Doğu Kürdistan: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Khutuck Bot (mesaj | katkılar) k Bot:Otomatik yönlendirme düzeltmesi. |
Değişiklik özeti yok |
||
1. satır:
'''Doğu Kürdistan''' veya '''İran Kürdistanı''' ([[Kürtçe]];Rojhilatê Kurdistanê [[Kürdistan]]'ın [[İran]]'da kalan kısmına verilen resmi olmayan ismidir.İran Kürdistan'ında bulunan başlıca bölgeler;[[Kürdistan Eyaleti]],[[Kirmanşah Eyaleti]],[[Batı Azerbaycan Eyaleti]],[[İlam Eyaleti]] dir.(Kaynak 1,2,3)<br />
[[Kürdistan]]'ın diğer parçaları ise,[[Suriye]]'nin kuzeyi ([[Rojava]]),[[Irak]]'ın kuzeyi ve [[Türkiye]]'nin ''Doğu ve Güneydoğu'''sunu kapsar.[[İran]]'nın 2011 yılı resmi nüfus sayımına göre;''Batı Azerbaycan Eyaleti''(3,080,576),''Kirmanşah Eyaleti'' (1,945,227),''Kürdistan Eyaleti'' (1,493,645),''İlam Eyaleti'' (557,599).İran Kürdistan'ı dışında kalan ancak Kürtler'in '''%46,1''''ni oluşturduğu [[Kuzey Horasan Eyaleti]]'in 2011 yılı resmi nüfusu (''867,727'') dur.İran'ın 2011 yılı resmi rakamlarına göre nüfusu ''75 Milyondur'' ve bu rakamın %10'nu [[Kürtler]].oluşturur.İran'ın Kürt nüfusunun 4-5 milyonunu Şii Kürtler oluşturur.(kaynak 6,7,8,) Şii Kürtler çoğunlukla Kirmanşah olmak üzere az sayıda Kürdistan ve Hemedan bölgesinde yerleşiktir.Kirmanşah'ta yaşayan Şii Kürtler çoğunlukla [[Caf Aşireti]]'ndendir.Aryica Kuzey Horasan'da Kürt nüfusu içerisinde Şii Kürtlerde bulunmaktadir.(Kaynak 13)
== Tarih ==
İran Kürtleri'nin tarihi çok eskilere dayanmaktadir.[[Sasani İmparatorluğu]] zamanında yazılan ''Ardeşir'in Oğlu Papag Destanı'''nda Kürtler'in Kral '''Madig''' önderliğinde I.Ardeşir'e başkaldırdıklarını yazar.Sasaniler'de '''Kayusi''' Kürtleri' tarafından kurulmuş '''Kâvusakân''' (226–380) devleti II.Ardeşir tarafından yıkıldı.Farsi[[Firdevsi]]'nin [[Şehname]]'sinde bu mücadele konu edilmiştir:<br />
"Biraz zora gelince Erdeşir; (kaynak 17,18)
"''Anladı ki ölümsüz olan Kürtler,o değil''
''İşi zorlaştı savaş meydanında''<br />
''Ülkedeki bütün Kürtler bir oldu''<br />
''Ama Pers ordusu da otuz kat fazla''<br />
''Gün gece oluncaya kadar savaştılar''<br />
''Ölü ve yaralılardan savaş meydanı'',<br />
''Yürümek için bile dar geldi artık''<br />
''Koskoca pers ordusu vardı orda''<br />
''Ama yenildiler Kürt ordusuna''"<br />
(Kaynak 19)
== Ortaçağda İranda Kurulmuş Kürt Hanedanlıkları ==
Bu hanedanlıklar 10-12 ve 13-14 yüzyılları arasında kuruldu ve yıkıldı.[[Hasnaviler]] (959-1121) ve [[Annaziler]] (990-1116) Kirmanşah,Dinavar,İlam ve Hanekin'de,'''Ardelan'''(Erdelan) ile 13 ve 14.yüzyılda İran'nın ''Karadağ,Hanekin,Kifri'' ve ''Havraman''da egemendi.Ardelan Prensliği'nin merkezi önceleri Şahrezur sonrasında ise Senendec şehriydi.Ardelan Prensliği 1169'da kuruldu ve 1867'de [[Kaçar Hanedanlığı]] arafından yıkıldı.
== Büyük Selçuklu Devleti ve Harzemşahlar Devleti Dönemi ==
Selçuklu sultanı [[Ahmed Sencer]] 12.yüzyılda [[Bahar]] ve [[Hamedan]] şehirlerinden "Kürdistan" adında bir devlet kurmuştur.Daha sonra Dinavar,Senendec,Şahrezur ve Kirmanşah bu devlete (''Kürdistan'') dahil olmuştur.Kürdistan Sultan Sencer'in yeğeni ''Süleyman'' tarafından yönetildi.Daha sonra 1217'de [[Harzemşahlar]] tarafından yıkıldı.;(kaynak 20)
== Safeviler Dönemi ==
''İslam Ansiklopedisi'''ne göre '''Safevi Ailesi''' İran Kürdistan'ından Azerbaycan'a taşındı.İslam Ansiklopedisi Safevi Ailesi'nin Kürdistan'lı olduğunu belirtiyor.Safevi Ailesi 11.yüzyılda [[Erdebil]]'e yerleşti.(kaynak 21)
== Kaynaklar ==
1- Federal Research Division, 2004, Iran: A Country Study, Kessinger Publishing, ISBN 1-4191-2670-9, ISBN 978-1-4191-2670-3, p. 121, "The Kurdish area of Iran includes most of West Azerbaijan."<br />
2-Youssef Courbage, Emmanuel Todd, 2011, A Convergence of Civilizations: The Transformation of Muslim Societies Around the World, p. 74. Columbia University Press, ISBN 0-231-15002-4, ISBN 978-0-231-15002-6. "Kurds are also a majority of the population in the provinces of Kermanshah, West Azerbaijan, and Ilam."<br />
3- William Eagleton, 1988, An Introduction to Kurdish Rugs and Other Weavings, University of California, Scorpion, 144 pages. ISBN 0-905906-50-0, ISBN 978-0-905906-50-8. "Iranian Kurdistan is relatively narrow where it touches the Soviet border in the north and is hemmed in on the east by the Azerbaijani Turks. Extending south along the border west of Lake Urmia is the tribal territory."<br />
6- ""Another Catalonia in Iran" - Tiraxtur FC Embodies the Spirit of South Azerbaijan". Topix (website). September 22, 2010. Archived from the original on February 5, 2015.<br />
7-"Amnesty: End Discrimination against Kurds in Iran". themedialine.org. July 30, 2008. Archived from the original on February 5, 2015.<br />
8-"Iran Human Rights Documentation Center - IRAN: Human Rights Abuses Against The Kurdish Minority". iranhrdc.org.<br /><br />
13-Romano, David (2006). The Kurdish Nationalist Movement. New York: Cambridge University Press. p. 235. ISBN 0-521-85041-X.<br />
17- "Kârnâmag î Ardashîr î Babagân, Chapter 5". avesta.org.<br />
18-"KEO - CULTURE - National Characters, Kurdish calendar". kurdistanica.com. Archived from the original on February 22, 2008.
19-Seccat Aydınlu (Firdevsi'nin Şehnamesin'de Kürtler)<br />
20- Rafis Abazov, Palgrave Concise Historical Atlas of Central Asia, 43.<br />
21-"Afawids". encislam.brill.nl. Archived from the original on December 16, 2005.
| |||