Mısır Arapçası: Revizyonlar arasındaki fark
[kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok |
k Küçük düzeltmeler yapıldı. |
||
1. satır:
'''Mısır Arapçası''' ([[Arz.]] {{Arap yazısı|مِصْرِى|مصرى|tr=/mɯsˤrijja/}}, [[Ar.]] {{Arap yazısı|لُهْجَة مِصْرِية|لهجة مصرية|tr=/luhd͡ʒa mɯsˤrijja}}), [[Mısır]]'da konuşulan [[Arapça]]nın adlandırılmasıdır. Modern standart Arapçadan ses ve gramer yönüyle farklılıkları vardır. Arapçanın en yaygın, en çok konuşulan ve en çok öğrenilen lehçesidir.
== Sesler ==
Modern Standart Arapçadan en belirgin ses farkı cim harfinin g olarak okunması ve kaf harfinin de birkaç istisna hariç kısa e sesi olarak okunmasıdır.
== Mısır Arapçasında
Arapçada fiiler genelde 3 harfli kök temeline dayalıdır. Bu köklere getirilen eklerle fiile yeni anlamlar yüklenir ve fiil zaman, kişi, anlam bakımından değişik anlamlar kazanır.
11. satır:
Mısır Arapçasında da fiil kalıpları Modern Standart Arapçadaki şeklini hemen hemen korumuştur. En belirgin farklılaşma hemen tüm kalıplarda müzari köklerinin ilk hecesinin kesre olmasıdır: yíḍrab, yíktib, yíṭlub, yífham, yímsik, yískut, yidárris, yisá:fir, yírmi, yínsa, yigí:b, yişú:f, yiḥíbb, yitkellim... gibi.
=== Düzenli
Düzenli fiiler üç harfli kökünde illet harfi yani elif, vav ve ye bulunmayan fiilerdir.
==== Düzenli
I. Kalıp fiiler mazi (geçmiş)'de ('''a''' veya '''i''') ve şimdiki (müzari) zamanda ('''a''', '''i''' veya '''u''').
49. satır:
|}
==== Düzenli
Örnek: '''kátab/yíktib''' "yazmak"
{| class="wikitable"
!
!
!
!
!
!
|-
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
|-
!
|
|
|
|
|
|
|
|
| colspan=2 style=background:silver|
|-
! rowspan=2| 2.
!<small>erkek</small>
|
| rowspan=2|''katáb-tu''
|
| rowspan=2|''ti-ktíb-u''
|
| rowspan=2|''bi-ti-ktíb-u''
|
| rowspan=2|''ḥa-ti-ktíb-u''
|
| rowspan=2|''i-ktíb-u''
|-
!<small>kadın</small>
|
|
|
|
|
|-
!
!<small>erkek</small>
|
| rowspan=2|''kátab-u''
|
| rowspan=2|''yi-ktíb-u''
|
| rowspan=2|''bi-yi-ktíb-u''
|
| rowspan=2|''ḥa-yi-ktíb-u''
| rowspan=2 colspan=2 style=background:silver|
|-
!<small>kadın</small>
|
|
|
|
|-
|}
{| class="wikitable"
!
!
!
!
|-
!
|
|
|
|-
!
|
|
|-
!
|
|
|-
|}
==== Düzenli
Örnek: '''fíhim/yífham''' "anlamak"
{| class="wikitable"
!
!
!
!
!
!
|-
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
|-
!
|
|
|
|
|
|
|
|
| colspan=2 style=background:silver|
|-
! rowspan=2| 2.
!<small>erkek</small>
|
| rowspan=2|''fihím-tu''
|
| rowspan=2|''ti-fhám-u''
|
| rowspan=2|''bi-ti-fhám-u''
|
| rowspan=2|''ḥa-ti-fhám-u''
|
| rowspan=2|''i-fhám-u''
|-
!<small>kadın</small>
|
|
|
|
|
|-
!
!<small>erkek</small>
|
| rowspan=2|'''''fíhm-u'''''
|
| rowspan=2|''yi-fhám-u''
|
| rowspan=2|''bi-yi-fhám-u''
|
| rowspan=2|''ḥa-yi-fhám-u''
| rowspan=2 colspan=2 style=background:silver|
|-
!<small>kadın</small>
|
|
|
|
|-
|}
==== Düzenli
Örnek: '''dárris/yidárris''' "öğretmek"
{| class="wikitable"
!
!
!
!
!
!
|-
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
|-
!
|
|
|
|
|
|
|
|
| colspan=2 style=background:silver|
|-
! rowspan=2| 2.
