Vikipedi

Stalingrad Muharebesi: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Alper6644 (mesaj | katkılar)
115 değişiklik
Etiketler: Mobil değişiklik mobil uygulama değişikliği
Gerekçe: + nedensiz içerik silinmesi
199. satır:
==== Savunmanın durumu ====
 
Stalingrad ve Kafkasya yönünde gelişen Mihver taarruzu cephe hattını bu iki kesimde fazlasıyla ileri çıkarmıştı. Özellikle Stalingrad yöneliminde ve özellikle de sağ (kuzey) kanat tehlikeli biçimde uzamıştır. Bu kesimde cephe hattı Voronej'den Kletskaya'ya kadar 400 km.lik bir hattır.<ref name="İA274">İ. Artuç, ''İkinci Dünya Savaşı'' 1. cilt, Sh: 274</ref> Bu kanat ağırlıklı olarak Almanya'nın müttefiklerinin ordularınca tutulmakataydı. [[Voronej]]'den Stalingrad'a kadar Don kıyıları boyunca Macar 2. Ordusu, İtalyan 8. Ordusu ve Romen 3. Ordusu mevzi almıştır. Bu üç orduya bağlı tümenlerin savunmakla görevli oldukları cephe hattı 60 kilometreye kadar uzamaktadır. Savunma, uygun şekildeşekilte tahkim dahi edilmemişti, her şeyden önce bu iş için gereken kereste bölgede bulunmamaktaydı. Savunmanın bir diğer zaafı ikmalin yapılabileceği demiryolu istasyonlarının 150 - 200 km. geride olmasıdır.<ref name="LH274"/> Sağ ve solBu kanattaki savunmanın zayıflığı Stalingrad Harekâtı'nın en ölümcül açığıydı. Hitler, birçok kez özellikle General Halder tarafından uyarıldı. Ancak Don hattının savunmasına yönelik her türlü yaklaşım "Stalingrad'ın ele geçirilmesi uğruna ikinci plana itildi."<ref name="LH275">L. Hart, ''İkinci Dünya Savaşı Tarihi'' Sh: 275</ref>
 
Kuşatma boyunca Alman B Ordular Grubu'nun kanatlarını koruyan Almanya'nın müttefiki İtalyan, Macar ve Romen orduları kendi karargahlarına baskı yapmaktaydılar.<ref> Haupt, ''Army Group South'' Sh: 209–211</ref> Örneğin Macar 2. Ordusu esasen diğer müttefik orduları gibi, teçhizat yönünden zayıf durumda olması bir yana, Rus kışına göre donatılmamıştıdonatılmamışdı. Dahası, savunmakla görevlendirildikleri cephe, Mihver kuvvetlerin kuzey kanadıydı ve Voronej'le İtalyan Ordusu arasındaki 200 km.lik bir cephe hattıydı. Sonuç olarak bu cephe hattına çok zayıf bir kuvvet olacak biçimde yayılmak zorunda kalınmıştı, 1-2 kilometreye kabaca bir [[takım]] erat düşmekteydi. Öte yandan Sovyet savunması nehrin batı kıyılarında, biri Stalingrad'ın 150 km. kuzeyindeki Serafimoviç'te olmak üzere<ref name="LH274">L. Hart, ''İkinci Dünya Savaşı Tarihi'' Sh: 274</ref> birkaç köprübaşı tutmayı başarmıştı ve B Ordular Grubu açısından ciddi bir tehdit oluşturdu.<ref> William Shirer, ''The Rise and Fall of the Third Reich: A History of Nazi Germany'' Sh: 915</ref> Benzer şekilde Stalingrad'ın güney kesiminde, Kotelnikovo'nun güneybatı cephesi, sadece Romen 7. Kolordu ve onun gerisindeki Alman 16. Motorize Piyade Tümeni tarafından tutulmaktadır.
 
Ancak Hitler kentin kendisine öylesine dikkat kesilmiştir ki, kanatların güçlendirilmesiyle ilgili tüm talepleri ve uyarıları göz ardı etmiştir. Cephede ise 6. Ordu karargahına ard arda gelen keşif raporları, Alman komutanlara, Stalingrad’ın kuzeyinde ve güneyinde 13 Sovyet ordusunun ve binlerce tankın harekât halinde olduğunu göstermektedir. Ordu Genel Kurmay Başkanı General [[Franz Halder]], Hitler'e kente kuvvet yığarken kanatların halen zayıf durumda bulunduğuna dikkat çekerek durumdan duyduğu endişeyi ifade etmiş, "bir felakete uğranılacak" uyarısında bulunmuştur. Hitler ise Stalingrad'ın alınacağını, zayıf kanatların da "Nasyonal Sosyalist inanç"la tutulacağını, Halder'den de bunu beklemediğin söylemiştir. Çok geçmeden, Ekim ayı ortalarında Halder'i görevden alarak yerine General [[Kurt Zeitzler]]'i atamıştır.<ref> William Shirer, ''The Rise and Fall of the Third Reich: A History of Nazi Germany'' Sh: 917, 918</ref>
 
