Vikipedi

Lazika: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Yzkoc (mesaj | katkılar)
Devriyeler
128.326 değişiklik
düzeltme
Birkaç düzeltme ve bilgi kutusu
1. satır:
{{kaynaksız}}
{{Eski ülke bilgi kutusu
[[Dosya:Ge iberia350.png|thumb|right|250px|''Laziǩa Krallığı'' M.S. 300]]
|kendi_dilindeki_adı =
'''Laziǩa - Egrissi''' ([[Lazca]]: Laziǩa ''(Lazik’a)'', [[Gürcüce]]: ლაზიკა, [[İtalyanca]]: Egrisi, [[Yunanca]]: Lazikē, [[Katalanca]]: Egrissi, [[Farsça]]: [[Lazistan]], [[İspanyolca]]: Lázica, [[İngilizce]]: Egrisi, [[Almanca]]: Lasika). [[Karadeniz]]’in güneydoğu kıyısında tarihsel bölge. [[Latince]]de 'Laziǩa'; "[[Lazlar]]ın ülkesi" anlamına gelir. Aynı dönem devleti Perslerin resmî literatüründe ise '''[[Lazistan]]''' olarak yer almıştı. Bugün [[Türkiye]] ile [[Gürcistan]] sınırları içinde yer alır. Bu bölgeden “Laziǩa” adıyla ilk kez [[7. yüzyıl]]da yazarı bilinmeyen, Ermenice "Coğrafya” adlı kitapta bahsedilmiştir.{{olgu}}
|tam_adı = Lazika Krallığı
|yaygın_adı = Lazika
|statü = Krallık
|yönetim_biçimi = [[Monarşi]]
|kuruluş_yılı = MS 2.yy
|yıkılış_yılı = MS 7.yy
|olay1 =
|olay_tarihi1 =
|olay2 =
|olay_tarihi2 =
|olay3 =
|olay_tarihi3 =
|olay4 =
|olay_tarihi4 =
|öncel1 = [[Roma İmparatorluğu]]
|bayrak_öncel1 =
|öncel2 =
|bayrak_öncel2 =
|öncel3 =
|bayrak_öncel3 =
|öncel4 =
|bayrak_öncel4 =
|öncel5 =
|bayrak_öncel5 =
|ardıl1 = [[Abhazya Krallığı]]
|bayrak_ardıl1 =
|ardıl2 =
|bayrak_ardıl2 =
|ardıl3 =
|bayrak_ardıl3 =
|ardıl4 =
|bayrak_ardıl4 =
|ardıl5 =
|bayrak_ardıl5 =
 
|bayrak_bağlantısı =
[[Dosya:Spruner von Merz, Karl; Menke, Th. 1865. Albania, Iberia, Colchis, Armenia, Mesopotamia, Babylonia, Assyria (B).jpg|thumb|left|250px|1838’den kalma [[Milat]]’tan hemen önceki dönemi gösterir haritada [[Trabzon]]’un doğusundan [[Abhazya]]’ya değin Proto-[[Laz]] oymakları: [[Kolhis|''Colchis'']] ya da ''Laziǩa-Egrissi'', ''Makron''’lar, ''[[Zan dili|Sanni]]''’ler, ''Moshi''’ler]]
|bayrak_türü =
 
