Vikipedi

I. Kılıç Arslan: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
ek bilgi, kaynak ve düzeltmeler
Hiroşi (mesaj | katkılar)
Devriyeler
38.318 değişiklik
Değişiklik özeti yok
20. satır:
| doğum_yeri =
| ölüm_tarihi = 1092
| ölüm_yeri = [[Habur NehriÇayı]]
| defin_tarihi =
| defin_yeri =
33. satır:
Kılıç Arslan, Haçlılarla yaptığı mücadelelerin yanı sıra Anadolu’da yaptığı seferlerle devletinin rakibi [[Danişmendli Beyliği]]’nin nüfuzunu kırmak için çalıştı; Son döneminde [[Malatya]]'yı merkez yaparak devleti Doğu Anadolu'nun en güçlü devleti haline getirdi.<ref name=hacigokmen/> Dedesi [[Kutalmış]]’tan beri süregelen [[Büyük Selçuklu Devleti|Büyük Selçuklu]] tahtını ele geçirme çabasını sürdürerek [[Musul]]'u ele geçirdi. Burada Büyük Selçuklu hükümdarı adına okunan hutbeyi kendi adına çevirterek Büyük Selçuklu tahtına adaylığını gösterdi.
 
Genç yaşta ölümü ile Haçlılar’a karşı yürütülen mücadele ve Anadolu Selçuklu Devleti’nin siyasîsiyasi birliği zaafa uğramış, Anadolu Selçukluları fetret devri içine girmiştir.
== Yaşamı ==
Doğum tarihi ve yeri kesin olarak bilinmez. Babası, Anadolu Selçuklu Devleti’nin kurucusu [[Kutalmışoğlu Süleyman Şah]]’tır. Adı Bizans kaynaklarında “''Klitziasthlas''” olarak geçer; Latin kroniklerinde babasının adıyla (''Soliman'') zikredilir. <ref name=tdv>[http://www.islamansiklopedisi.info/dia/pdf/c25/c250273.pdf Işın Demirkent, '''Kılıcarslan I''', ''Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, yıl: 2002, cilt: 25'']</ref>
 
Babası [[Kutalmışoğlu Süleyman Şah|Süleyman Şah]]'ın 1086 yılında [[Suriye]] seferinde sırada [[Antakya]]’da bulunan Kılıç Arslan, babasının [[Tutuş|Melik Tutuş]]’la mücadelesi sırasında ölümü üzerine Vezir Hasan b. Tâhir’in koruması altında Antakya’da kalmış; 1087 ilkbaharında Antakya’ya gelen [[Büyük Selçuklu Devleti]] Sultanı [[Melikşah]]'ın emriyle [[İsfahan]]’a gönderilerek orada göz hapsinde tutulmuştur.<ref name=tdv/>
 
===Tahta çıkışı===
Kılıç Arslan, Sultan Melikşah'ın [[1092]] yılında vefatından sonra kardeşi [[Kulan Arslan]] ile birlikte Anadolu’ya döndü. Kimi kaynaklara göre Melikşah'ın ölümünden sonra meydana gelen taht kavgaları sırasında ortaya çıkan karışıklıktan yararlanarak kaçmışlar;<ref name=sefer>[http://www.selcuk.edu.tr/dosyalar/files/5823/25%20sefer%20solmaz.pdf Sefer Solmaz, '''Selçuklu Tarihini Derinden Etkileyen Bir Olay: Selçuklu-Yabgulu Mücadelesi''', ''Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı: 35, Yıl: 2014'2]</ref> kimi kaynaklara göre Büyük Selçuklu tahtına çıkan Sultan [[Berkyaruk]]’un izni ile Anadolu'ya geçebilmişlerdir.
Satır 51 ⟶ 52:
Bu sıralarda kayınpederi [[Çaka Bey]], Bizans’ın elindeki [[Adramytteion]] (Edremit) kentini ele geçirip [[Abidos|Abydos]]' u kuşattı. Bizans imparatoru [[I. Aleksios Komnenos|Aleksios]], Kılıç Arslan’ı Çaka Bey’e karşı kışkırtarak kendisine karı ortak hareket etmelerini önlemeye çalışmıştır. Çaka Bey' in gittikçe güçlenmesini kendisi açısından endişe verici bulan Kılıç Arslan, [[Bizans]] ile anlaşarak [[Çaka Bey]] üzerine yürüdü. Yeteri kadar askeri gücü bulunmayan [[Çaka Bey]] sultan ile anlaşmak amacıyla onun yanına gitti. Kılıç Arslan kayınpederini güleryüzle karşılamış ancak daha sonra onu öldürtmüştür.
 