!<small>erkek</small>
|
| rowspan=2|''darrís-tu''
|
| rowspan=2|''ti-darrís-u''
|
| rowspan=2|''bi-'''t-'''darrís-u''
|
| rowspan=2|''ḥa-'''t-'''darrís-u''
|
| rowspan=2|'''''darrís-u'''''
|-
!<small>kadın</small>
|
|
|
|
|
|-
!
!<small>erkek</small>
|
| rowspan=2|'''''darrís-u'''''
|
| rowspan=2|''yi-darrís-u''
|
| rowspan=2|''bi-'''y-'''darrís-u''
|
| rowspan=2|''ḥa-'''y-'''darrís-u''
| rowspan=2 colspan=2 style=background:silver|
|-
!<small>kadın</small>
|
|
|
|
|-
|}
==== Düzenli
Örnek: '''sá:fir/yisá:fir''' "seyahat etmek"
{| class="wikitable"
!
!
!
!
!
!
|-
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
|-
!
|
|
|
|
|
|
|
|
| colspan=2 style=background:silver|
|-
! rowspan=2| 2.
!<small>erkek</small>
|
| rowspan=2|'''''sa'''fír-tu''
|
| rowspan=2|''ti-'''sáfr'''-u''
|
| rowspan=2|''bi-t-'''sáfr'''-u''
|
| rowspan=2|''ḥa-t-'''sáfr'''-u''
|
| rowspan=2|'''''sáfr'''-u''
|-
!<small>kadın</small>
|
|
|
|
|
|-
!
!<small>erkek</small>
|
| rowspan=2|'''''sáfr'''-u''
|
| rowspan=2|''yi-'''sáfr'''-u''
|
| rowspan=2|''bi-y-'''sáfr'''-u''
|
| rowspan=2|''ḥa-y-'''sáfr'''-u''
| rowspan=2 colspan=2 style=background:silver|
|-
!<small>kadın</small>
|
|
|
|
|-
|}
=== Düzensiz
==== Düzensiz
Örnek: '''ráma/yírmi''' "atmak"
{| class="wikitable"
!
!
!
!
!
!
|-
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
|-
!
|
|
|
|
|
|
|
|
| colspan=2 style=background:silver|
|-
! rowspan=2| 2.
!<small>erkek</small>
|
| rowspan=2|'''''ramé:'''-tu''
|
| rowspan=2|'''''tí-rm'''-u''
|
| rowspan=2|''bi-'''tí-rm'''-u''
|
| rowspan=2|''ḥa-'''tí-rm'''-u''
|
| rowspan=2|'''''í-rm'''-u''
|-
!<small>kadın</small>
|
|
|
|
|
|-
!
!<small>erkek</small>
|
| rowspan=2|'''''rám-u'''''
|
| rowspan=2|'''''yí-rm'''-u''
|
| rowspan=2|''bi-'''yí-rm'''-u''
|
| rowspan=2|''ḥa-'''yí-rm'''-u''
| rowspan=2 colspan=2 style=background:silver|
|-
!<small>kadın</small>
|
|
|
|
|-
|}
==== Düzensiz
Örnek: '''nísi/yínsa''' "unutmak"
{| class="wikitable"
!
!
!
!
!
!
|-
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
|-
!
|
|
|
|
|
|
|
|
| colspan=2 style=background:silver|
|-
! rowspan=2| 2.
!<small>erkek</small>
|
| rowspan=2|'''''nisí:'''-tu''
|
| rowspan=2|''tí-ns-u''
|
| rowspan=2|''bi-tí-ns-u''
|
| rowspan=2|''ḥa-tí-ns-u''
|
| rowspan=2|''í-ns-u''
|-
!<small>kadın</small>
|
|
|
|
|
|-
!
!<small>erkek</small>
|
| rowspan=2|'''''nísy-u'''''
|
| rowspan=2|''yí-ns-u''
|
| rowspan=2|''bi-yí-ns-u''
|
| rowspan=2|''ḥa-yí-ns-u''
| rowspan=2 colspan=2 style=background:silver|
|-
!<small>kadın</small>
|
|
|
|
|-
|}
* Kalıp II: '''wádda/yiwáddi''' "götürmek"; '''ʔáwwa/yiʔáwwi''' "kuvvetlendirmek"
* Kalıp III: '''ná:da/yiná:di''' "çağırmak"; '''dá:wa/yidá:wi''' "tedavi etmek"
* Kalıp IV (nadir, klasik) : '''ʔárḍa/yírḍi "memnun etmek"
* '''Kalıp V''': '''itʔáwwa/yitʔáwwa''' "güçlenmek"
* '''Kalıp VI''': '''itdá:wa/yitdá:wa''' "tedavi edilmek"
* ''Kalıp VII (nadir) '' : '''inḥáka/yinḥíki''' "anlatılmak"
* ''Kalıp VIIt'': '''itnása/yitnísi''' "unutulmak"
* ''Kalıp VIII'': '''iştára/yiştíri''' "satın almak"
* '''Kalıp IX''' (çok nadir): '''iḥláww/yiḥláww''' "tatlanmak"
* '''Kalıp X''': '''istákfa/yistákfa''' "yetinmek"
* Kalıp Iq: ''örneğe ihtiyaç var''
* '''Kalıp IIq''': ''örneğe ihtiyaç var''
=== Ortası
Kökünün ortasında W veya Y harfi bulunan fiilerdir.
