Vikipedi

Embriyoloji: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Kibele (mesaj | katkılar)
Devriyeler
127.521 değişiklik
Gerekçe: + telif hakkı ihlali
Emre Fenerci (mesaj | katkılar)
11 değişiklik
EMBRİYOLOJİ konusuna aşina olup onu araştırmak ve geliştirmek.
Etiketler: tanım değiştirme Görsel Düzenleyici
1. satır:
'''GENEL EMBRİYOLOJİ'''
'''Embriyoloji''', [[zigot]] oluşumunu, büyümesini ve gelişimini inceleyen bilim dalı. [[Gelişim biyolojisi]]nin bir alt dalıdır.
 
Prenatal dönemin ilk kademesi olan embriyonal devreye ait oluşumları genel embriyoloji inceler. Emrbriyonal devre her ne kadar '''zygote''' şekillenmesi ile başlıyorsa'da '''zygote''''u meydana getiren dişi ve erkek eşey hücrelerinin de bilinmesi,tanınması gerekir.
17. ve 18. yüzyıllarda betimleyici ve [[karşılaştırmalı anatomi|karşılaştırmalı]] çalışmalara dayan '''embriyoloji''', 19. yüzyılın sonlarına doğru [[bilim insanı|bilim insanları]]nın, vücuttaki [[organ]] ve [[doku]]ların kendilerine özgü biçim ve işlevleri nasıl kazandıklarını belirlemeye yönelik çözümleyici ya da [[deney|deneysel]] yaklaşımlarıyla yeni bir boyut kazandı.
 
'''ERKEK VE DİŞİ EŞEY HÜCRELERİNİN'''
[[Dosya:Baer embryos.png|thumb|420px|right|Soldan sağa; Balık, Semender, Kaplumbağa, Tavuk, Domuz, Sığır, Tavşan, İnsan]]
 
<ref>Hassa, 0.aştı , Reşat (2010) E''mbriyoloji ,'' Ankara : Ankara Üniversitesi Yayınları
'''Embriyoloji'''de çözümleyici çalışmaların önemini ilk kavrayanlardan biri olan Alman [[anatomi]] bilgini [[Wilhelm Roux]] ([[1850]]-[[1924]]) deneysel embriyolojini öncüsü ve en seçkin temsilcisidir; Roux'un [[1855]]'ten başlayarak [[kurbağa]] yumurtaları üzerinde yaptığı öncü çalışmalar bu alanda kendisinden sonraki araştırmalara büyük bir ivme kazandırmıştır. Embriyondan gelişmenin hızını ve yönünü belirleyen etkenleri araştırarak [[1935]] [[Nobel Fizyoloji ve Tıp Ödülü]]'nü alan Alman bilim insanı [[Hans Speemann]] da embriyolojini gelişmesine yön verenlerden biridir.
 
Hatipoğlu,T.(2000) , ''Anatomi Sözlüğü'' , Ankara:Hatipoğlu
Omurgalı canlıların değişik formları incelendiğinde, hepsinin embriyojik gelişiminin ilk evrelerinde yeni oluşmaya başlayan orta kulaklar görülecektir. Kara omurgalılarında bu solungaç yarığı gelişimin ileri evrelerinde kaybolur.
 
Çimen V.(2009), ''Fizyoloji,Histoloji,Embriyoloji'',Ankara ,TUSEM
== Hayvanların embriyonik gelişimi ==
</ref>'''GELİŞME VE OLGUNLAŞMALARI'''
[[Dosya:Human embryo 8 weeks.JPG|thumb|right|280px|8 hafta - insan embriyosu, 38 mm Diseksiyon]]
Bölünme sonra, bölünen hücreler ya da [[Morula]], bir ucunda bir delik ya da gözenek geliştirir blastula içi boş bir top gibi olmaktadır.
 