[[Çaka Bey]]' in ölümünden sonra Kılıç Arslan ve imparator I. Aleksios Komnenos aralarında varmış oldukları anlaşmanın devam etmesine karar verdiler. Ancak bu barış dönemi kısa sürmüş olup, Türkler [[Bitinya]] bölgesindeki [[Bizans]] topraklarına akınlar düzenlemeye başladı.<ref name= "1.Kılıç Arslan" /> Balkanlarda KulmanlarlaKumanlarla savaşmakta olan imparator, bu savaşı bitirdikten sonra Türk akınlarına karşı Sapanca gölünün güneyinden İzmit körfezine uzanan bir kanal kazdırıp içini su ile doldurarak Türklerin İzmit çevresine girmesini engellemek istedi.<ref name=tdv/> Fakat bu projeyi tamamlamadan Mayıs 1096’da haçlı kuvvetlerinin Tuna’yı[[Tuna]]’yı aşarak İmparatorluk topraklarına girdiğini öğrendi.
 
=== Halkın Haçlı Seferi ===
{{Ayrıca bakınız|Kırkgeçit Muharebesi}}
Satır 57 ⟶ 59:
 
Eylül ayı sonlarına doğru 6.000 kişilik Alman-İtalyan birliği [[İznik]] civarındaki [[Kserigordon]] adında bir kaleyi ele geçirdiğini öğrenen Sultan Kılıç Arslan bir ordu göndererek kaleyi geri aldı. Selçuklu karşısında alınan bu mağlubiyetin intikamını almak üzere yaklaşık 20.000 kişiden oluşan Haçlı ordusu [[Kibitos]]'tan ayrılarak [[İznik]] üzerine yürüdü. Düşmanı karşılamak üzere yola çıkan Selçuklu ordusu ''Drakon'' (''Kırkgeçit'') adlı köyde [[Kırkgeçit Muharebesi|yapılan savaşta]] galip gelerek Haçlı karargahını da ele geçirdi.<ref name= "1.Kılıç Arslan" />
 
=== Malatya kuşatması ===
Keşiş [[Pierre L'Ermite]]' in ordusuna karşı kazanılan başarı, Kılıç Arslan' ın Haçlılar' ı küçümsemesine yol açtı. Haçlıların [[İznik]]' e kadar ilerleyemeyeceğini ve ülkesi için bir tehdit olamayacağını düşünerek Kardeşi Kulan Arslan’ı yerine vekil bırakıp Ermeni Gabriel' in kontrolündeki [[Malatya]] üzerine yürüdü; Eski bir Bizans valisi olan Ermeni Gabriel, daha sonra Türk beylerinin hakimiyetini tanıyarak hakimiyetini korumuştu. Kılıç Arslan, Orta Anadolu’da güçlü bir devlet haline gelen Selçukluların rakibi [[Danişmendliler]]’in genişlemesini engellemek ve babasının ölümüne neden olan Suriye Selçuk meliki [[I. Tutuş|Tutuş’u]] ortadan kaldırmak için bu sefere çıkmıştı.<ref name=sefer/>
 
Malatya' yı günlerce kuşatmasına rağmen sağlam şehir surlarını geçemeyen Kılıç Arslan, bu sırada çok büyük ve askeri gücü yüksek bir Haçlı ordusunun İstanbul' dan Anadolu'ya geçerek [[İznik]] üzerine hareket ettiğini haber alınca kuşatmayı kaldırdı ve [[İznik]]'e dönmek için yola çıktı.<ref name= "1.Kılıç Arslan" /> Bundan sonra I. Kılıç Arslan uzun süre Haçlılar ile mücadele etmek zorunda kalmış ve 1105 yılına kadar yaklaşık on yıl doğuya karşı bir harekette bulunamamıştır.
 