==== Ortası
Örnek: '''gá:b/yigí:b''' "getirmek"
{| class="wikitable"
!
!
!
!
!
!
|-
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
|-
!
|
|
|
|
|
|
|
|
| colspan=2 style=background:silver|
|-
! rowspan=2| 2.
!<small>erkek</small>
|
| rowspan=2|'''''gíb'''-tu''
|
| rowspan=2|''ti-gí:b-u''
|
| rowspan=2|''bi-t-gí:b-u''
|
| rowspan=2|''ḥa-t-gí:b-u''
|
| rowspan=2|''gí:b-u''
|-
!<small>kadın</small>
|
|
|
|
|
|-
!
!<small>erkek</small>
|
| rowspan=2|''gá:b-u''
|
| rowspan=2|''yi-gí:b-u''
|
| rowspan=2|''bi-y-gí:b-u''
|
| rowspan=2|''ḥa-y-gí:b-u''
| rowspan=2 colspan=2 style=background:silver|
|-
!<small>kadın</small>
|
|
|
|
|-
|}
==== Ortası
Örnek: '''şá:f/yişú:f''' "görmek"
{| class="wikitable"
!
!
!
!
!
!
|-
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
|-
!
|
|
|
|
|
|
|
|
| colspan=2 style=background:silver|
|-
! rowspan=2| 2.
!<small>erkek</small>
|
| rowspan=2|'''''şúf'''-tu''
|
| rowspan=2|''ti-şú:f-u''
|
| rowspan=2|''bi-t-şú:f-u''
|
| rowspan=2|''ḥa-t-şú:f-u''
|
| rowspan=2|''şú:f-u''
|-
!<small>kadın</small>
|
|
|
|
|
|-
!
!<small>erkek</small>
|
| rowspan=2|''şá:f-u''
|
| rowspan=2|''yi-şú:f-u''
|
| rowspan=2|''bi-y-şú:f-u''
|
| rowspan=2|''ḥa-y-şú:f-u''
| rowspan=2 colspan=2 style=background:silver|
|-
!<small>kadın</small>
|
|
|
|
|-
|}
=== Şeddeli
Kökünün ortasında veya sonunda aynı harften iki tane olan yani şeddeli fiillerdir.
==== Şeddeli
Örnek: '''ḥább/yiḥíbb''' "sevmek"
{| class="wikitable"
!
!
!
!
!
!
|-
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
|-
!
|
|
|
|
|
|
|
|
| colspan=2 style=background:silver|
|-
! rowspan=2| 2.
!<small>erkek</small>
|
| rowspan=2|'''''ḥabbé:'''-tu''
|
| rowspan=2|''ti-ḥíbb-u''
|
| rowspan=2|''bi-t-ḥíbb-u''
|
| rowspan=2|''ḥa-t-ḥíbb-u''
|
| rowspan=2|''ḥíbb-u''
|-
!<small>kadın</small>
|
|
|
|
|
|-
!
!<small>erkek</small>
|
| rowspan=2|''ḥább-u''
|
| rowspan=2|''yi-ḥíbb-u''
|
| rowspan=2|''bi-y-ḥíbb-u''
|
| rowspan=2|''ḥa-y-ḥíbb-u''
| rowspan=2 colspan=2 style=background:silver|
|-
!<small>kadın</small>
|
|
|
|
|-
|}
Diğer
* Kalıp II, V : '''ḥáddid/yiḥáddid''' "sınırlamak, tespit etmek (randevu)"
* Kalıp III, IV, VI, VIII artık yoktur
* Kalıp VII ve VIIt : '''inbáll/yinbáll''' "ıslanmak", '''itʕádd/yitʕádd'''
* Kalıp VIII : '''ihtámm/yihtámm''' "ilgili olamk, ilgilenmek"
* Kalıp IX Fiilleri: '''iḥmárr/yiḥmárr''' "kırmızılaşmak", '''iḥláww/yiḥláww''' "tatlanmak"
* Kalıp X Fiileri'''''''''': '''istaḥáʔʔ/yistaḥáʔʔ''' "haketmek", '''istaʕádd/yistaʕídd''' "hazırlanmak", '''istamárr/yistamírr''' "devam etmek".