|arma =
M.S. [[1. yüzyıl]]dan itibaren [[Kolhis]]liler yerine "[[Laz]]" veya "[[Megrel]]" olarak anılan [[Megrel]] - [[Lazlar]], önce [[Pontus]] Krallığına ve daha sonra da [[Roma İmparatorluğu]]na karşı bağımsızlık savaşı başlattı. 69-79 yıllarında Lazların başında bulunan Anicetus, halkını Romalılara karşı ayaklandırdı. Romalılar stratejik bir bölge olan Laziǩa’yı bırakmak istemiyordu. Ancak [[Lazlar]]ın özgürlük mücadelesi karşısında Laziǩa’yı terk etmek zorunda kaldılar. Laziǩa giderek güçlendi ve bugün Batı Gürcüstan olarak bilinen bölgede hakim oldu<ref>Ali İhsan Aksamaz ; http://www.kolkhoba.org/makaletrk2.htm</ref>.
|arma_altyazısı =
|arma_bağlantısı =
|sembol_türü =
|harita = Ge iberia350.png
|harita_altyazısı = MS 4. yy'da Lazika Krallığı
|başkent = Goci (Arkeopolis)
|sürgündeki_başkent =
|latd= |latm= |latNS= |longd= |longm= |longEW=
|slogan =
|ulusal_marş =
|yaygın_diller = [[Zan dili|Tzan Dili]] (Eski Lazca)
|din = Paganizm, Ortodoks Hıristiyanlık
|para_birimi =
|yönetici1 = Mirdat
|yönetici2 = Tzat I.
|yönetici3 = Opsit
|yönetici4 = Gubaz II.
|yönetici_yılları1 = 360-380
|yönetici_yılları2 = 522-528
|yönetici_yılları3 = ?-541
|yönetici_yılları4 = 541-555
|yönetici_unvanı = Mapa
|vekil1 =
|vekil2 =
|vekil3 =
|vekil4 =
|vekil_yılları1 =
|vekil_yılları2 =
|vekil_yılları3 =
|vekil_yılları4 =
|vekil_unvanı =
|yasama_organı =
|meclis1 =
|meclis_türü1 =
|meclis2 =
|meclis_türü2 =
|istatistik_yılı1 =
|yüzölçümü1 =
|nüfus1 =
|istatistik_yılı2 =
|yüzölçümü2 =
|nüfus2 =
|istatistik_yılı3 =
|yüzölçümü3 =
|nüfus3 =
|istatistik_yılı4 =
|yüzölçümü4 =
|nüfus4 =
|istatistik_yılı5 =
|yüzölçümü5 =
|nüfus5 =
|günümüzdeki_durumu = {{Collapsible list |titlestyle=font-weight:normal; background:transparent; text-align:left;|title=günümüzdeki durumu|{{bayrakülke|Gürcistan}}|{{bayrakülke|Türkiye}}|{{bayrakülke|Rusya}}
}}
|dipnotlar =
}}
'''Lazika''' ya da '''Egrissi''' ([[Lazca]]: Lazik'a, [[Gürcüce]]: Egrisi, [[Yunanca]]: Lazikē, [[Farsça]]: Lazistan, Latince: Lazika) [[Karadeniz]]’in güneydoğu kıyısında tarihsel bölge. [[Latince]]'de 'Lazika'; "[[Lazlar]]ın ülkesi" anlamına gelmektedir. Aynı dönem devleti Perslerin resmi literatüründe ise "Lazistan" olarak yer almıştır.{{olgu}} Bugün [[Türkiye]] ile [[Gürcistan]] sınırları içinde yer alır. Bu bölgeden “Lazika” adıyla ilk kez 7. yüzyılda yazarı bilinmeyen, Ermenice "Coğrafya” adlı kitapta bahsedilmiştir.{{olgu}}
 
