|
[[Soner Yalçın]]’ın kaleminden çıkan "Efendi 2" kitabı, kamuoyunda tartışmalara ve tepkilere yol açmıştır. Kaynağı belirtilemeyen iddialara yer veren "Efendi 2" kitabı 2006 yılında Doğan Kitap yayınevinden yayınlanmıştır. İnceleme ve araştırma yazı türündedir.
== İddialar ==
'''İddia 1:''' S.Yalçın’ın Aziz Mahmud Hüdayi Dergahı’nın 1953-1979 yılları arasında türbedarlığını yapan Mustafa Düzgünman’ı, Aziz Mahmud Hüdayi Dergahı’nın son postnişini/şeyhi sanması ve onun dini musiki dersi aldığı hocalarının sabetayist olduğundan şüphelenerek Düzgünman’dan da şüphelenmesi:
''- M.Esat Düzgünman Aziz Mahmud Hüdayi Dergahı’nın son postnişiniydi. Düzgünman’ın dayısı Necmettin Okyay, dini musiki dersi aldığı hocaları Üsküdardaki Rifai Dergahı şeyhi Taceddin Yalım ve Hüsnü Sarıer’di. Yalım, Mardin ailesinin hısımıydı. “Efendim! Hep aynı isimler mi? İyi. Demek iz üzerindeyiz.” (Efendi 2 Sh. 374-375)
<ref name="bir">Soner Yalçın, ''Efendi 2'', syf. 374-375.</ref>''
Bahse konu Düzgünman’ın adı Mustafa iken ve Mustafa Düzgünman Türk Ebru Sanatı’nın bir büyük ustası olarak geniş kesimlerce tam adıyla bilinen ve tanınan bir kişi iken Soner Yalçın’ın ondan Mehmet olarak bahsetmesi oldukça gariptir.<ref name="bir"/>
Soner Yalçın, adını bile bilmediği Mustafa Düzgünman’ı Aziz Mahmud Hüdayi Dergahı’nın son postnişini/şeyhi diyerek takdim etmiştir. Halbuki Düzgünman başka bir tarikattan, Hamzavi-Melami meşreptendir. Hamzavî-Melâmî meşreb Eşref (Ede) Efendi ve Melâmi Abdullah Bey'in kendisinin attar dükkanının müdavimleri olduğu bilinmektedir.<ref name="iki">Ahmet Yüksel Özemre, ''a.g.e.'', syf. 24.</ref>
'''İddia 2:''' Bir muhalden çıkarılan bir ihtimal/Bülbülderesi dergah mezarlığı olabilir:
-Osmanlı döneminde tarikatların özel mezarlıkları vardı. Bülbül Deresi Mezarlığı’nın Osmanlı döneminde bir dergah mezarlığı olması büyük ihtimal.<ref name="uc">Soner Yalçın, ''Efendi 2'', syf. 365.</ref>
2. Adım: İhtimalden netleştirmeye/ Bülbülderesi “Aziz Mahmud Hüdayi Dergahı’nın Özel Mezarlığı”dır:
- Bülbül Deresi Mezarlığı’nın girişinde “Asadar Baba Türbesi” var. (Efendi-2 Sh. 365) Asadar Baba Aziz Mahmud Hüdayi’nin halifesi. Bu nedenle burası “Aziz Mahmud Hüdayi Dergahı’nın Özel Mezarlığı”dır.<ref name="dort">Soner Yalçın, ''Efendi 2'', syf. 365-373.</ref>
3. Adım: İddianın Keskinleştirilmesi/Buraya defin ancak Hüdayi Dergahı yönetiminin izniyle olur:
- Aziz Mahmud Hüdayi Asitanesi yönetimi izin vermeden mezarlığa (Bülbülderesi) dışarıdan birileri gelip cenaze defnedemez.<ref name="bes">Soner Yalçın, ''Efendi 2'', syf. 373.</ref>
4. Adım: Başka bağlantılara geçiş/Mezarlıkta bağlantı varsa başka bağlantılar ve ilişkiler de vardır:
- Sabetayist/Karakaşilerin cenazeleri Bülbülderesi Mezarlığı’na geçmişten günümüze rahatça defnedilebiliyorsa; Aziz Mahmud Hüdayi Dergahı ile bu grubun geçmişte başlayan bir ilişkileri var demektir.<ref name="bes"/>
Sabetayistler, günlük hayatlarında nasıl İslam perdesi arkasına saklandılarsa, mezarlıklarında da aynı yöntemi takip etmişler, Müslüman mezarlıkları arkalarına kendi mezarlıklarını saklamışlardır. Sabetayistler, Bülbüldere'sinde de mezarlıklarını Asadar Baba Türbesinin ve Müslüman mezarlarının arkasına saklamışlardır.
