Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Ahmett Eren (mesaj | katkılar) kDeğişiklik özeti yok |
Ahmett Eren (mesaj | katkılar) kDeğişiklik özeti yok |
||
1. satır:
<nowiki> </nowiki>'''Mekteb-i Mülkiye-i Fünun-u Şahane,''' '''Mekteb-i Mülkiye''' veya kısaca '''Mülkiye''' [[Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi]]nin tarihsel ismidir. [[Osmanlı Devleti]] döneminde sivil yönetici sınıfını yetiştirme amacıyla açılmış olan okul Türkiye'de İktisat, İşletme, Maliye, Uluslararası İlişkiler, Çalışma Ekonomisi, Kamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi alanlarında eğitim veren en
[[İstanbul]]’da 1859’da ([[Abdülmecit]] devrinde) kurulan Mekteb-i Mülkiye, cumhuriyet devrinde [[Ankara]]’ya taşınmıştır ve günümüzde, [[Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi]]’ne dönüşmüş olarak eğitimini sürdürmektedir.
==
[[Osmanlı Devleti]]'nde ilk Mekteb-i Mülkiye; devletin idârî kademelerinde görev alacak kimseleri yetiştirmek maksadıyla, [[İstanbul]]’da [[Fatih, İstanbul|Fatih]] semtinde, “''Ticarethane''” denen yerde kuruldu. Okulun resmi adı “''Mekteb-i Fünun-u Mülkiye''” idi<ref name=adem>Adem Doğan, '''Osmanlı Eğitiminde Mülkiye Mektepleri''', ''Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Konya, 2007''</ref>. [[12 Şubat]] [[1859]] tarihinde [[Mehmet Emin Âli Paşa|Sadrazam Âli Paşa]] ve hükümet üyelerinin katılımıyla açılışı gerçekleşti<ref name=kronoloji>[http://www.politics.ankara.edu.tr/MM-Kronoloji.pdf Murat Baskıcı, '''Mekteb-i Mülkiye’den Siysal Bilgiler Fakültesi’ne 150 Yılın Kronolojisi''', ''Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi web sitesi, Erişim tarihi:26.09.2011'']</ref>. Maarif-i Umumiye Nezareti’ne bağlı bir okul olarak açılmıştı. Öğrenim süresi iki yıl idi. 18-36 yaş arasında<ref name=adem/> öğrenci kabul edilen okula sınavla girilirdi. Kâtip olarak çalışanlara tahsilleri süresince işlerinden maaşlı izin verilmekteydi<ref name=adem/>.
İlk yıl 50 öğrenci alması kararlaştırılan okulun ilk müdürü “Cemal Bey” oldu<ref name=kronoloji/>. Cemal Bey’in bir yıllık müdürlüğünün ardından 1877’ye kadar Müderris Hilmi Efendi müdürlük yaptı<ref name=kronoloji/>. Kabul edilen öğrenci sayısı 1864’te 100’e çıkarıldı.
Okul, ilk mezunlarını 1861’de verdi. İki yıl önce 50 kişinin alındığı okuldan 33 kişi mezun olmuştu<ref name=kronoloji/> . Okul birincisi olan Çeşmeli Mehmet Sırrı Efendi kendi tercihiyle Preveze Kazası Müdürü olarak tayin edildi ve ilk mülkiyeli idare amiri olarak tarihe geçti<ref name=adem/>. O yıl yayımlanan bir irade ile bundan böyle kaza müdürlüklerine ve liva kaymakamlıklarına Mekteb-i Mülkiye mezunu olmayanların alınmayacağı duyuruldu. Ancak mülkiye mezunlarının birdenbire kaymakam yapılmaları da uygun bulunmadığından kadrolar boşaldıkça kaza müdürü olarak görevlendirilmeleri v e zamanla terfi ettirilmeleri kararlaştırıldı<ref name=adem/>.
Okul, 1862’de Ticarethane’den başka bir daireye; 1864’te Fatih’teki "''Nuri Efendi Konağı''"’na taşındı. 1865 yılında çıkan yangında konak yanınca [[Vefa, Fatih|Vefa’daki]] bir konağa taşındı.
Mülkiye Mektebi’nin bir şubesi 1866’da [[Bosna]]’da [[Mithat Paşa]] tarafından açıldı.
Okul ilk açıldığı sırada öğretim programlarında kültür ve meslek dersleri (kanunlar ve iktisat dersleri) vardı. Okutulan dersler arasında bulunan Ekonomi Politik, İdare Hukuku, Devletler Hukuku
ve Ceza Hukuku; o zamana kadar hiçbir Osmanlı mektebinde okutulmamış ilk defa
mülkiye mektebinin programına konulmuş derslerdi<ref name=adem/>.
Derslere iki senenin yeterli gelmediği görülünce okulun öğrenim süresi 1867’deüç, 1868’de dört yıla çıkarıldı.