[[Dosya:Spruner von Merz, Karl; Menke, Th. 1865. Albania, Iberia, Colchis, Armenia, Mesopotamia, Babylonia, Assyria (B).jpg|thumb|left|250px|1838’den kalma milattan hemen önceki dönemi gösterir haritada [[Trabzon]]’un doğusundan [[Abhazya]]’ya değin Proto-[[Laz]] oymakları: [[Kolhis|''Colchis'']] ya da ''Lazika-Egrissi'', Makronlar, ''[[Zan dili|Sanni]]ler, Moshiler]]
Laziǩa’nın güçlenmesi, [[Laz]] akınlarının [[Çoruh]]’u aşarak Güneydoğu Karadeniz Bölgesi'ne de yönelmesi ve [[Laz]]ların bu bölgeye kitlesel göçleri, Pontus Kralı 2. Polemon'u tedirgin etti. Krallığını [[Lazlar]]dan koruyabilmek amacıyla hükümetini [[Romalılar]]a teslim etti. Roma İmparatorluğu'nun bir [[eyalet]]i hâline geldi. Bu eyalete "Pontus Polemonyakos" adı verildi. [[Trabzon]]'un doğusundan [[Çoruh]] yatağına kadar olan bölge [[Lazlar]]ın eskiden beri yoğun olarak yaşadığı bir bölge olmasına rağmen, Laziǩa Krallığı'nın yönetimi dışında kaldı<ref name="hir">A. M. Zehiroğlu ; [http://www.surmene.net/paska/antik_caglarda_dogu_karadeniz.pdf Antik Çağlarda Doğu Karadeniz]</ref>.
 
MS 1. yüzyıldan itibaren Kolhisliler yerine "Laz" veya "Megrel" olarak anılan [[Megrel]] - [[Lazlar]], önce Polemon egemenliğine daha sonra da [[Roma İmparatorluğu]]'na karşı bağımsızlık savaşı başlatmışlardır. 69-79 yıllarında Laz bir amiral olan Anicetus, halkını Romalılara karşı ayaklandırmıştır. Stratejik bir bölge olan Lazika’yı bırakmak istemeyen Romalılar, [[Lazlar]]ın özgürlük mücadelesi karşısında Lazika’yı terk etmek zorunda kaldılar. Lazika giderek güçlendi ve bugün Batı Gürcistan olarak bilinen bölgede hakim oldu<ref>Ali İhsan Aksamaz ; http://www.kolkhoba.org/makaletrk2.htm</ref>.
[[Dosya:Caucasus 385 AD map de.png|thumb|right|250px|''Laziǩa Krallığı'' M.S. 385]]
 
Lazika’nın güçlenmesi, Laz akınlarının Çoruh’u aşarak Güneydoğu Karadeniz Bölgesi'ne de yönelmesi ve Lazların bu bölgeye kitlesel göçleri, Roma vasalı 2. Polemon'u tedirgin etti. Krallığını Lazlardan koruyabilmek amacıyla hükümetini Romalılara teslim etti. Roma İmparatorluğu'nun bir eyaleti hâline gelmiş, bu eyalete de "Pontus Polemonyakos" adı verilmiştir. [[Trabzon]]'un doğusundan Çoruh yatağına kadar olan bölge Lazların eskiden beri yoğun olarak yaşadığı bir bölge olmasına rağmen, Lazika Krallığı'nın yönetimi dışında kalmıştır<ref name="hir">A. M. Zehiroğlu ; [http://www.surmene.net/paska/antik_caglarda_dogu_karadeniz.pdf Antik Çağlarda Doğu Karadeniz]</ref>.
[[2. yüzyıl]]dan başlamak üzere, ''“Laziǩa Krallığı”'' güçlendi ve [[4. yüzyıl]]da yönetim alanını [[Trabzon]]’a kadar genişletemediyse de etki alanı içine aldı. [[395]]'te [[Roma İmparatorluğu]]'nun ikiye ayrılması, Laziǩa Krallığı’nın güçlenip genişlemesine imkân sağladı. “Laziǩa Krallığı”, bugün Batı [[Gürcistan]] olarak bilinen [[Kolhis]]’i iktisâdî, siyâsî ve askerî açılardan birleştirdi. ''“Laziǩa Krallığı”'', bir [[Bizans İmparatorluğu|Bizans]] vasalı olmasına rağmen, kendisine bağlı vasalları da vardı<ref name="hir" />.
 