==== Taarruz ====
210. satır:
 
[[Dosya: Kalac Novembre 1942.jpg|thumb|250px|Kalaç'a ilerleyen Sovyet tankları]]
Ertesi gün 20 Kasım'da ikinci bir Sovyet taarruzun Stalingrad'ın güneyinde Romen 4. Kolordusu cephesine yüklendi. Bu taarruz da kuşatmaının güney kıskacını oluşturacaktır. Esas olarak piyadeden oluşan Romen kuvvetleri neredeyse başlarda çöktü. Sovyet kuşatma kollarının ileri unsurları [[Kalaç-na-Donu|Kalaç]] yönünde hızla ilerledi. Kuzey taarruz kolundan [[4. Tank Kolordusu (SSCB)| 4. Tank Kolordusu]], güney taarruz kolundan da [[4. Mekanize Kolordu (SSCB)| 4. Mekanize Kolordu]] 22 Kasım 1942 günü [[Kalaç-na-Donu|Kalaç]]'ta temas kurmuştur.<ref name="worldwar-2">[http://www.worldwar-2.net/timelines/war-in-europe/eastern-europe/eastern-europe-index-1942.htm worlwar-2]</ref> Böylece Stalingrad etrafında bir çember oluşturuldu.<ref name="WS926">William Shirer, ''The Rise and Fall of the Third Reich: A History of Nazi Germany'' Sh: 926</ref> Yaklaşık 290 bin Alman, Romen ve Hırvat askeri kuşatıldı.<ref>Manstein (2004)</ref> Kuşatılan bölgede Mihver askerinin yanı sıra 10 bin kadar sivil ve savaş sırasında tutsak alınan birkaç bin Sovyet askeri de bulunmaktadır. Ancak 6. Ordu'dan 50 bin kadar asker kuşatma dışında kalmıştır. Paulus kuvvetlerinin kuşatma tamamlandığında sadece 6 günlük erzak stoğu bulunmaktadır.<ref>İ. Artuç, ''İkinci Dünya Savaşı'' 1. cilt, Sh: 276</ref> Kızıl Ordu birlikleri derhal, biri dışa dönük, diğeri ise içe dönük olarak iki cephe oluşturdu. Böylece biri içeriye, diğeri dışarıya dönük iki çember oluşturarak dışarıdan girişilecek bir yarma harekâtına karşı daha başlangıçta gereken önlem alındı. Dış çemberi oluşturan Sovyet birlikleri de dışarı doğru harekâta devam ederek dış çemberi genişlettiler bu birlikler hızla Don nehri ile onun bir kolu olan Chir nehri arasındaki araziye yayıldılar.
 
Güney kesimdeki taarruzun başladığı 20 Kasım 1942 tarihi, dar anlamda Stalingrad’da, geniş anlamda ise Doğu Cephesinde “son”un başlangıcıdır. Ancak, 20 Kasım 1942 günü, çoğu kez dikkatten kaçan bir başka yerde de sonun başlangıcı olarak algılanmaktadır: Kuzey Afrika. O gün [[Rommel]]’in birliklerine malzeme taşıyan elli Alman nakliye uçağından kırk beşi, müttefik avcı uçakları tarafından düşürülmüştü. O günün akşamı Rommel, emir subayına, “''Her şey bitti... Takviye gelmeyecek... Biz savaşı kaybettik''” diyecektir.
220. satır:
Benzer bir plan çok daha küçük ölçekte de olsa (kolordu) bir önceki sene [[Demyansk Cebi]]'nde başarıyla uygulanmıştı. Ne var ki Sovyet avcı filoları, hem sayıca hem de nitelik olarak geçen zaman içinde önemli gelişme göstermiştir. Yine de Demyansk deneyimi Hitler'i etkiledi ve Goering'in planını destekledi. Luftwaffe 4. Hava Kolordusu Komutanı General Wolfram von Richthofen, bu kararın iptalini sağlamak için boşuna çaba harcadı. Bu kuvvetlerin hava köprüsünden ikmal edilmesinin olanaksız olduğu açıktır. Kuşatma altındaki 6. Ordu, standart bir ordu gibi üç kolorduda 15 tümen değil, beş kolorduda 22 tümenlik bir kuvvetti.<ref name="ref921">İ. Artuç, ''İkinci Dünya Savaşı'' 1. cilt, Sh: 280</ref> Kuşatma altındaki Mihver kuvvetlerin günlük asgari ikmal malzemesi gereksinimi 800 ton iken, hava köprüsüyle yapılabilecek ikmal, günlük en fazla 117,5 tondur.<ref name="Hayward98"/> Sayıca yetersiz [[Ju 52]] nakliye uçaklarına destek olarak bu iş için tümüyle elverişsiz uçaklar olan [[Heinkel He 177]] bombardıman uçakları dahi kullanılmıştır. Yine bir bombardıman uçağı olan [[Heinkel He 111]]'lerin bu işler için oldukça elverişli olduğu görülmüştü, üstelik Ju 52'lerden daha hızlıydı. Hava yoluyla ikmalin çok yetersiz kalacağının anlaşılmasına karşın Hitler Goering'in planını destekledi ve kuşatma altındaki birliklere "teslim olmama" emrini yeniledi.
 
