Ulukayın: Revizyonlar arasındaki fark

{{Birleş|Yaşam ağacı}}

{{Türk mitolojisi}}

 

[[Kayra Han]] tarafından dikilmiştir. Dünya ile birlikte yaratılmıştır. Dünyanın, yeraltının ve gökyüzünün tam merkezindedir. Dalları gökyüzünü ayakta tutar. Kökleri toprağın tüm katlarını delip yeraltı okyanusuna kadar uzanır. [[Öksökö]] kuşu etrafında dönerek uçar ve bazen de tepesine konar. Dokuz boy (Türklerin dokuz kavmi veya yeryüzündeki dokuz büyük insan ırkı) bu ağacın dokuz dalından türemiştir. [[Umay]] Ana Yaşam Ağacı’nın sahibidir ve yeryüzüne inerken bu ağacı kullanır. Kübey Hanım bu ağacın içinde yaşar. Kökleri yeraltına, dalları gökyüzüne uzar. Köklerinden yaşam suyu ([[Bengi su|Bengüsu]]) akar. Her dalı, altından yetmiş yapraklı olarak tanımlanır. Yapraklarının büyüklüğü birer at derisi kadardır. Türk mitolojisinde çok önemli bir yere sahiptir. Gökleri delip bilinmez yüksekliklere çıkar. Uluğ Kayın’ın dallarından biri Güneşe biri de Aya uzanır. Tepesinde [[Ülgen]] oturur. Bazen bir çam ağacı olarak kabul edilir. Ağacın bir yanında ay bir yanında ise Güneş bulunur. Bazen [[Demirdağ]]’ın üzerinde durduğu kabul edilir. Sekiz gölgeli<ref>[http://fef.kafkas.edu.tr/sosyb/tde/halk_bilimi/makaleler/mitoloji/mitoloji%20%287%29.pdf Türklerde Ağaçla İlgili İnanışlar, Ramazan Işık]</ref>, dokuz köklü olarak anılır. İnsanların ruhları bu ağacın dalları arasında uçuşur durur. Bu ruhlar küçük kuşlara benzerler. Osmanlı Devlet’nin kurucusu Osman Bey’in rüyasında gördüğü, büyüyüp tüm Dünyayı kaplaya ağaç da Uluğ Kayın’a benzemektedir. Ağaca bez (çaput) bağlayarak dilekte bulunma da yine Uluğ Kayın ile bağlantılı görünmektedir. İlge denilen reçinesi, onu yiyenlere müthiş bir güç verir. Çuvaş bayrağında sembolize edilmiş bir hayat ağacı vardır. [[Maniheizm]]’in etkisiyle [[Yaşam ağacı|Yaşam Ağacı]]’nın karşıtı olan Ölüm Ağacı<ref>[http://nyildirim.wordpress.com/2011/04/03/eski-iranda-dinler-ve-dinsel-inanislar-ii/ Eski İran'da Dinler ve İnanışlar, Nimet Yıldırım]</ref> da Türk kültürüne girmiştir fakat çok fazla yaygınlaşmamıştır. Bazen aynı kökten çıkan iki ağaç olarak adlandırılır ki, bu durum iki zirvesi olan Dünya Dağı ile de uygun düşer. Mani dini ile bu ikiz ağaçlardan birine Ölüm işlevi yüklenmiştir. Hayat Ağacına hemen hemen aynı özelliklerle ama biraz daha ayrıntısız ve basit olarak Macar mitolojisinde de [[:hu:Égig érő fa|Vilagfa]] veya [[:hu:Égig érő fa|Eletfa]] adıyla rastlanır. İsim Macarcadır ama motif Ural-Altay düşünüşüne aittir. Macarlara göre şaman trans halindeki yolculuğunda bu ağaca tırmanarak göğe çıkar.

 

Yakutlara göre cennette büyüyen Yaşam Ağacıdır. Tanrıça Kıpay-Hotun bu ağaçta yaşar ve göğüslerini insanlığı beslemek için kullanırdı. Dört nehrin ortaya çıktığı bu ağacın dibinde bir ejderha yatıyordu.

 

 

== Turuğ==

 

== Serge==

 

== Etimoloji ==

 

Kayın Türkçede Akrabalık ilişkilerini de içeren bir sözcüktür. Örneğin Kayın-Ana (Kaynana), Kayın-Ata (Kaynata) gibi. Bu tamlamalar kayın ağacı ile ilişkili olarak ortaya çıkan akrabalık bağlarını ifade eder ki, muhtemelen geçmiş çağlarda evlilik törenlerinin bu ağacın altında yapılması ile alakalıdır.

 

== Ayrıca bakınız ==

* [[Ağaç Ana]]

* [[Ağaç Ata]]