=== Kurallara
* '''ídda/yíddi''' "vermek"
* '''wíʔif/yúʔaf''' "durmak" and '''wíʔiʕ/yúʔaʕ''' "düşmek" (''áʔaf, báʔaf, ḥáʔaf'' "Ben duracağım"; úʔaf "Dur!")
* '''kal/yá:kul''' "yemek" and '''xad/yá:xud''' "almak" (''kalt, kal, kálit, kálu'' "Ben/O/O/Onlar yedim, yedi, yediler", ayrıca düzenli''ákal,
* '''gé/yí:gi''' "gelmek".
{| class="wikitable"
!
!
!
!
|-
!
!
!
!
!
!
!
|-
!
|
|
|
|
| colspan=2 style=background:silver|
|-
! rowspan=2| 2.
!<small>erkek</small>
|
|
|
| rowspan=2|''tí:-g-u''
|
| rowspan=2|'''''taʕá:l-u'''''
|-
!<small>kadın</small>
|
|
|
|-
!
!<small>erkek</small>
|
| rowspan=2|'''''gum'''''<br>
|
| rowspan=2|''yí:-g-u''
| rowspan=2 colspan=2 style=background:silver|
|-
!<small>kadın</small>
|
|
|-
|}
836. satır:
{| class="wikitable"
!
!
!
|-
!
|
|
|-
!
|
|-
!
|
|-
|}
=== Fiiller
Bu bölümde yukarıda sayılan bütün fiil kalıpları listelenmektedir. Fiil kökleri şu büyük harflerle gösterilmiştir
* F = ilk harfi sessiz kök
* M = üç harfi de sessiz kökün orta sessizi
* S = dört harfi de sessiz kökün ikinci sessizi
* T = dört harfi de sessiz kökün üçüncü sessizi
* L = son harfi sessiz kök
Böylece F-M-L harfleri üç harfi de sessiz (Elif,Waw,Ye'siz) kökleri gösterir, F-S-T-L de dört harfi de sessiz (Elif, Waw, Ye'siz) kökleri gösterir. Geleneksel Arapça gramer kitapları bu kökler için sırasıyla F-ʕ-L ve F-ʕ-L-L kökleri isimlerini kullanır.
{| class="wikitable"
!
!
!
|-
!
!
!
!
!
|-
!
|
|
|
|
|-
! rowspan=2| 2.
!<small>erkak</small>
|
|
|
|
|-
!<small>kadın</small>
|
|
|-
!
!<small>erkek</small>
|
|
|
|
|-
!<small>kadın</small>
|
|
|-
|}
907. satır:
{| class="wikitable" style="text-align:center"
!
!
!
!
!
!
|-
!
!
!
!
!
|-
! <small>Son ek Kişisi</small>
!
!
|-
! <small>Son ek Tipi</small>
!
!
!
!
!
|-
! <small>Son ek İsmi</small>
!
!
!
!
!
|-
!
!
|
|
|
|
|
|
|
|-
|
|
|-
|
|
|-
|
|
|
|
|-
|
|
|-
|
|
|-
!
!
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
|
|
|
|-
|
|
|
|
|
|
|-
|
|
|
|-
!
!
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
| FúL
|
|
|-
| FíL
|
|
|-
| FúL
|
|-
!
!
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
| colspan=2|FúMM
|
|-
!
!
|
|
|
|
|
|
|-
|
|
|
|-
!
!
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
!
!
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
!
!
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
!
!
|
|
|
|
|
|
|
|-
!
!
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
!
!
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
!
!
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
!
!
|
|
|
|
|
|
|
|-
|
|
|
|
|-
!
!
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
!
!
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
!
!
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
!
!
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
!
!
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
!
!
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
!
!
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
!
!
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
!
!
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
!
!
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
!
!
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
!
!
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
!
!
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
!
!
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
!
!
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
!
!
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
!
!
|
|
|
|
|
|
|
|-
|
|
|
|
|
|-
!
!
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
!
!
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
!
!
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
|
|
|
|-
!
!
|
|
|
|
|
|
|-
|
|
|
|-
!
!
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
!
!
|
|
|
|
|
|
|
|-
|
|
|
|
|-
!
!