Kızıl Ordunun çeneleri üzerine kapandığında [[6. Ordu (Almanya)|6. Ordu]], 40 x 60 km.lik bir alana sıkışmış bulunmaktadır. Tüm ikmal ve takviye, yaralıların nakli, hava yoluyla yapılmak zorundadır artık. Ne var ki, kuşatma operasyonunu planladıkları sırada Sovyetler, bu durumu da planlarına analizlerine katmışlardır. Kuşatma tamamlanır tamamlanmaz, binden fazla uçaksavar topu, hızla sevk edilerek mevzi tuttular.
 
Hava yoluyla ikmal başarısız oldu. Son derece olumsuz hava koşulları, teknik sorunlar, yoğun Sovyet uçaksavar savunması ve avcı uçaklarının karşılaması sonucu 488 Alman uçağı kaybedilmiştir. Bu kayıplara kaşın günlük 117.5 tonluk ikmal malzemesi dahi taşınamadı. Ortalama olarak günde 94 ton malzeme hava yoluyla Stalingrad'a indirilebilmiştir.<ref name="ww2db"/><ref name="İA279"/> En başarılı gün 19 Aralık olup 289 ton malzeme, 154 uçuşla indirildi. Bu arada uçakların yüklemesinde de traji komik karşılanabilecek hatalar yapılmıştır. Bir uçağın yükü yazlık giysiydi, bir başkası karabiber ve mercanköşk taşıdı.<ref>William Craig, ''Enemy at the Gates: the Battle for Stalingrad''</ref> Hitler'in kararsızlığı nedeniyle, yiyecek ve mühimmat daha yararlı olacakken bir yarma hareketinde kullanılmak üzere çok miktarda akaryakıt yüklendi. Ancak Hitler dışardan bir yarma hareketi olarak düşünülen [[Kış Fırtınası Harekâtı]] ile içerden bir huruç harekâtı arasında henüz kesin karar vermemişti.<ref>Stephen Walsh, ''Stalingrad 1942–1943 The Infernal Cauldron'' Sh: 153</ref> Stalingrad'dan hava yoluyla toplam 42 bin kişi tahliye edildi. Bunlar teknik personel, hastalar ve yaralılardır.
 
Başlangıçta yüklemeler, Alman pilotların "Tazi" adını verdiği Tatsinskaya havaalanından yapılmıştır. Ancak General [[Vasili Badanov]]'un [[24. Tank Kolordusu (SSCB)|24. Tank Kolordusu]], 23 Aralık günü erken saatlerde hücum ederek ([[Tatsinskaya Baskını]]) Tatsinskaya havaalanını kontrol altına aldı.<ref name="ww2db"/> Havaalanı, ağır ateş altında boşaltıldı. Bir saatten biraz daha kısa bir süre içinde 108 Ju 52 ve 16 Ju 86 Novoçerkassk havaalanına kalkış yaparken 72 Ju 52 ve diğer uçaklar yerde alev almıştır. Stalingrad'a yaklaşık 320 km. mesafede, Salsk'ta yeni bir havaalanı kuruldu.<ref name="ww2db"/> Hava ikmal hattının mesafesinin uzamasıyla yeni güçlükler ortaya çıktı. Ocak ayı ortalarından sonra Salsk, işleri kolaylaştırmak için terk edilerek Şakti yakınlarındaki yakınların, Zverero'ya taşındı. Zverevo havaalanı da 18 Ocak'ta yinelenen saldırılara hedef oldu ve 50 Ju 52 imha edildi.
 
Nakliye uçaklarında kayıplar yüksekti. Nakliye uçuşları sırasında 266 Ju 52, 42 [[Ju 86]], 9 [[Fw 200]], 5 [[He 177]], bir [[Ju 290]] ve 165 He 111 kaybedildi. Bu kayıplarla Doğu Cephesi filolarının gücü yaklaşık üçte bir azaldı. Luftwaffe'nin personel kayıpları ise bine yakındır. Bunlar, oldukça deneyimli uçuş personeliydi.<ref>Joel S.A. Hayward, ''Stopped at Stalingrad: The Luftwaffe and Hitler's Defeat in the East, 1942–1943 (Modern War Studies)'' Sh: 310</ref> Luftflotte 4'in dört nakliye grubunun kayıpları öylesine ağırdır ki sonuç olarak "resmen çözülmüş"lerdir.<ref name="ref598" />
234. satır:
Stavka, kuşatmadaki kuvvetlerini güçlendirmeye ve çemberi daraltmaya hız verdi. Kuşatmadaki birlikleri kurtarmak için girişilen Alman taarruzu [[Kış Fırtınası Harekâtı]]'na karşı Sovyet birlikleri başarıyla karşı koydular. Sert Rusya kışı tüm etkisini ortaya koymuştu. Volga'nın tam olarak donması, Sovyet ikmal hatları için büyük bir kolaylık ve işlerlik sağladı. Kuşatma altındaki Mihver kuvvetlerinin akaryakıt, tıbbi malzeme ve yakacak stokları hızla tükendi. Binlerce asker, yetersiz beslenmeden, aşırı soğuktan ve hastalıktan kırılmaya başladı.
 
