Ayna: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
k 88.230.55.63 tarafından yapılan değişiklikler geri alınarak, BSRF tarafından değiştirilmiş önceki sürüm geri getirildi.
Hardaliyem (mesaj | katkılar)
Değişiklik özeti yok
4. satır:
'''Ayna''', [[ışık|ışığın]] %100'e yakın bir kısmını düzgün olarak yansıtan cilalı [[yüzey]].
 
[[Metal]] yüzeylerin parlatılmasıyla ilk ayna elde edilmiştir. Daha sonralarısonra ise, cam levhaların bir yüzeyleriyüzeyi [[civaCıva|cıiva]] amalgamalarıamalgamları ile kaplanarak, ayna elde edilmiştir. Günümüzde ise, genellikle cam levhaların bir yüzü, ince bir gümüş tabakası ile sırlanarak elde edilir. Bazen gümüş yerine alüminyum, altın, hatta platin dahi kullanılır. Alüminyum sırlı aynalar, dalga boyu 0,4 mikrondan küçük olan [[morötesi]] ışınları da yansıtırlar. Aynalar; düz, küresel ve parabolik diye üç gruba ayrılırlar.
 
== Tarihçe ve yapım tekniği ==
[[Dosya:Mirror.jpg|thumb|right|250px| Ayna ve [[vazo]] ]]
Yüzyıllarca önce (17. yüzyıla kadar), yüzeyi iyice parlatılmış düz metal levhalardan yapılan aynalar, daha sonralarısonra yerleriniyerini bir yüzü çok ince bir metal katmanıyla kaplanmış cam levhalara bıraktılarbıraktı. [[Sır]] adı verilen bu metal kaplama, aynanın ışığı yansıtarak görüntü vermesini sağlar. Kolayca şekil verilip cilalanabilmeleri, böylelikle pürüzsüz halehâle getirilebilmeleri ve dayanıklı olmaları nedeniyle metaller, ayna yapımında çok eskiden beri kullanılırdı. Milattan önceki zamanlarda Mısırlılar, Etrüskler, Yunanlar ve Romalıların bronz el aynaları kullandığı bilinmektedir. Daha değerli olanları ise gümüşten yapılırdı. Çok eskiden metalle kaplanmış cam aynaların kullanıldığına dair kayıtlara da rastlanmaktadır. Fakat bu yöntem o zamanlar yaygınlaşmamıştır.
 
Günümüzden yalnızca üç yüzyıl öncesine kadar [[Venedik Cumhuriyeti]], Avrupa'da cam eşya ve özellikle de ayna yapımının gizine sahip tek ülkeydi. Venedikliler bu sırrı büyük bir özenle saklıyorlardısaklıyordu. Ayna ve cam eşya fabrikalarını Murano adasında kurmuşlardı ve bu adaya camcı ustalarından başkasının girmesine de izin vermiyorlardı. Bu sırrı Fransızlar, adadan zorla kaçırdıkları dört usta sayesinde öğrendileröğrendi ve bundan sonra ayna yapımı bir giz olmaktan çıkmaya başladı.
 
Ayna yapımında Venedikliler'inVenediklilerin kullandığı yöntem özetle şöyleydi; İnce bir kalay yaprak düz bir şekilde yayılır, üstü cıva ile kaplanır. Cıvanın fazlası sıkıştırılarak alındıktan sonra, üstüne bir kâğıt ve onun da üstüne bir cam levha konur. Şimdi sıra aradaki kâğıdın yavaşça çekilip alınmasına gelmiştir. Bu sırada kalay ve cıva bir amalgam oluşturarak camın alt yüzeyini kaplar. Şimdi tek yapılacak şey camın arkasına sırı koruyacak bir sırt geçirilmesinden ibarettir.
 