2. yüzyıldan itibaren, Lazika Krallığı güçlenmiş, 4. yüzyılda yönetim alanını [[Trabzon]]’a kadar genişletemediyse de etki alanı içine almıştır. 395'te Roma İmparatorluğu'nun ikiye ayrılması, Lazika Krallığı’nın güçlenip genişlemesine imkân sağlamış, bugün Batı [[Gürcistan]] olarak bilinen Phasis’i iktisâdî, siyâsî ve askerî açılardan birleştirmiştir. Lazika Krallığı, bir [[Bizans İmparatorluğu|Bizans]] vasalı olmasına rağmen, kendisine bağlı vasalları da vardı<ref name="hir" />.
 
[[Dosya:Lazica.svg|thumb|left|250px|Tarihi ''Laziǩa-Egrissi'' Bölgesi.]]
 
Laziǩa’nınLazika’nın, Rioni havzasının güney kesimi 5. ve 6. yüzyıllardakiyüzyıllarda Bizans-[[Pers]] savaşları nedeniyle [[Laz]] - [[Megrel]] nüfusunun tamamına yakınını yitirmiştiyitirmiştir. Bu yüzden [[Araplar (halk)|Arap]] istilalarından etkilenen [[Gürcüler]] ''Kartli''’denDoğu Gürcistan’dan kitlesel olarak göç ederek süreç içinde bu bölgeye yerleştileryerleşmişlerdir. Böylece günümüzde Müslümanları [[Laz]], Hıristiyanları [[Megrel]] olarak adlandırılan [[Laz]] - [[Megreller]] arasında, [[Gürcüler]]den oluşan ve [[Guria]] / [[Acara (tarihsel bölge)|Acara]] olarak bilinen tampon bölge oluştuoluşmuştur.<ref>Ali İhsan Aksamaz2ın makalesi; http://www.kolkhoba.org/makaletrk2.htm</ref>.
 
[[Dosya:RomanEmpireEast590-600.jpg|thumb|right|250px| [[İslâm]]’ın doğuşu arifesinde ''LaziǩaLazika Krallığı'' M.S.MS 600]]
 
[[8. yüzyıl]]ayüzyıla gelindiğinde, ''LaziǩaLazika Krallığı''’nın yönetim alanındayerini; nüfusunu [[Abhaz]] - [[AbazalarAbhazlar]], [[Svanlar]], [[Megrel]] - [[Lazlar]] ve bölgeye Kartli'den göç eden [[Gürcü]]lerinGürcülerin oluşturduğu ''[[Abhazya Krallığı]]''na sahneye çıktıbırakmıştır. [[780]]'lerde Abhazya Krallığı'nın sınırları kuzeybatıda Nikopsia (Tuapse), güneyde ise [[Çoruh]] yatağına kadar uzanıyordu.
 
Bizanslı yazarlar Batı Gürcistan’a ''“Laziǩa“Lazika Krallığı”'' diyorlardı. Bizanslı tarih yazarı Prokopios’a (6. yy) göre bu bölgede yerleşim yoktu. Bizanslı şair ve tarihçi [[Agathias]] (6. yy) ise, Laziǩa’dakiLazika’daki Telepis kalesindenKalesi'nden söz eder. Samtredia ilçesinde Tolebi köyündeki yıkıntıların bu kalenin kalıntıları olduğu sanılır. Kilden kap kacak ticareti yeri Kitropolia burada bulunuyormuş. [[6. yüzyıl]]ınyüzyılın ikinci yarısında Laziǩa’daLazika’da kale kenti ve piskoposluk merkezi Petra ([[Çürüksu|Çürüksu ''(Kobuleti)'']]) ilçesindeki bugünkü Tsihisz'iri köyü) kuruldukurulmuştur.
== Hükümdarlar ==
Lazikanın bilinen hükümdarları:
Satır 37 ⟶ 130:
* Grigor 670 – c. 675
* II. Barnuk 675–691
 
== Ayrıca bakınız ==
* [[Lazlar]]
* [[Kolhis|Kolkhis Krallığı]]
 
== Notlar ==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Lazika" sayfasından alınmıştır