Stavka 16 Aralık 1942 tarihinde ikinci genel taarruzunu başlattı. "[[Küçük Satürn Harekâtı]]" kapalı adıyla planlanan bu genel taarruz, Mihver kuvvetleri Don gerisinegerisin atmak ve Rostov'u almak içindir. Eğer hedefine ulaşabilseydi, Kafkasya bölgesindeki, zaten ileri hareketi durdurulmuş olan üç Alman ordusunu kapana kıstırmış olacaktı. Bu bölgedeki Mihver kuvvetleri bir hareketli savunma taktiği uyguladılar. Küçük yerleşim yerleri, zırhlı birlikler buralara ulaşana kadar elde tutulmaya çalışıldı. Mamon'daki Sovyet köprübaşısınınköprübaşı karşısında mevzilenenMamon'da iki İtalyan tümeni, geri çekilmeleri emredildiği 19 Aralık'a kadar başarıyla direndiler.<ref> Ciro Paoletti, ''A Military History of Italy'' Praeger Security International, Westport, CT 2008 Sh:177 [http://books.google.com/?id=Uz8eiwzEMHQC&pg=PA182&dq=Ariete+tanks+fight!#PPA177,M1]</ref> Kızıl Ordu kuvvetleri Rostov'a ulaşamadılar. Fakat von Manstein A Ordular Grubu'nu Kafkasya'dan çekmek ve Rostov'un 250 km. gerisinde yeni bir cephe hattına gerilemek zorunda kaldı.
 
Artık 6. Ordu'nun kurtarılma umudu kalmamıştır. Ancak Stalingrad'daki Mihver kuvvetlerine bu söylenmedi, onlar kurtarma kuvvetlerinin geleceğine inanmaya devam ettiler. Bazı Alman subaylar General Paulus'tan Hitler'in savunmada kalmak yönündeki emrine uymayarak bir yarma hareketiyle kuşatmadan çıkma emri vermesini istediler. General Paulus, emirlere itaatsizlik düşüncesinden dahi tiksinerek bu istekleri geri çevirmiştir. Zaten motorize bir yarma hareketine ilk birkaç hafta içinde olanak vardı. Böyle bir yarma hareketi için gerekli olan akaryakıt artık 6. Ordu elinde yoktur. Böylesi kış koşullarında yaya olarak girişilecek bir huruç hareketi de son derece zor koşullar altında yapılmak zorundadır ve neye varacağı belli değildir.
 
== Kış Fırtınası Harekâtı ==
{{Ayrıca bakınız| Kış Fırtınası Harekâtı}}
 
Bir birliğin düşman birlikleri tarafından çembere alınması durumlarında ilk akla gelen tutum, kuşatma altındaki birliklerin, bir yarma hareketiyle çemberi yarmak ve ana kuvvetlerle birleşmektir. Ne var ki Hitler, her zamanki gibi mevzilerin terk edilmesine karşı çıkmaktadır. O, kararlıdırkaralıdır, 6. Ordu yerinde kalacak, ana kuvvetlerden düzenlenecek bir kurtarma kuvveti çemberi yararak 6. Ordu ile temas sağlayacaktır.
 
Almanlar, [[11. Ordu (Almanya)|11. OrduOrdusu]] Karargahını [[Don Ordular Grubu]] olarak yeniden yapılandırarak bir karşı saldırı başlatmayı planlarlar. [[Kış Fırtınası Harekâtı]] kod adıyla planlanan harekât, Stalingrad’ın güney batısından taarruza geçecektir. [[Kırım Seferi (1941–1942)|Kırım Seferi]] sırasında 11. Ordu'ya komuta etmiş, ancak daha sonra Leningrad'da görevlendirilmiş olan Mareşal von Manstein bu ordular grubu komutasını üstlenecekti. Don Ordular Grubu, General Hoth'un 4. Panzer Ordusu'ndan oluşmaktadır. Fransa'danFransadan getirilen 6. Panzer Tümeni ve von Kleist'in 23. Panzer Tümeni'yle takviye edilmiştir.<ref>İ. Artuç, ''İkinci Dünya Savaşı'' 1. cilt, Sh: 278</ref>
 
Don Ordular Grubu, 12 Aralık 1942 tarihinde taarruzataarruzuna geçmiştirbaşlamıştır. Kızıl Ordu'nun iki savunmadirenç hattını kırıp ilerleyen harekât, Sovyetler'in yedekte tuttukları 2. Muhafız Ordusu'nu savaşa sürmeleri üzerine durdurulmuştur. [[STAVKA]]'nın stratejik planlarında 2. Muhafız Ordusu, esasen [[Satürn Harekâtı]] için ayrılmış birliklerden biriydi. Manstein'in Don Ordular Grubu'nun ilerleyişini durdurabilmek için bu orduyu kullanmak zorunda kaldılar. Dolayısıyla Satürn Operasyonu, Stalingrad'daki Alman 6. Ordu'sunun imhasına kadar ertelenmiştir.
 
