Şahin Giray: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok
Nanahuatl (mesaj | katkılar)
Gerekçe: + telif hakkı ihlali
1. satır:
'''Şahin Giray''' (d. [[1745]]- ö. [[1787]]), 48. ve en son [[Kırım]] hanıdır. Birinci saltanatı [[1777]]-[[1782]] ve ikinci saltanatı [[1782]]-[[1783]] yılları gerçekleşti. ve boylece sikdirdi hepsi :)
[[Dosya:Şahin Giray.jpg|thumb|Şahin Giray'a ait olduğu iddia edilen portre]]
'''Şahin Giray''' (d. [[1745]]- ö. [[1787]]), 48. ve en son [[Kırım]] hanıdır. Birinci saltanatı [[1777]]-[[1782]] ve ikinci saltanatı [[1782]]-[[1783]] yılları gerçekleşti. ve boylece sikdirdi hepsi :)
 
Şahin Giray [[1745]] yılında [[Edirne]]'de doğdu. Babasını genç yaşta kaybetti, [[Selanik (il)|Selanik]]Yunanistan ve [[Venedik]]İtalya'teda eğitim gördü. [[Kırım Tatarcası]] ve [[Osmanlıca]]'nın yanı sıra [[Yunanca]] ve [[İtalyanca]] da öğrendi. Şahin Giray'ın gençlik yıllarında savaşılan [[1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı]] [[Kırım Tatarları]] için büyük kayıplarla sonuçlandı. Özellikle [[21 Temmuz]] [[1770]] tarihindeki [[Kartal Ovası Muharebesi]]'nde Birleşik Osmanlı-Tatar ordusu büyük bir yenilgiye uğradı. [[Ruslar]], [[Kırım]]'daki bütük stratejik kaleleri ellerine geçirdiler. Savaşın sonunda [[21 Temmuz]] [[1774]] tarihinde imzalanan [[Küçük Kaynarca Antlaşması]]'na göre Kırım [[Osmanlı Devleti]]'nden özerklik kazanıyor ve Rusya'nın kontrolüne giriyordu.
 
Şahin Giray [[1777]] yılında Kırım tahtına geçtiğinde [[Kırım Hanlığı]] yıkılış sürecine girmişti. Yeni han, Kırım'da modernleşme programları başlattı. Kırım'da fabrikalar kuruldu. Başkent [[Bahçesaray]]'dan [[Kefe]]'ye taşındı. Orduda yapılan modernleşme hamleleri ve Şahin Giray'ın batılı tarzda sürdüğü hayat halkın tepkisiyle karşılaştı. [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]]'dan da destek alan isyanların neticesinde tahtını defalarca terk etmek zorunda kalan han, her seferinde [[Rusya İmparatorluğu|Rusya]] desteğiyle tahtına döndü ve sonunda projelerini gerçekleştiremeyeceğini fark eden Şahin Giray Rusya'nın baskılarına da dayanamayarak [[1783]] yılında hayatını kurtarmak amacıyla tahttan ayrıldı. 1783 yılında ise Çariçe Katerina'nın yayınladığı bir ilhakname ile Kırım, [[ruslar|Rus]] topraklarına dahil edildi. Hanlığın yıkılmasından bir süre sonra Kırım'ın kuzeyinde ve doğusunda kendine tebaa aradığı ve yeni bir devlet kurma çabası içinde olduğu anlaşılan Şahin Giray, Osmanlı ve Rusya tarafından kaygıyla izlendi ve çok zaman geçmeden Rusya tarafından tevkif edilip [[Voronej]]'e götürüldü. Burada neredeyse ev hapsinde yaşadı. Bu yaşamından bunalmış olan sabık han, [[Romanya Tatarları|Bucak Tatarları]] arasında destekçi bulabilmek umuduyla Osmanlı Devleti'nden sığınma talep etti. Daha sonra Rusya'yı terkederek [[Hotin]]'den Türk topraklarına girmesine izin verildi. Orada bulunduğu sıralarda civardaki Tatarlarla haberleşmesi, [[Boğdan Prensliği|Boğdan]] Prensi'ni ve dolayısıyla Osmanlı Padişahı [[I. Abdülhamid]]'i rahatsız eder olmuştu. Hotin'den derhal [[Edirne]]'ye getirilirken yolda öldürülmesi planlanıyordu.<ref>[http://www.journals.istanbul.edu.tr/iutarih/article/view/1023003583 Feridun Emecen, Son Kırım Hanı Şahin Giray'ın İdamı Meselesi ve Buna Dair Vesikalar]</ref> Kaza süsü verilecek olan bu infazın uygulanması için bizzat padişahın verdiği emirlere rağmen, Şahin Giray'ın 150 adamı onun yanından bir an bile ayrılmadı ve böyle bir şeyin gerçekleşmesine müsaade etmediler. Edirne'de bekletilmeden Gelibolu'ya, oradan da [[Rodos]]'a geçirildi. Gemide de kazara öldürülmesi istenmiş, ancak başarılamamıştı. Rodos'tan kaçma teşebbüsünde bulunduğu bir sırada [[1787]] yılında idam edildi.
 
Şahin Giray hayatına dair anlatılarda fazla değinilmese de, aynı zamanda şairdi. Türkçe ve İtalyanca şiirler yazdığı bilinen Hanın bilinen şiirleri az olmakla beraber, Rodos'ta sürgündeyken Padişah'tan af dilemek için yazdığı görsel şiiri şairlik düzeyini ortaya koyacak düzeydedir.<ref>[http://www.sosyalarastirmalar.com/cilt2/sayi6pdf/senodeyici_ozer.pdf Özer Şenödeyici, Osmanlının Görsel Şiirleri III]</ref> Şiirinde her bir beyitin ortanca kelimesi, takip eden beyitin ortanca kelimesiyle aynıdır:
 
"Yan virüp ey mehlikâ kaçma bu gam-hâreden
Ateş-i hicran ile yanmağa görme revây
 
Yaz semender gibi yanmağa tâlibliğim
Ey kalem 'arz it eğer diler ise ol hümây
 
Yâver olursa eğer lutf-ı Hudâ bir kula
Bir pula muhtâc iken dehre olur pâdişây"
 
Şahin Giray [[1777]] yılında Kırım tahtına geçtiğinde [[Kırım Hanlığı]] yıkılış sürecine girmişti. Rusya, Kırım'da modernleşme programları başlattı. Kırım'da fabrikalar kuruldu. Başkent [[Bahçesaray]]'dan [[Kefe]]'ye taşındı. Rusya'nın baskılarına dayanamayan Şahin Giray sonunda [[1783]] yılında hayatını kurtarmak amacıyla [[Kırım Hanlığı]]'nın kapılarını Rus ordularına açtı. [[1787]] yılına kadar [[St. Petersburg]]'da ev hapsinde yaşadı. Daha sonra Rusya'yı terkederek Edirne'ye gitmesine izin verildi. Daha sonra [[İstanbul]]'a getirildi. Sonunda [[1787]] yılında [[Rodos]]'ta idam edildi.
{{başlangıç kutusu}}
{{sıra kutusu| önce = [[IV. Devlet Giray]] | başlık= [[Kırım Hanlığı|Kırım Hanı]] | yıllar= [[1777]]–[[1782]] | sonra= [[II. Bahadır Giray]]}}
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Şahin_Giray" sayfasından alınmıştır