Şirvanşahlar Devleti: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Kaynakçaya göre düzenleme yapıldı |
Değişiklik özeti yok |
||
23. satır:
}}
{{Azerbaycan tarihi}}
'''Şirvanşahlar devleti''', Güneydoğu [[Kafkasya]]'da esasen şimdiki [[Azerbaycan Cumhuriyeti]] ve kısmen de şimdiki [[Dağıstan]] topraklarında, bir zamanlar mevcut olmuş devlet. Arazisi doğuda [[Derbent]]'den [[Kura Nehri]] havzasına kadar Hazar Denizi
== Kuruluş ==
Antik dönemde Şirvan adına rastlanmamaktadır. Bu isim sadece [[Sasaniler]] döneminden bilinmektedir. Şirvan, bir vilayet gibi 7. yüzyılın birinci yarısında [[Şabran]] ve [[Gilgil]] nehirleri arasında Sasaniler tarafından oluşturulmuştur. Sasani hükümdarı [[I. Hüsrev]] kuzey sınırlarını korumak için sınır boyunda bulunan ayrı eyaletlere akrabalarından valiler tayin etti. Şah unvanı verilmiş bu valiler arasında diğerleri ile birlikte Şirvanşahlar'ın da isimleri yer almaktadır. Şirvan ve Derbend Araplar tarafından ele geçirildiğinde bölgede Şehriyar ya da Şehrveraz unvanlı bir hükümdar bulunmaktaydı. Şirvan’ın ele geçirilmesinin ardından burada hüküm süren Arap asıllı müslüman Şirvanşahlar’ın ilki Yezîd b. Mezyed b. Zâide eş-Şeybâni, [[Harun Reşid]] tarafından 787 yılında [[İrmîniye]] valiliğine getirilmiştir. Bir yıl sonra bu görevinden alınan Yezid bin Şeybani' nin El Cezire'de ki isyanı bastırmasından dolayı Şirvan' ın da içerisinde olduğu bölgeye 799 yılında vali tayin edilmesiyle Arap kökenli "Mezyedî" Şirvanşahlar bölgeye iyice hakim olmaya başlamıştır. Yezid bin Şeybani' nin soyundan Şirvan eyaletine vali tayin edilen Heysem bin Hâlid, 861 yılında Abbâsî Halifesi [[Mütevekkil (Abbasi) | Mütevekkil]]’ in öldürülmesi sonrasındaki karışıklıklar sırasında Şirvanşah unvanıyla bağımsızlığını ilan etti<ref name= "şirvanşahlar">[http://www.islamansiklopedisi.info/dia/ayrmetin.php?idno=390212 "ŞİRVANŞAHLAR" İslam Ansiklopedisi, cilt: 39, sayfa: 211-213, Yıl: 2010]</ref>.
== Devletin yükselişi ve yıkılışı ==
Arap kökenli Mezyedi Şirvanşahlar zamanla yerli ailelerle evlenerek onlarla karışmış, Sasani adlarını kullanmaya başlamış ve hanedanlıkta Farslaşma süreci başlamıştır. Yezîd bin Ahmed oğullarına Sasani adları vermiş ve kendisinden sonra "Kasraniler" adıyla bilinen Şirvanşahlar dönemi başlamıştır. 1382' den itibaren Derbendî Şirvanşahları olarak adlandırılan dönem başlamıştır. [[Timur]]' a tabi olan Şirvanşahlar, 1412 yılında [[Karakoyunlular]]' la yapılan savaşta ağır yenilgiye uğradılar. Sonraki yıllarda Safeviler’den [[Şeyh Cüneyd]], Şirvan’ı ele geçirmek için harekete geçtiyse de yenilerek öldürüldü. 1500 yılında [[Şah İsmail]] tarafından Şirvanşahlar üzerine sefer düzenlenmiş olup, yapılan savaşta Şirvanşah hükümdarı Ferruh Yesâr hayatını kaybetmiş ve sonrasında [[Şamahı]] ile [[Bakü]] Safeviler' in egemenliğine geçmiştir. Şirvanşah hükümdarı [[Şahruh bin Ferruh Yaşar]]' ın 1538 yılında Safeviler tarafından esir alınması ve öldürülmesi sonrasında Şirvanşahlar devleti de fiilen son bulmuştur.
== Ahalisi ==
| |||