Manstein, izleyen dört gün boyunca cepheyi yarmak için çabalayacaktır. 23 Aralık 1942 günü ise taarruz çıkış hattına çekilmeye başlamıştır. Stalingrad'daki 6. Ordu mevzilerine 50 km. kala durduğu 19 Aralık 1942 tarihinde ulaşabildiği son noktadadır.
 
== Koltso Harekâtı ==
 
Küçük Satürn Harekâtı'nın hedeflerine ulaşmasının hemen ardından Stavka, Stalingrad'daki Mihver kuvvetlerinbirkuvvetleri bir an önce imha etmek ve böylece buradaki kuvvetlerini, Kafkasya'dan çekilmekte olan Mihver kuvvetlere karşı kullanmaya yönelmiştir.Bu<ref>Harrison E. Salisbury, ''Kitle Savaşının Üstadı Mareşal Jukov" Sh: 275</ref> Ancak tarihebu kadartarihte Stalingrad, halen General RokossovskiRokosovski'nin Don Cephesi ve General YeremenkoYeryomenko'nun Stalingrad Cephesi sorumluluk alanı idi. Komutanın tek karargahta toplanması gereğiyle Aralık ayı sonunda, Stalingrad'daki Mihver kuvvetlerin imha görevi Don Cephesi'ne verilmiştir.<ref>Harrison E. Salisbury, ''Kitle Savaşının Üstadı Mareşal Jukov" Sh: 275-276</ref> Öte yandan Stalingrad Cephesi'ne bağlı 57. Ordu, 62. Ordu ve 64. Ordu, Don Cephesi emrine verildi. Böylelikle 1943 yılının hemen başında Don Cephesi, 212 bin kişilik bir kuvvettirkuvvetti ve emrinde 6.500 top ve havan, 250 tank ile 300 uçak bulunmaktadır.<ref>Harrison E. Salisbury, ''Kitle Savaşının Üstadı Mareşal Jukov" Sh: 276-277</ref>
 
Stalingrad'daki Mihver kuvvetlerin imha operasyonuna, Rusça yüzük anlamıında "Koltso Harekâtı" kapalı adı verildi.<ref>[http://books.google.com.tr/books?id=MNcNAAAAQAAJ&pg=PA107&dq=operation+koltso&hl=tr#v=onepage&q=operation%20koltso&f=false Christopher Chant, ''The Encyclopedia of Code Names of World War II'' Sh: 107]</ref>
Satır 259 ⟶ 258:
[[Dosya: Bundesarchiv Bild 183-R74190, Russland, Kesselschlacht Stalingrad.jpg|thumb|250px|Sokak çatışmaları]]
 
General Konstantin Rokossovski komutasındaki SovyetSovyetler kuvvetleri 10 ocak 1943 günü beş bin topun bir saat süren hazırlık ateşinin ardından Stalingrad’daki Alman kuvvetlerine toplu bir saldırı başlattılar. Altı günün sonunda Mihver savunma alanı yarı yarıya küçülmüş, 22 x 14 km.lik bir alana gerilemiştir. Pitomnik havaalanının 16 Ocak'ta, Gumrak havaalanının da 25 Ocak'ta<ref>Christer Bergström, '' Stalingrad – The Air Battle: 1942 through January 1943'' Sh: 96, 97</ref> (ya da 21 - 22 Ocak<ref>Deiml, Michael (1999). ''[http://feldpost.mzv.net/Zeitzeugen/Zeitzeuge_Kallweit_/Zeitzeuge_Deimel_/body_zeitzeuge_deimel_.html Meine Stalingradeinsätze (My Stalingrad Sorties)]''. Einsätze des Bordmechanikers Gefr. Michael Deiml (Sorties of Aviation Mechanic Private Michael Deiml). Retrieved 4 December 2009.</ref>) Kızıl Ordu birliklerinin kontrolüne geçmesiyle hava köprüsü kesilmiş oldu.<ref>MacDonald 1986, Sh: 98.</ref> Üçüncü ve kullanılabilir son pist, StalingradskiStalingradskaya uçuş okulu pisti, 22 - 23 Ağustos gecesi son kez kullanılmıştır.<ref> [http://www.naklada-ljevak.hr/knjiga/show/id/2079 Hrvatska pukovnija 369. na Istočnom bojištu 1941. – 1943.] Hırvatistan Devlet Arşivi</ref> 23 Ocak sabahından itibaren her türlü ikmal malzemesi artık paraşütle bırakılmaktadır. Bu tarihe kadar hava köprüsüyle 49 bin kişi (20 bin Romen dahil) tahliye edilmişti.<ref>İ. Artuç, ''İkinci Dünya Savaşı'' 1. cilt, Sh: 281</ref> Öte yandan bodrum katlarında kurulmuş olan derme çatma hastanelerdeki 20 bin yaralının tahliyesi artık olanaksızdır.<ref name="İA279"/>
 
