988, s.31]</ref> Antroplog dilbilimci Dr. Orville Boyd Jenkins
Bazı Türk milliyetçileri Zazaların Türk asıllı olduğunu iddia edegelmişlerdir. Bunlardan [[Hasan Reşit Tankut]] Zazaların Türk asıllı olduğunu Zaza kelimesinin eski Türkçe de “sak” tas kelimesinden geldiğini ve Zazaların taşlık bölgelerde yasadığı için böyle denildiğini ifade etmektedir.<ref>Tankut, Hasan Reşit, (2000) Zazalar Üzerine Sosyololojik Tetkikler, Istanbul:Kalan.</ref>Vartolu Alevi Zaza Şerif Fırat, Zazaların Arap istilası döneminde İranı terk ettiklerini ve zaman içinde Türkçe olan dillerini unuttuklarını belirtmiştir.<ref>Fırat, M. Sherif. (1981) Dogu İlleri ve Varto Tarihi, Ankara:Turk Kulturunu Arastırma Ensıtusu.</ref>
Satır 147 ⟶ 129:
İranolojide Zazacayı başlı başına bir dil olarak kabul eden ilk dilbilimci Karl Hadank'tır. Hadank bunu iranolog Oskar Mann'ın yarıda bıraktığı çalışmalarını ilerleterek sürdürdüğü Die Mundarten der Zâzâ adlı eserinde dile getirmiştir.<ref>Karl Hadank, Die Mundarten der Zâzâ, 1932</ref> Oskar Mann’dan önce ise Peter Lerch (1856-57), Friedrich Müller (1864), Albert van Le Coq (1901-03) gibi araştırmacı ve dilbilimciler eserlerinde Zazaca hakkında folklorik yazın derleyip kısmen analiz de etmişlerdir.<ref>W.B. Henning (1954) , D.N. MacKenzie (1961-95)</ref> Bu yazarlar Zazalardan Kürt, Zazacadan da "Kürtçe'nin bir lehçesi" olarak bahsetmişlerdir.<ref>[http://www.kirdki.com/images/kitaphane/Peter%20Lerch.pdf Peter I. Lerch, Forschungen über die Kurden und die Iranischen Nordchaldaer - Band I, St. Petersburg 1857]</ref>,<ref>[http://www.kirdki.com/images/kitaphane/Albert%20Von%20Le%20Coq-I.pdf Albert Von Le Coq, Kurdische Texte, Reichsdruckerei, Berlin 1903]</ref>
Zazaların başlı başına bir halk veya Kürt olup olmadığı konusunda dilbilim temelli tariflerde tartışmalar devam etmektedir. Hemfikir olunan nokta, Zazaca
Almanya Leipzig [[Max Planck Enstitüsü]], Norveç Bilim ve Teknoloji Üniversitesi ile Londra HGI DNA Araştırma Laboratuvarı ve Ulusal Kan Merkezinden beş bilim adamı tarafından farklı
== İlgili kitaplar ==
Satır 183 ⟶ 165:
== Dış bağlantılar ==
* [http://www.zazaki.net Zazaki.net] - Zazaca ve Zazalar ile ilgili kültürel, tarihi ve edebi bilgi sitesi
* [http://www.zazaki-institut.de Enstitüyê Zazaki] - Frankfurt Zaza Dil Enstitüsü resmi site
* [http://www.bingol.edu.tr/akademik/enstituler/yasayan-diller-enstitusu/ydebolumler/zaza-dili-ve-edebiyati/dersler.aspx Bingöl Üniversitesi Zaza Dili ve Edebiyatı Bölümü]
| |||