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
|}
1.442. satır:
'''Not 1''': Hemen hemen bütün kalıplarda müzari fiilin ilk hecesi kesre olmuştur; yíḍrab, yíktib, yíṭlub, yífham, yímsik, yískut, yidárris, yisá:fir, yírmi, yínsa, yigí:b, yişú:f, yiḥíbb... gibi.
'''Dikkat''': yíṭlub, yúṭlub da olabilir. yískut, yúskut da olabilir.
'''Not 2''': Standart Arapçadaki tefe'ale-yetefe'alü kalıbında en baştaki te'nin önüne hemze gelmiş ve bu kalıp itfe'al-yitfa'il haline dönüşmüştür.
Örnek: Standart Arapçadaki konuşmak anlamına gelen (tekelleme-yetekellemü) fiili Mısır Arapçasında (itkállim/yitkállim) haline gelmiştir.
== Olumsuz Yapma ==
Mısır Arapçasında [[Kuzey Afrika]] ve
{{IPA|/ma-..........-ş/}}
* Mazi(Geçmiş): {{IPA|/ˈketeb/}} "O yazdı" {{IPA|/ma-keteb-ş/}} "O yazmadı" ماكتبشِ
* Müzari(Şimdi, gelecek): {{IPA|/ˈyik-tib/}} "O yazar" {{IPA|/ma-byik-tib-ş/}} "O yazmaz" مابيكتبشِ
{{IPA|/ma-/}} Klasik Arapçadaki olumsuzluk eki {{IPA|/maː/}}'dan gelir.
Bu 'ma........ş' olumsuzlamasında eğer fiilin sonuna zamir veya harfi cerli zamir geliyorsa ... ş bunlardan sonra, yani en sonda gelir.
* {{IPA|/ma-keteb-hum-ˈliː-ş/}}
Bununla birlikte gelecek zamanda bunu yerine /miş/ ön eki de kullanılabilir:
* {{IPA|/miş-ħa-ˈyiktib/}} (or {{IPA|/ma-ħa-yikˈtibş/}}
Soru cümleleri fiilden önce ({{unicode|miş}})" eki getirilerek yapılır:
* Mazi: {{IPA|/ˈketeb/}} "O yazdı"; {{IPA|/miş-ˈketeb/}} "O yazmadı mı?"
* Müzari: {{IPA|/ˈyiktib/}} "O yazar"; {{IPA|/miş-bi-ˈyiktib/}} "O yazmaz mı?"
* Gelecek: {{IPA|/ħa-ˈyiktib/}} "O yazacak"; {{IPA|/miş-ħa-ˈyiktib/}} "O yazmayacak mı?"
* Eğer fiil sesli harfle başlıyorsa önüne olumsuzluk eki 'Ma' geldiğinde, fiilin ilk sesli harfi kaybolur: ({{unicode|ixtáːr}}) "O seçti" -> ({{IPA|maxtárş}})'O seçmedi' gibi.
** Fiilin ilk hecesindeki i veya u sesi de 'Ma' geldiğinde düşebilir: ({{unicode|kíbir}}) "O büyüdü" -> ({{unicode|makbírş}}) 'O büyümedi' gibi.
1.481. satır:
/kunt/ "Ben idim" -> ({{unicode|makúntiş}}) 'Ben değildim' gibi.
== Pasif
Mısır Arapçasında, Klasik Arapçadaki edilgen yapı fazla kullanılmaz. Onun yerine genelde Kalıp I fiilleri için itfeal-yitfeal, Kalıp II filleri için itfa'il-yitfa'il kalıpları kullanılır.
1.493. satır:
darris/yidarris (o ders verdi/ders verir) - itdarris/yitdarris (o ders verildi/ders verilir).
== Sıfat
Modern Standart Arapçada sıfat cümleleri {{Arap yazısı|الذي، التي، اللذان، اللتان}}
Örnek:
Satır 1.504 ⟶ 1.503:
il aflaam-illi şuftha gamiila - Seyrettiğim filmler güzeldir.
== Kaynaklar ==
{{Kaynakça}}
* [[w:en:Egyptian_Arabic İngilizce Wikipedia Egyptian Arabic]]
== Dış bağlantılar ==
* [http://jlu.wbtrain.com/sumtotal/language/DLI%20basic%20courses/Egyptian%20Arabic/Books/ Mısır Arapçası Öğretim Seti Kitapları]
* [http://jlu.wbtrain.com/sumtotal/language/DLI%20basic%20courses/Egyptian%20Arabic/Audio/ Mısır Arapçası Öğretim Seti Ses Dosyaları]
{{Arap dili|durum=collapsed}}
Satır 1.519 ⟶ 1.517:
{{Mizrahi}}
[[Kategori:Arapça|
[[Kategori:Orta Sami dilleri]]
|