Mihver askerleri artık ancak açlıktan ölmeyecek kadar kalori alabilmektedir. Ancak cephene giderek azalmaktadır. Bu son derece olumsuz koşullara karşın kısmen de olsa, Sovyetlerin tutsakları infaz ettiklerine inandıkları için teslim olmayıp direnmeye devam ettiler. Özellikle de Almanlar yanında savaşan Rus gönüllüler ele geçtiklerinde başlarına gelecekler konusunda hiç hayale kapılmıyorlardı. Bir süre sonra Stavka, hesap edildiğinden daha büyük bir Mihver kuvvetini Stalingrad'da kuşatmış olduklarını fark etti. Bu durumda bölgedeki kuvvetlerini takviye etmeleri gerekiyordu. Stalingrad'da yeniden kıyasıya sokak çatışmaları başladı. Fakat bu kez Mihver kuvvetleri Volga kıyılarından geri atılmaktaydı. Mihver kuvvetleri fabrikalar bölgesindeki mevzilerini pekiştirirken Kızıl Ordu, bir ay önce kendilerine yönelen yırtıcı saldırıları bu kez kendileri başlattı. Savunma, kendilerini el bombalarından korumak için tüm pencereleri tel ağlarla örtmek gibi basit bir savunma sistemi uyguladı. Sovyet askerinin bu önlem karşısında bulduğu çare, el bombalarına balık iğneleri sarmak olmuştur. Balık iğneleri, pencerelerdeki tellere takılıyor, ilk el bombasının burada patlamasıyla pencerelerdeki bu koruma imha ediliyordu. Kent içi çatışmalarda Alman tankları, alışılagelmiş şekilde kullanılamıyordu. Halen işler durumdaki tanklar, en iyi ihtimalle sabit top olarak kullanılabilmektedir. Kızıl Ordu ise yıkıntıların hareketleri sınırladığı bölgelerde tankları kullanmadı.
 
Sovyet Don Cephesi Komutanı General Rokossovski 21 Ocak'ta küçük bir ulak grubu yeniden General Paulus'a gönderdi. Yirmidört saat içinde teslim olmaları durumunda tüm tutsaklar için aynı güvenceler sağlanacaktır. Fakat bu teslim olma çağrısı General Paulus tarafından Hitler'in emri gereği geri çevrilmiştir.<ref>Clark 1995, Sh: 283.</ref> Don Cephesi kuvvetleri 22 Ocak'ta yeniden taarruza geçtiler. İzleyen günler içinde ardı ardına gelen Sovyet saldırıları sonunda savunma bölgesi ikiyeüçe bölünmüştür. Alman 6. Ordu'sundan bir istihbarat subayı anılarına, Mihver kuvvetlerin durumunu şu şekilde anlatmaktadır.<ref>Harrison E. Salisbury, ''Kitle Savaşının Ustası Mareşal Jukov'' Sh: 279</ref>
 
{{quote|Tüm cephe boyunca geri çekilme zorunda kaldık... Ancak, geri çekilme bir kaçışmaya dönüştü... Bazı yerlerde panik başgösterdi... Artık emir almaksızın geri çekiliyorduk}}
 
[[Dosya:Bundesarchiv Bild 183-F0316-0204-005, Russland, Paulus in Kriegsgefangenschaft.jpg|thumb|200px|Paulus teslim olurken (31 Ocak 1943)]]
İktidara gelişinin 10. yıldönümü olan 30 Ocak 1943 tarihinde Hitler General Paulus'u mareşalliğe terfi ettirdi. Bugüne kadar hiçbir Alman mareşalinin esir alınmamış olduğuna güvenen Hitler, Paulus'un da dövüşeceği ya da intihar edeceğini, ama teslim olmayacağını umuyordu. <ref>[http://books.google.com.tr/books?id=vgsYNtvg8ngC&printsec=frontcover&dq=%22countdown+to+freedom%22&hl=tr#v=onepage&q&f=false Willem Ridder, ''Countdown to Freedom''] Sh: 357</ref> Ancak Stalingrad'da hesapta olmayan bir durum vardı. Mareşal Paulus subaylarına, erlerin yazgılarını sonuna kadar paylaşacaklarını, intiharın görevden kaçmak olduğunu söylemiş ve ihtihar etmeyi yasaklamıştı.<ref name="ref921" /> Bu durumda Paulus'un intihar etmesi, kendi emrini çiğnemesi olacaktı. Neticede 31 Ocakocak 1943 gecesi başlarken Paulus’un bir genel mağazanın bodrum katındaki karargahındaki radyo operatörü bir mesaj göndermiştir. Mesajda Sovyet askerlerinin sığınağın kapısına dayandığını, cihazı imha edeceğini bildirmektedir. Mesajın sonunda CL harfleri vardır. Bunlar, uluslararası bir koddur ve “istasyonumuz yayını kesiyor” anlamındadır. Aynı gece Paulus ve kurmay subayları, bir manga Sovyet askerine itirazsız teslim oldular.
 