=== I. Haçlı Seferi ===
[[Dosya:Anadolu_1097.svg|thumb|300px|I. Haçlı seferi sırasında Anadolu (1097).]]
Satır 66 ⟶ 70:
{{Ana|I. Haçlı Seferi}}
{{Ayrıca bakınız| Dorileon Muharebesi (1097)}}
Kılıç Arslan Mayıs ayı sonunda, 30 günden fazla süren bir yürüyüşten sonra [[İznik]]] önlerine varabildi. Mayıs sonlarına doğru İznik’e ulaştığında Haçlı orduları şehri kuşatma altına almışlardı ve gönderdiği öncü birliği de başarılı olamamıştı. Daha sonra da bizzat KılıcarslanKılıçarslan hücuma geçtiyse de Haçlılar’ın sayıca üstünlüğü yüzünden kuşatmayı yaramadı ve geri çekildi. İmparator I. Aleksios Komnenos’un Haçlılar’la birlik olduğunu, onun tarafından İznik gölüne gönderilen gemilerle kendilerine gelecek yardım yolunun kapandığını ve Haçlılar’ın yeni aldıkları takviye birlikleriyle bir hücuma hazırlandığını gören Türkler, Bizans Kumandanı Manuel Butumites’le anlaşarak şehri ona teslim ettiler.<ref name=semavi>[http://www.islamansiklopedisi.info/ Semavi Eyice, '''İznik''', ''Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 23, Yıl 2001'']</ref> Selçuklu Devleti, böylece başkentini kaybetti. Kılıcarslan’ın eşi ve çocukları İstanbul’a götürüldü. Bizans İmparatoru Selçuklu esirlerine çok iyi muamele yapmış; onları fidye karşılığı serbest bırakmıştır. Kılıç Arslan’ın eşi ve çocukları ise fidye almaksızın serbest bırakıldı.<ref name=hacigokmen>[http://sutad.selcuk.edu.tr/sutad/article/view/515/505 Mehmet Ali Hacıgökmen, '''Türkiye Selçukluları Zamanında Konya’nın Devlet Merkezi Oluşu''', ''Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı 29, Yıl 2011'' ]</ref>
 
 
Kılıç Arslan ordusuyla İznik önünden çekildikten sonra Anadolu'daki Türk kuvvetlerini toplamaya çalıştı. [[Gümüştekin Gazi|Danişmendli Gümüştekin]] ile Kayseri Selçuklu Beyi Hasan'ı (Kılıçarslan'ın kardeşi [[Kulan Arslan]]'ın oğlu olduğu söylenir<ref name=hacigokmen/>)yardımına çağırdı.<ref name= "1.Kılıç Arslan" /> Haçlı ordusu tam Eskişehir ovasına çıkmakta iken 1 Temmuz günü onlara hücum edip Haçlıların [[Dorileon Muharebesi (1097)]] diye andıkları bir baskın muharebesine girişti. Haçlılar bu muharebedeki Selçuklu gücünü gayet abartmaktadırlar; ama son araştırmalara göre I. Kılıç Arslan gücünün 6.000-7.000 kişilik bir hafif süvari birliği olduğu kabul edilmektedir.<ref name=Bennett>Bennett, ''The Hutchinson Dictionary of Ancient and Medieval Warfare'', say. 103</ref>Bu muharebede ana harp gücü zırhlı ağır süvari şövalyelerinden oluşan Haçlı ordusu galip geldi. Bütün gün süren savaşın ardından gece olunca sultan ordusunu daha fazla yıpratmadan geri çekmeye karar verdi.
Satır 78 ⟶ 81:
 
Kılıç Arslan bir taraftan Haçlıların topraklarına verdiği zararları gidermeye çalışırken, bir taraftan da Bizans kuvvetlerine karşı da mücadele verdi. Bundan başka, I. Haçlı Seferi arkasından durmadan Avrupa' dan gelen küçüklü büyüklü Haçlı gruplarına da karşı mücadele etmek zorunda kaldı. Bunlar arasında [[1099]] yılında [[Danimarka]] kralının oğlu Sweyn the Crusader(Svend Korsfarer) idaresindeki orduyu [[Akşehir]] ile [[Ilgın]] arasında tamamen yok etti.<ref name= "1.Kılıç Arslan" />
 