=== Yüksek mektep haline gelmesi ===
1877’de hazırlanan "''Mekteb-i Mülkiye Nizamnamesi''" ile okul 3 yıl idadi (lise), iki yıl âli (yüksek) olmak üzere beş yıllık bir okul haline geldi. Müşir Ali Nizamî Paşa “''Mektep Nazırlığı''”’na getirildi; açılan sınav sonucu birinci sınıfa (idadi kısmına) 50 kişi, ve 4. sınıfa (okulun âli kısmına) 13 öğrenci kabul edildi; okul [[Eminönü, İstanbul|Eminönü’deki]] eski Maarif Nezareti binasına taşındı ve 1908’e kadar orada kaldı (Binada halen [[İstanbul Kız Lisesi]] bulunmaktadır).
1878’de “''mektep nazırı''” ünvanı “''mektep müdürlüğü''”ne çevrildi ve bu göreve atanan Abdurrahman Şeref Efendi, mektep müdürlüğünü 1895’e kadar sürdürdü<ref name=kronoloji/>. Abdurrahman Şeref Efendi’nin, Galatasaray Sultanisi müdürlüğüne getirilmesi üzerine yerine gelen Hacı Recai Bey [[II. Meşrutiyet|Meşrutiyet’in İlanı]] ile emekli edilinceye kadar geçen 14 sene boyunca okulun müdürlüğünü sürdürdü. [[Recaizade Ekrem|Recaizade Ekrem Bey]], [[Mizancı Murat|Tarihçi Murat Bey]] (Mizancı) bu dönemde okula öğretmenlik yapan ünlü isimlerdendir<ref name=adem/>.
Sultan [[II. Abdülhamit]] saltanat sürdüğü bu dönemde padişah, talebeleri çalışmaya teşvik etmek için, Mekteb-i Mülkiyeyi birincilikle bitireni saraya kâtip olarak alırdı{{fact}}.
1883’te okula yatılı kısım eklendi; yatılı kısım 1902’de kaldırıldı.
1883’te ayrıca okulun bünyesinde Fransızca öğreten bir Lisan Mektebi açıldı. Hariciye Nezareti’ne bağlı olan Lisan Mektebi’nin idaresi Mülkiye Mektebi’ne ait idi.
1892’de yeni bir düzenleme ile okulun idadi kısmının öğrenim süresi dört yıla, âli kısmının öğrenim süresi üç yıla çıkarıldı. Mektepte kendi iktidarına karşı olan “hürriyet” taraftarı gençlerin yetiştiğinden şüphelenen padişahın isteği üzerine pozitif derslerin azaltılıp, din derslerinin sayısı arttırıldı<ref name=adem/>.
Artık ülke çapındaki idadilerden Mülkiye’ye yeterli sayıda öğrenci yetiştiği için 1900 yılında okulun idadi kısmı lağvedildi ve sadece bir yüksekokul haline geldi. İdadi kısım Mercan’daki binaya yerleşerek “''Mercan İdadisi''” adını aldı<ref name=kronoloji/>.
1900 yılında [[Darülfünun|Dârülfünûn]]’un [[İlahiyat]], [[Edebiyat]], Riyâziyât ([[Matematik]]), Tabakat ([[Jeoloji]]) şubeleri (fakülteleri) Mülkiye Mektebi'nin çatısı altında öğrenime başladı.
=== Meşrutiyetin İlanı ile gerçekleşen değişiklikler ===
Meşrutiyetin ilan edilmesiyle okulun resmi ismi olan “Mekteb-i Şahane”, “''Mekteb-i Mülkiye''” olarak değiştirildi . Müdürlüğe getirilen ''Mehmet Celal Bey'', okulun derslerinde düzenleme yaptı; dini derslerin ağırlıkta olduğu programın yerine pozitif derslerin ağırlıkta olduğu bir program getirdi. İmtihatnla her yıl okula 40 öğrenci alınırken o yıl 413 öğrenci alındı. Dönemin özgürlükçü atmosferinden yararlarnarak İstanbul’daki mezunlar "''Mekteb-i Mülkiye Mezunları İttihat ve Teavün Cemiyeti''"’ni, öğrenciler ise "''Müdavimin-i Mülkiye Cemiyeti''"'ni kurdular.
=== Darülfünun şubesi haline gelmesi ===
1900 yılında [[Darülfünun|Dârülfünûn]]’un dört şubesi Mülkiye Mektebi'nin çatısı altında açılmıştı. 1909 yılında yapılan düzenleme ile Mülkiye, Dârülfünûnun bir fakültesi durumuna geldi ve Dâarülfünûn’un diğer şubeleri ile beraber [[Beyazıt, Fatih|Beyazıt’ta]]"''[[Zeynep Hanım Konağı]]''"’na taşındı. Mülkiye, 1912’de ise diğer şubelerden ayrılarak [[Cağaloğlu, Fatih|Cağaloğlu’ndaki]] "''Hasan Fehmi Paşa Konağı''"’na taşındı. Bu konak, okulun ilk müstakil binasıydı<ref name=kronoloji/>. 1914’te okul yeniden yatılı öğrenci kabul etmeye başladı.
Bu dönemde ''Rakım Bey'' (1909-1911) ve ''Mehmet Hikmet Bey'' (1911-1915) okulda müdür olarak görev yaptılar.