Stalingrad'da kuşatılan Mihver kuvvetlerin, bitkin, hasta ve açlıktan kırılan kılıç artığı, 2 Şubat 1943 günü öğleden hemen sonra teslim oldu. Toplam 91 bin kişiden yaklaşık 3 bini Romen askeridir.<ref>Pusca, Dragos; Nitu, Victor. [http://www.worldwar2.ro/operatii/index.php?article=12 The Battle of Stalingrad — 1942] ''Romanian Armed Forces in the Second World War'' (worldwar2.ro).</ref> Sovyetler Birliği için kıvanç, III. Reich için ise dehşet verici bir ayrıntı da teslim olanlar arasında 22 generalin bulunmasıdır.<ref>[http://books.google.com.tr/books?id=vgsYNtvg8ngC&printsec=frontcover&dq=%22countdown+to+freedom%22&hl=tr#v=onepage&q&f=false Willem Ridder, ''Countdown to Freedom''] Sh: 3358</ref> Stalingrad'da kuşatılmış olan generallerden diğerleri ise çatışmalarda ölmüşler ya da intihar etmişlerdi. Hitler, Paulus'un teslim olmayı seçmesine doğal olarak son derece sinirlendi. Onun hakkında, "tüm acılardan kurtulabilecek ve ulusun gözünde sonsuzluğa ve ölümsüzlüğe yükselebilecekken O Moskova'ya gitmeyi tercih etti." demiştir.<ref> George Victor, ''Hitler: Pathology of Evil'' Brassey's Inc Washington, DC 2000 Sh: 208 [http://books.google.com/?id=JnB7cM1zUG4C&printsec=frontcover&dq=george+victor] </ref>Alman basını uğranılan felaketi ancak Ocak ayı sonunda duyurdu. Ancak haftalar öncesinden tüm olumlu yayınlar durdurulmuştu.<ref name=Lose/> Stalin, Nazi Hükümeti'nin ilk kez Alman yenilgisini açıkça kabul ettiğini açıkladı. Fakat bu Alman ordusunun ilk yenilgisi değildi. Bununla birlikte, Alman kayıplarının Sovyet kayıplarına hemen hemen denk olduğu ilk yenilgiydi. Daha önceki muharebelerde Sovyet kayıpları genellikle Alman kayıplarının üç katı idi.<ref name=Lose/> Alman devlet radyosu 31 Ocak'ta yayınını [[Anton Bruckner]]'in 7. Senfoni'sinin hüzünlü Adagio bölümüyle kesti ve ardından Stalingrad yenilgisini duyurdu.<ref name=Lose>Sandlin, Lee (1997). [http://www.leesandlin.com/articles/LosingTheWar.htm "Losing the War"]. Originally published in ''[[Chicago Reader]]'', 7 and 14 March 1997. </ref> Nazi propaganda bakanı [[Josef Goebbels]] 18 Şubat 1943 günü Berlin Kapalı Spor Merkezi'nde yaptığı ünlü konuşmasında Alman halkından, tüm kaynaklarını ve çabasını topyekun bir savaş için ortaya koymasını istedi.
[[Dosya: Bundesarchiv Bild 183-E0406-0022-011, Russland, deutscher Kriegsgefangener.jpg |thumb|250px|Tutsak edilen yaralı bir Alman askeri]]
Stalingrad Muharebesi'yle ilgili bir Alman belgeseline göre 11 binden fazla asker, Sovyet esir kamplarında yavaş bir ölüme gitmektense, ölümüne dövüşmeyi seçerek silah bırakmayı red etmiştir. Bu askerler gizlendikleri çatılar ve kanalizasyon kanallarında 1943 yılı Mart ayı başına kadar direnmeyi sürdürdüler. Fakat bu tarihlerde küçülen ve birbirinden kopan bu ceplerdeki askerler teslim oldular. Belgeselde gösterilen Mart ayına tarihlenen bir [[NKVD]] istihbarat belgesinde bazı Alman gruplarının inatla direnmeyi sürdürdükleri görülmektedir. Söz konusu belgede, "Stalingrad'daki karşı devrimci unsurların temizlenmesine devam edildiği, kulübelerde ve siperlerde gizlenen Alman faşist haydutların, savaş çoktan sona erdiği halde silahlı direnişi sürdürdüğü, bu silahlı direnişin 15 Şubat'a, bazı kesimlerde ise 20 Şubat'a kadar devam ettiği, silahlı grupların çoğu Mart itibariyle etkisiz hale getirildiği…" belirtilmekte ve " Bu çatışmalarda 2.418 subay ve erat öldürüldü, teslim olan 8.646 subay ve erat esir kamplarına teslim edildi." denilmektedir. Yine Sovyet Don Cephesi Karargahı'nın 5 Şubat 1943 tarihli raporunda "64. Ordu daha önce işgal edilmiş olan bölgede düzene girdiği belirtilmekte ve Ordu birimlerinin yerleşimi önceki raporda belirtildiği gibi olduğu ifade edildikten sonra "38. Motorize Tugay kesimindeki bir bodrumda 18 silahlı SS bulunmuştur. Teslim olmayı red eden bu Alman kuvveti imha edilmiştir." denilmektedir.
 