Venedikliler'inVenediklilerin kullandığı yöntem, 19. Yüzyıldayüzyılda yerini yeni bir yönteme bırakmıştır. Alman kimyacı [[Justus von Liebig]] (1803-1873), camın üzerine bir çözeltiyle gümüş kaplama yöntemini bulmuş, bu yöntem günümüzde bile günlük amaçlar için kullanılan aynaların üretiminde uygulanmaya başlanmıştır. Yumuşak gümüş tabakasının çizilmemesi için [[bakır sülfat]] gibi maddelerle kaplama ve boyama işlemleri yapılmaktadır.
 
Bilimsel çalışmalarda kullanılan aynalarda ise, camın ışığın bir bölümünü soğurmasını önlemek amacıyla ön yüzler de gümüşlenir.
24. satır:
''Ana madde : [[Düzlem ayna]]''
 
Yansıtıcı yüzeyi düz olan aynalardır. Cisimlerin aynada oluşan görünümleri cisimlerden çıkarak aynada yansıyan ışınların uzantılarının kesiştiği yerde oluşur. Bu şekilde oluşan görüntülere zahirizahirî veya sanal görüntü denir. Yansıyan ışınların kendilerinin kesişimiyle oluşan görüntülere ise gerçek görüntü denir.
 
=== Küresel aynalar ===
30. satır:
 
* Küresel aynalar da kendi içinde ikiye ayrılır. [[Çukur ayna]], [[Tümsek ayna]]
Çukur aynada, merkezin dış tarafındaki bir cismin görüntüsü, merkez ile odak arasında cisimden küçük, ters ve gerçek bir görüntüdür. Cisim merkezdeyken görüntüsü de merkezde ters, gerçek ve boyu cismin boyuna eşittir. Cisim merkezle odak arasındayken görüntü merkezin dışında ters, gerçek ve cisimden büyüktür. Cisim odak ile ayna arasında ise, görüntüsü aynanın arkasında düz, zahirizahirî ve cisimden büyüktür.
 
Yansıtıcı yüzeyi tümsektir.<ref name="fenokulu">[http://www.fenokulu.net/portal/Sayfa.php?Git=KonuKategorileri&Sayfa=KonuBaslikListesi&baslikid=57&KonuID=517 fenokulu.net]</ref> Tümsek aynanın önünde bulunan bir cismin görüntüsü ise, daima odak ile ayna arasında, cisimden küçük, düz ve zahiridirzahirîdir. Cisim, aynanın tepe noktasına geldiği zaman, görüntünün boyu cismin boyuna eşit olur. Tümsek ayna, cisimlerin görüntülerini küçültebilme ve gelen paralel ışınları dağıtma özelliğine sahiptir.<ref name=fenokulu/>
 
===Parabolik aynalar===
İtalyan matematikçi Ghetaldi tarafından incelenmiştir. Parabolik aynalar özel bir şekle sahip ve enerji yakalayıp, bu enerjinin tek bir noktaya odaklanması için tasarlanmış bir nesne olmakla birlikte odak noktasından dışa doğru enerji dağıtarak çalışabilir. fenerlerdeFenerlerde ve otomobil farlarında geri yansıtıcı olarak da kullanılabilir.
Parabolik aynalar düşük genleşmeye sahip cam ve pyrex maddelerinden yapılır. Görüntünün daha net olması için ince olarak tasarlanır.
17. yüzyıl dayüzyılda Isaac Newton'un yansıtan teleskobu ile ilk defa parabolik ayna kullanıldı.
Dünya Olimpiyatları'nda olimpiyat meşalesi güneş ışığından dev parabolik aynalarla tutuşturulmaktadır.
<ref>Kaynak: Prof. M. Selami Kılıçkaya, Editör: Yrd. Doç. Dr. Ali Cemalcılar, “Temel Fizik”, T.C. Anadolu Üniversitesi Yayınları No: 674, Açıköğretim Fakültesi Yayınları No: 331, ISBN 975 - 492 - 348 – 5, 1996.</ref>
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Ayna" sayfasından alınmıştır