Vikipedi

Arhavi: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Düzenleme. Yorum içeren katkı çıkarıldı.
31. satır:
| website = [http://www.arhavi.bel.tr Arhavi Belediyesi]
}}
'''Arhavi''' ([[Lazca]]: '''არქაბი/Arkabi;''', [[Gürcüce]]: არქაბი, ''arkabi'არქაბი/Arkabi'''),; [[Türkiye Cumhuriyeti]]'nin [[Karadeniz Bölgesi]]'nde bulunan [[Artvin ili]]ne bağlı bir ilçe ve ilçenin merkezi olan şehir.
 
2011 yılında 19.362 ilçe nüfusuyla Artvin ilinin en büyük 5. ilçesidir. 15.622 şehir nüfusu ise Türkiye'de 308. ve Artvin ilinde [[Artvin]] ve [[Hopa]]'dan sonra en büyük 3. şehirdir.<ref name="artvin-tuik">{{Web kaynağı | url = http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2&ENVID=adnksdb2Env&report=wa_idari_yapi_10sonrasi.RDF&p_il1=8&p_yil=2011&p_dil=1&desformat=html | başlık = Türkiye İstatistik Kurumu: ADNKS Nüfus Sayımı Sonuçları | erişimtarihi = 2012-1-30 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20150409124633/http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2&ENVID=adnksdb2Env&report=wa_idari_yapi_10sonrasi.RDF&p_il1=8&p_yil=2011&p_dil=1&desformat=html | arşivtarihi = 9 Nisan 2015}}</ref> Arhavi nüfusunun büyük bir bölümünü [[Lazlar]] oluşturur.<ref name="nişan">{{Web kaynağı | son = Nişanyan | ilk = Sevan | url = http://www.nisanyanmap.com/?y=arhavi&t=&lv=1&u=1&ua=0 | başlık = Index-Anatolicus: Türkiye yerleşim birimleri envanteri | erişimtarihi = 26 Ağustos 2014 | yayımcı = nisanyanmap.com | dil = Türkçe | arşivurl = http://web.archive.org/web/20150409065741/http://www.nisanyanmap.com/?y=arhavi&t=&lv=1&u=1&ua=0 | arşivtarihi = 9 Nisan 2015}}</ref>
40. satır:
 
== Etimoloji ==
Arhavi kelimesinin kökeni belli değildir. Eski birTzan Doğulehçelerinden Karadenizbirinden dilindengeldiği olduğu varsayılmaktadırsanılmaktadır.
 
LazlardanRoma ilkİmparatorluğu'nun bahsedenKapadokya kişi olan Roma valisiValisi Arrianus, "Periplus Ponti Euxini" (Karadeniz Seyahati) adlı eserinde Ἄρχαβίς (Arxavís) ya da Ἀρχαβές (Arxavés) adında bir nehirden bahsederbahsetmektedir. Osmanlı döneminde Arxavés, Arxave olarak benimsenmiştir.<ref>Arrianus, [http://remacle.org/bloodwolf/historiens/procope/goth4.htm Periplus Ponti Euxini] Periplus Ponti Euxini</ref>
 
== Tarihçe ==
49. satır:
 
=== Osmanlı Dönemi ===
Arhavi civarı 1486 yılında [[Osmanlı İmparatorluğu]]'na katıldıkatılmıştır.<ref name="Osmanlı Dönemi">{{Kitap kaynağı| yazar=[[Ali Taşpınar]]| başlık = "Rize Tarihi" | yayımcı=Gençlik Kitabevi | yıl=2004|}}</ref> [[Osmanlı İmparatorluğu]]'na katıldıktan sonra Arhavi kazasına 6 hane [[Müslüman]] yerleştirildiyerleştirilmiştir.<ref name="6 hane">{{Kitap kaynağı| başlık = "Trabzon livası Mufassal Timar Defteri" | yıl=1486| id=828}}</ref> 1486 ve 1515 tarihli yazımlarda "[[Laz]]", 1520 ve 1554 tarihli yazımlarda "Arhavi" olarak kayıtlara geçmiştir. 1486 tarihinde [[Lazistan|Lazistan kazasın]]ın merkezi olarak kabul edilen Arhavi köyünün nüfusunun tamamı [[Hıristiyan]] olup, yaklaşık 181 kişiden oluşmaktaydı.
 