[[Dosya: Bundesarchiv Bild 183-W0506-316, Russland, Kampf um Stalingrad, Siegesflagge.jpg|thumb|300px| Stalingrad kent merkezi - Şubat 1943. Bir Kızıl Ordu askeri, kentte kontrolü alan diğer Sovyet birliklerini Kızıl Bayrak'la selamlıyor.]]
 
Teslim olan 91 bin Alman askerinden sadece 5 bini savaş sonrasında ülkelerine dönebildi. Büyük bir bölümü tutsak kamplarında ortaya çıkan salgın hastalıklarda (özelikle [[Tifo|Tifüs]] salgınında) yaşamını yitirdi. Aynı yılın Mart ayında bu hastalıktan 40 bin Alman askeri ölmüştü.<ref>William Craig, ''Enemy at the Gates: the Battle for Stalingrad'' Sh: 369</ref> Az sayıda üst rütbeli subay Moskova'ya götürüldü ve propaganda amaçları yönünde kullanıldı. Bunlardan bazıları [[Özgür Almanya Ulusal Komitesi]]'ne katılmıştır. Bu organizasyon, [[Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi|Nazi Partisi]]'nin iktidara gelişi sırasında Almanya'dan kaçan [[Almanya Komünist Partisi|Alman Komünist Partisi]] üyelerince kurulmuştu. Mareşal Paulus'un da aralarında bulunduğu bazı üst rütbeli Alman subayları, çeşitli yollarla Alman askerlerine ulaştırılacak olan Hitler karşıtı bir bildirinin altına imza attılar. Paulus, 1952 yılına kadar Sovyetler Birliği'nde yaşadı. Daha sonra [[Doğu Almanya]]'da kalan [[Dresden]]'de taşındı. Burada Stalingrad'daki kararlarını savunması ve Avrupa için savaş sonrası için en iyi umudun komünizm olduğunu söylemesiyle kendinden söz ettirdi.<ref>William Craig, ''Enemy at the Gates: the Battle for Stalingrad'' Sh: 280</ref> General [[Walther von Seydlitz-Kurzbach|von Seydlitz]], Stalingrad'da sağ kurtulan askerlerle Hitler karşıtı bir ordu kurulmasını önermiştir. Ancak Sovyet yönetimince bu öneri kabul edilmedi. Stalingrad'da sağ kalanların sonuncusu olarak iade edildi. Dönemin Alman [[Şansölye]]si [[Konrad Adenauer]]'in [[Politbüro]]'ya yaptığı bir çağrı üzerine 1955 yılında ülkesine iade edildi.
 
== Kayıplar ==
Satır 304 ⟶ 308:
Satürn Harekâtı, esasen Alman Orduları'nın Stalingrad ve Kafkasya yönündeki taarruzlarına karşı öngörülen bir stratejinin ikinci parçasıdır. [[Uranüs Harekâtı]] ile STAVKA, Almanların Stalingrad'ı ele geçirme operasyonunu bertaraf etmiş, Satürn Harekâtı ile de, Kafkasya bölgesinde işgal edilen toprakları geri almayı ve General von Kleist'in bölgedeki birliklerini imha etmeyi hedeflemişlerdir.
 
Küçük Satürn Harekâtı kısmen başarılı oldu, Alman birliklerini geri çekilmek zorunda bıraktı. Ancak General von Kleist'in, Mareşal von Manstein'in de desteğiyle son derece başarılı bir şekilde geri çekilme operasyonları yürütmesiyle bu birlikler geri çekilmeyi başarmışlardır. Daha sonra Kızıl Ordu'nun Don üzerinden batı yönündeki ileri hareketleri ani bir karşı taarruzla ([[Üçüncü Harkov Muharebesi]]) önlenmişti.<ref>L. Hart, ''Hitler'in Generalleri Konuşuyor'' Sh: 432</ref> Bu muharebenin zaferi ardından Mihver, cephenin güney kesiminde 1943 yılı ortasınasonlarına kadar cepheyi sabitlemeyi başarmış, mevzilerini güçlendirmiştir.<ref name="LH429"/> Ancak Sovyet savaş endüstrisi üretimini yüksek bir hızda sürdürüyordu.
 
== Ayrıca bakınız ==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Stalingrad_Muharebesi" sayfasından alınmıştır