Erkek eşey hücresi '''testis'te,''' dişi eşey hücresi de '''ovarium'da''' yapılır. Bu hücreler kendilerine ait organlarda birtakım aşamalar geçirerek olgunlaşırlar ve sonra '''zigotu(zygote)''' meydana getirmek üzere birleşirler. Erkek ve dişi eşey hücrelerinin birleşmeleri için bunların karakterize olan bir bölünmeden ibarettir ve mayoz bölünme(melosis) adını alır. Olgun eşey hücrelerinin meydana gelişine erkekte '''sermatogenezis,''' dişide ise '''ovogenezis''' adı verilir. Her iki olayda da üç evre görülür ; çoğalma,büyüme,ve olgunlaşma. '''Spermatogenezis:''' Erkek eşey hücresinin (spermatozoon) oluşumu anlamına gelen spermatogenezis testis'in tubulus seminiferus contortus adı verilen kıvrımlı kanallarında gerçekleşir.'''Spermatogenezis,goniyogenezis,spermatositogenezis ve spermiyogenezis''' dönemlerini kapsar.Spermatogonyum'dan başlayarak spermatozoon oluşuncaya kadar geçen olaylar dizisinde '''çoğalma,büyüme,olgunlaşma''' ve başkalaşma evreleri vardır. '''Çoğalma''' evresinde spermatogonyumlar mitoz bölünmeyle sayıca artarlar. Bu döneme goniyogenezis denir. Spermatogonyumların A ve B tipleri vardır. Spermatogonyum A'ların bir kısmı kaynak hücresi olarak kalırken, bir kısmı da spermatogonyum B'lere dönüşürler.Spermatogonyum B'ler daha iridirler ve bazal membrandan,tubulus'un lumenine doğru hareket ederler.Spermatogonyum B'ler mitotik bölünme ile sayılarını arttırarak luminal yüze doğru yönlenirler ve daha da büyüyerek, '''primer spermatosit'''<nowiki/>'leri şekillendirirler. Bu dönem büyüme evresidir.Primer spermatosit'lerden itibaren '''olgunlaşma''' evresi başlar. Olgunlaşma, mayoz bölünmeden ibarettir.Mayoz bölünme , birbirini izleyen iki mitoz bölünme şeklindedir. Primer spermatosit'lerden birinci mitoz sonunda '''sekunder spermatosit''''ler, sekunder spermatosit'lerden de ikinci mitoz bölünme sonucu, haploid kromozom içeren '''spermatid'''<nowiki/>'ler şekillenir. Boğalarda bir adet spermatogonyum A hücresinden bölünmeler sonucu 64 adet spermatid oluşur. Buraya kadar olan dönem '''spermatositositogenezis''' adını alır. Mayoz bölünmenin tamamlanmasından sonra '''spermiyogenezis''' başlar ve spermatid'ler başkalaşma(metamorfozis) evresine girerler. Spermatid'ler çekirdek ve biçimlerinin kazanarak, spermatozoon'lara(spermiyum) dönüşürler.Spermatogenezis'in tamamlanması koçta 50,boğa,köpek ve aygır'da 60 göstermezler.Bir tubulus'a ait bitişik segmentler gelişmenin farklı basamaklarında olan hücrelere sahiptirler. Bu da spermatozoon'ların üretiminde sürekliliği sağlar.Spermatogenezis'te testis hormonu olan testosteron ile hipofiz hormonları olan '''FSH,LH''' ve '''androjen taşıyıcı protein(androjen binding protein=ABP=)''' 'lerin rolü vardır, Hipofiz ön lobundan salgılanan FSH tubulus seminiferus contortus'lardaki '''Sertoll''' hücrelerini etkileyerek Cinsel erğinliğe ulaşıldığında , hipofiz ön lobundan salgılanan '''LH(intersititiel cell stimulatig hormone = ICSH)''' testisin intersitisyel dokuusnda bulunan '''Leydig''' hücrelerini etkiliyerek testosteron'un salgılanmasına neden olur. Dolaşım ile tubulus seminiferus contortus'lara gelen testosteron'un androjen taşıyıcı protein ile oluşturduğu kompleks spermatogonium'ları etkileyerek çoğalma sürecini(mitoz) başlatır. FSH spermatogenezis'in başlatılması. LH ve testosteron hormonu ise sürekliliği için gereklidir.
== Bilaterans ==
Bilateral [[hayvan]]larda, blastula iki yarısı ( bakınız : [[Ağız ve Anüs Embriyolojik kökeni]] ) Bütün hayvanlar aleminde bölen iki yoldan birini gelişir. Blastula ilk gözenek (blastopore) hayvanın ağız hale gelirse, bu bir protostome olduğunu; ilk gözenek anüs hale gelirse o zaman deuterostome olur. [[Deuterostomes]] omurgalılar dahil ederken protostomes gibi [[böcek]]ler, [[solucan]]lar ve yumuşakçalar gibi birçok omurgasız [[hayvan]] bulunmaktadır. Süreç içerisinde, daha farklılaşmış yapıya blastula değişiklikleri [[gastrulasyon]] denir.
 
'''-Zygote'''= zygotes, olgun dişi ve erkek cinsiyet hücrelerinin birleşmesiyle meydana gelmiş hücre. '''-Meiosis'''= kromozom sayısının yarıya inmesi,redüksiyon-indirgenme. '''-Spermatogonium'''=Sperma(tohum)+gonos(meydana getirmek)[[Kategori:Embriyoloji|*]]
Onun blastopore ile gastrula yakında hücrelerinin üç farklı tabaka geliştirir ;
 
* İçteki katman veya [[endoderm]], sindirim organları solungaçlar, akciğerler veya yüzme kesesi varsa ve [[böbrek]]ler veya nefrit doğurur.
 
* Orta tabaka (katman), mezodermin, kas, iskelet varsa ve kan sistemini meydana getirir.
 
* Hücreler veya ektoderm dış tabaka, beyin ve deri veya karapas ve saç, kıllar, ya da ölçekleri de dahil olmak üzere, sinir sistemine yol açmaktadır.
 
[[Embriyo]]lar birçok türü genellikle erken gelişim evrelerinde birbirine benzer olarak görünebilir. Türün ortak evrimsel geçmişi var çünkü bu benzerlik için nedenidir. Türler arasındaki bu benzerlikler ortak bir atadan evrimleştiği, aynı veya benzer işlevi ve mekanizmaya sahip yapıları olan, homolog yapılar denir.
 
=== İnsanlarda ===
İnsanlar bilaterans ve deuterostomes-ilk anüs olarak geliştirir.
 
İnsanlarda, dönem [[Embriyo]], [[Zigot]] döllenmenin sekizinci haftanın sonuna kadar rahim duvarına implantları kendisi andan itibaren hücre bölünmesi topu temsil ediyor. Gebelik (gebeliğin onuncu haftası) sonra sekizinci haftanın ötesinde, gelişmekte olan insan sonra bir fetüs denir.
 
== Bakınız ==
* [[Embriyonik gelişim]]
 
{{Tıp Dalları}}
{{Veteriner fakültesi dersleri}}
{{biyoloji_altdal}}
 
[[Kategori:Embriyoloji|*]]
[[Kategori:Tıp bilimleri]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Embriyoloji" sayfasından alınmıştır