=== Okulun kapanması ===
56 yıl boyunca öğrenime devam eden okul 24 Ağustos 1915’te kapatıldı, [[I. Dünya Savaşı]] boyunca kapalı kaldı. Kapatılma nedenleri arasında savaş nedeniyle bütçede tasarrufa gidilmek istenmesi; Mülkiye’deki ders programının Darülfünun’un Hukuk Mektebi’nde daha kuvvetli okutulduğu görüşünün mebus ve nazırlar arasında yaygın olması ve uzun süre Sultan [[II. Abdülhamit]]’in himayesinde bulunduğu için Meşrutiyet devri mebus ve nazırları arasında okula karşı aleyhtarlık bulunması gösterilir<ref name=kronoloji/>.
=== Okulun yeniden açılması ===
Savaşın son yılında devrin sadrazamı ve dahiliye nazırı [[Talat Paşa]]’nın isteği üzerine<ref name=adem/> “''Mekteb-i Mülkiye’nin Yeniden Tesisi''” hakkında bir kanun teklifi hazırlanıp mecliste kabul edildi. Böylece okul, Dahiliye nezaretine bağlı, yatılı ve 3 senelik bir okul olarak yeniden açıldı; 1920’de Maarif Mezareti’ne bağlandı. Devrin padişahı Vahdettin’in himayesine giren okul, “''Mekteb-i Mülkiye-i Şahane''” adını aldı.
Mülkiye artık her yıl 30 öğrencinin sınavla kabul edildiği parasız bir öğrenim kurumu idi. İstanbul Sultanisi müdürü ''Hüseyin Nazım Bey'', okul müdürlüğüne getirildi<ref name=adem/>. Okul binası, [[Yıldız Sarayı]]’ndaki Yaveran Dairesi’nin bir bölümü idi. 1919’da okul [[Fındıklı, Beyoğlu|Fındıklı]]/[[Kabataş, Beşiktaş|Kabataş’taki]] "''Ethem Paşa Konağı''"’na; işgal güçleri bu binaya el koyunca Sineklibakkal’da bir binaya taşındı<ref name=kronoloji/>. İstanbul’un işgal altında olduğu bu dönemde okulun bir öğrencisi (Cemal Ethem Bey) tarafından daha sonra “''Mülkiye Marşı''” olacak bir şiir yazıldı. Şiiri [[Musa Süreyya Bey]] besteledi. Okul 1925’e kadar birkaç kere daha farklı binalara taşındı ve nihayet 1925 yılında Yıldız’daki Yaveran Dairesi’ne taşındı. Ankara’ya gidene kadar okul hep bu binada eğitimi sürdürdü.
=== Ankara’ya Taşınma ===
“''Ankara’da Yaptırılacak Mülkiye Mektebi Hakkında Kanun''” 1935 Haziran’ında Resmi Gazete’de yayımlandı. İnşaat, [[Cebeci, Ankara|Cebeci ‘de]] başladı. Yapının mimarı, Avusturya kökenli İsviçreli mimar, kent plancı ve eğitimci olan ''[[Ernst Arnold Egli]]''’ye yaptırılan bina, 1936 yılının Ekim ayında okul müdürlüğüne teslim edildi<ref name=kronoloji/>.
5 Kasım 1936’da okulun öğrencileri şehir bandosu eşliğinde [[Ayaspaşa, Beyoğlu|Ayaspaşa’dan]] [[Taksim Meydanı|Taksim]]’e yürüdüler ve [[Haydarpaşa Garı]]’ndan kalkan özel bir trenle Ankara’ya hareket ettiler. Ertesi gün [[Ankara Garı]]’ndan Muhafız Alayı Bandosu eşliğinde [[Ulus, Ankara|Ulus’a]] yürüyüş yapıldı; korteji hükümet ve meclis adına TBMM Başkanı [[Mustafa Abdülhalik Renda]] karşıladı. Törenin ardından Mülkiye, Cebeci’deki binasına yerleşti.
Okulun adı 4 Aralık 1938’de “''Siyasal Bilgiler Okulu''” olarak değişti. 1950’de Siyasal Bilgiler Fakültesi adı ile [[Ankara Üniversitesi]]’ne katıldı.
=== 1960 olayları ===
29 Nisan 1960’da birçok öğrenci ve öğretim üyesinin yaralanması, fakülte binasının hasar görmesine yol açan öğrenci gösterileri üzerine 30 Nisan günü “süresiz” olarak kapatılan okul; 30 Mayıs 1960’ta yeniden eğitime açıldı<ref name=kronoloji/>.
==Dış bağlantılar==
*[http://www.mulkiye.gen.tr/ Mülkiyeli Öğrenci Mezun ve Akademisyen Portalı]
*[http://www.politics.ankara.edu.tr/ Okulun şu anki resmi sitesi (SBF)]
* [[Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü]]
==
*[[Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi]]
*[[Mekteb-i Mülkiye-i Fünun-u Şahane]]
==
{{kaynakça}}
{{Osmanlı eğitim teşkilatı}}
[[Kategori:
[[Kategori:Osmanlı eğitim kurumları]]
[[Kategori:1859'da kurulan kuruluşlar]]
[[Kategori:Mekteb-i Mülkiye]]
| |||