=== 1101 Haçlı Seferi ===
{{Ana|1101 Haçlı Seferi}}
Satır 84 ⟶ 88:
 
Birinci Haçlı Seferi’nden sonra uzaktan takip stratejisi uygulayan I. Kılıç Arslan, 1001'deki ek Haçlı seferi için stratejisini değiştirdi. Haçlı ordusunun yolu üzerinde ve yakınlarında bulunan bütün yerleşkeleri ve yetiştirilen hububat ve yiyecekleri yakıp yıkmaya; Haçlı ordusuna iaşe ve hayvan yemi sağlanmasını önlemeye çalıştı. Önemli su, kuyu ve kaynaklarını battal etmeye veya zehirlemeye karar vererek Haçlıların susuzluktan zayıf düşmelerini sağladı. Bu yeni strateji daha başarılı sonuçlar verdi ve 1101 yılı ek Haçlı seferine iştirak eden üç Haçlı değişik ordusu da, Anadolu içinde (birincisi Merzifon'da; ikincisi ve üçüncüsü de Ereğli'de) imha edildi.
 
===Güney Doğu Anadolu'daki Faaliyetleri===
[[Dosya:Bohemond_I_of_Antioch.jpg|left|thumb|200px|I. Boemeondo'nun serbest bırakılması Gümüştekin Gazi ile Kılıçarslan'ın arasını açtı]]
Satır 91 ⟶ 96:
 
Kılıç Arslan'ın Güneydoğu Anadolu' daki faaliyetleri [[Büyük Selçuklu Sultanı]] [[Muhammed Tapar]]'ın dikkatini çekti ve [[Musul]] valisi olan Çökürmüş' ün yerine Emir [[Çavlı]]'yı görevlendirdi. Çökürmüş Bey, Emir Çavlı tarafından yenilgiye uğratılmasına rağmen şehir halkı [[Musul]]' u vermediği gibi Kılıç Arslan'a haber gönderip şehri teslim almasını istediler. Şehir ileri gelenleri yapılan anlaşma uyarınca Kılıç Arslan 22 Mart [[1107]]' de [[Musul]]' a girdi. Burada ilk iş olarak [[Muhammed Tapar]] adına okutulan hutbeyi kendi adına çevirerek [[Büyük Selçuklu Devleti|Büyük Selçuklu Sultanlığı]]'na adaylığını gösterdi.<ref name= "1.Kılıç Arslan" />
 
===Ölümü===
Kılıç Arslan' ın bu başarıları Mardin Artuklu Beyi [[İlgazi Bey|İlgazi]] ile Halep Selçuk Emiri [[Rıdvan (Selçuklu)|Rıdvan]]' ı rahatsız etti ve bu beyler Emir Çavlı' ya katıldı. Daha sonra bu destekle kuvvetleri artan Emir Çavlı, Kılıç Arslan'a itaat eden Rahle şehrini kuşatma sonrasında [[1107]] yılında ele geçirdi. Gelişen bu olayları haber alan Kılıç Arslan, Emir Çavlı' nın üzerine yürümeye karar verdi. Düşman kuvvetlerinin sayıca çok olmasına rağmen Anadolu'da dağınık halde bulunan kuvvetlerinin gelmesini beklemeden ilerlemeyi sürdürdü. İki taraf, Temmuz ayında [[Habur Çayı]] kenarında karşı karşıya geldiler. Kılıç Arslan'ın hakimiyetini tanımış beylerin, Emir Çavlı' nın askerlerinin sayıca çok olmasına korkarak savaş meydanını terk etmeye başlaması üzerine Kılıç Arslan derhal saldırmaya karar verdi. 13 Temmuz [[1107]] yılında yapılan savaşta askerlerinin bozulduğunu gören Kılıç Arslan, karşı kıyıya geçip kurtulmak amacıyla atını [[Habur Çayı]]' na sürdü. Ancak atının ve kendisinin zırhlı olmasından dolayı Habur çayını geçemeyip sulara gömüldü.<ref name= "1.Kılıç Arslan" />
"https://tr.wikipedia.org/wiki/I._Kılıç_Arslan" sayfasından alınmıştır