Arhavi kazası 1 Nisan 1566' da [[Batum]] sancağına bağlıydı. Kazanın Batum sancağına tam olarak ne zaman bağlandığı konusunda kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Muhtemelen 1 Şubat 1561-10 Mayıs 1562 tarihleri arasındaki bir tarihte bu sancağa bağlanmıştır.
129. satır:
Yaş gruplarına bakıldığında en çok 1 562 kişiyle 10-14 yaş arası grup, en az ise 45 kişiyle 90+ gruptur.<ref>{{Web kaynağı | url = http://report.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2=&report=turkiye_il_ilce_yasgr.RDF&p_il1=8&p_ilce1=1147&p_kod=3&p_yil=2009&p_dil=1&desformat=html&ENVID=adnksdb2Env | başlık = Arhavi Yaş Grupları | erişimtarihi = 2010-7-31 | arşivengelli = evet}}</ref>
 
Arhavi ilçesindeki nüfusun 15.852'si nüfusa Artvin ili adına kayıtlı iken geri kalan nüfus diğerkomşu illerden göçenler ve yabancılardangöçenlerden oluşmaktadır. Diğer illerden gelen nüfus içinde en büyük oran 1.024 kişiyle Rize'ye aittir. Rize'yi 719 kişiyle Trabzon, 224 kişiyle Erzurum, 89 kişiyle Samsun ve Ardahan, 75 kişiyle Bayburt ve 50 kişiyle Ağrı izlemektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://report.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2=&report=ikametedilen_ilce09sonrasi.RDF&p_kod=2&p_ikil1=8&p_ikilce1=1147&p_yil=2009&p_dil=1&desformat=html&ENVID=adnksdb2Env | başlık = Arhavi Diğer İller | erişimtarihi = 2010-7-31 | arşivengelli = evet}}</ref>
 
{| class="wikitable sortable"
172. satır:
=== Arhavi Yemekleri ===
{{Ana|Laz Mutfağı}}
Laz mutfağının üç önemli malzemesi vardır.: [[Karalahana]], [[hamsi]] ve [[süt ürünleri]]. Diğer bir deyişle ifade edersek, Laz Mutfağında çeşit zenginliği yoktur. Kısıtlı malzeme ve olanaklarla değişik damak tatları yakalamaya çalışılırken bir yandan da iş yoğunluğundan olsa gerek, öğün atlatma mönülerinin üretildiğini gözlemliyoruz. Lazlar nereye giderlerse gitsinler lahana ve hamsi hiç vazgeçemedikleri bir damak tadıdır. Karalahana değişik çeşitleriyle Laz mutfağında her mevsim ana yemektir. Hamsi mevsim itibariyle kışın taze olarak tüketilir. Lazlara göre kulağına kar suyu kaçmadan hamsinin lezzeti olmaz. Yazın tuzlanmış hamsi tüketilir. Geçmişte hamsinin en ucuz zamanında kasa kasa hamsi alınır temizlenip tuzlandıktan sonra toprak küplerde saklanırdı. Hamsiden başka [[istavrit]], [[kefal]], [[Palamut (balık)|palamut]] ve [[kalkan balığı]] gibi birkaç çeşit deniz ürünü dışında Lazların balık kültürleri pek yoktur. Ve balık deyince [[kırmızı pullu dere alabalığı]]nı unutmamak gerekir. Yazın olta, serpme ve bazen de derenin yönü değiştirilerek hatırı sayılır alabalık avlanır.▼
Laz mutfağı genelde [[Karadeniz mutfağı]] ile karıştırılır. Karadeniz mutfağı özgün olmakla birlikte geleneksel [[Türk mutfağı]]nın bazı çeşitlerini de içine alır. Yani Karadeniz mutfağında Laz mutfağında olduğu gibi [[karalahana]] ve [[hamsi]] egemenliği yoktur. Diğer bir söyleyişle Karadeniz mutfağı daha zengin bir çeşidi içine almaktadır. Zaten Karadeniz’in hiç de homojen olmayan kültürel dokusunda farklı mutfak kültürleri de doğal olarak oluşmuştur.
 
▲Laz mutfağının üç önemli malzemesi vardır. [[Karalahana]], [[hamsi]] ve [[süt ürünleri]]. Diğer bir deyişle ifade edersek, Laz Mutfağında çeşit zenginliği yoktur. Kısıtlı malzeme ve olanaklarla değişik damak tatları yakalamaya çalışılırken bir yandan da iş yoğunluğundan olsa gerek, öğün atlatma mönülerinin üretildiğini gözlemliyoruz. Lazlar nereye giderlerse gitsinler lahana ve hamsi hiç vazgeçemedikleri bir damak tadıdır. Karalahana değişik çeşitleriyle Laz mutfağında her mevsim ana yemektir. Hamsi mevsim itibariyle kışın taze olarak tüketilir. Lazlara göre kulağına kar suyu kaçmadan hamsinin lezzeti olmaz. Yazın tuzlanmış hamsi tüketilir. Geçmişte hamsinin en ucuz zamanında kasa kasa hamsi alınır temizlenip tuzlandıktan sonra toprak küplerde saklanırdı. Hamsiden başka [[istavrit]], [[kefal]], [[Palamut (balık)|palamut]] ve [[kalkan balığı]] gibi birkaç çeşit deniz ürünü dışında Lazların balık kültürleri pek yoktur. Ve balık deyince [[kırmızı pullu dere alabalığı]]nı unutmamak gerekir. Yazın olta, serpme ve bazen de derenin yönü değiştirilerek hatırı sayılır alabalık avlanır.
 
{{Multicol}}
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Arhavi" sayfasından alınmıştır