Aziz Mahmud Hüdayi Dergahı’nın özel mezarlığı (haziresi) kendi türbesinin olduğu yerdedir:[http://www.gerceginpesinde.com/resimler/hudai_hazire.gif Aziz Mahmud Hüdayi Camii Haziresi] <ref name="alti">Üsküdar Belediyesi İnternet Sayfası</ref><ref name="yedi">İstanbul Kültür Mirası ve Kültür Ekonomisi
Envanteri, http://www.istanbulkulturenvanteri.gov.tr/kentsel-sivil-mimari/print/group_id//envanter_id/59600/data_table//data_key//value//page/1/limit/12</ref>
'''İddia 3:''' Asadar Osman Efendi’nin türbesinden hareketle Bülbülderesi Mezarlığı ile Aziz Mahmud Hüdai ismi ve Celveti Asitanesi arasında bağ kurmak.
Asâdar Baba'nın Sabetay Sevi ile bir ilişkisinin olması imkansızdır. Çünkü Asadâr Osman Baba vefat ettiğinde Sabetay Sevi daha henüz iki yaşındadır. Asâdar Baba'nın vefatı 1628, Sabetayizmin kurucusu olan Sabetay Sevi’nin doğum tarihi 1626’dır<ref name="sekiz">Sabetay Sevi,http://tr.wikipedia.org/wiki/Sabetay_Sevi</ref>. Dolayısıyla bu iki ismin tanışması ve görüşmesi fiilen ve fizîken mümkün değildir.
'''İddia 4:''' “Asâdar Osman Baba’nın Türbesinin ve Müslüman mezarlarının arkasına Sabetayistlerin gömülmüş olması sebebiyle, Sabetayistlerle ilişkilendirilmesi.
Üsküdar’ın her muhitinde ve her semtinde Hüdâyî hazretlerinin doğrudan halîfesi ya da dergâhında şeyhlik yapmış kimselerin gömülmüş olduğu görülmektedir.
Söz konusu olan Asadar Baba Türbesinin ve bitişiğindeki Müslüman mezarlarının arkasında, Sabetayistlerin gizli bir mezarlık kuracak kadar geniş bir alanın bulunmasıdır.
"Bülbülderesinin Üsküdar’a yakın kısmında Şeyh Camii mevcuttur. Şeyh Camii avlusunda Devâtî Mehmed ve Devâtî Mustafa Efendi gibi Celvetî mensupları medfun bulunmaktadır. Celvetî büyüklerinden Selâmi Ali Efendi Kısıklı’ya, Ali Fenâyi Efendi Pazarbaşı’na, Ehl-i Cennet Mehmed Efendi Hüdâyî külliyesi civarına, Halil Paşa yine külliyenin kıble istikametine defnedilmişlerdir. Hüdâyî mensuplarının mezarlarını hemen hemen Üsküdar’ın her tarafında görmek mümkündür. Zira yalnız Üsküdar'da 10'un üzerinde Celvetî dergâhı bulunmaktadır. Dolayısıyla Asadar Osman Dede’nin kabrinin burada bulunması, O'nun sabetayist olduğu iddiasını destekleyecek hiçbir dayanak yoktur. Asadar Baba defnediltikten 250 yıl sonra ilk Sabetaycılar Asadar Baba türbesinin bitişiğindeki Müslüman mezarlığının arkasına gizlenerek Selanikliler mezarlığını oluşturdular. Zira İslam'ın arkasına gizlenmek Sabetaycıların doğal politikasıdır. Söz konusu mezarlıkta bazı mezartaşları İslami simgeler taşır, mezartaşlarında Ruhuna Fatiha yazar, fakat bu mezarlıkların çoğu kıbleye bakmaz<ref name="dokuz">http://www.odatv.com/n.php?n=bulbulderesi-mezarliginin-gizli-kalmis-sirlari-0703101200</ref><ref name="on">İrwin M.Berg, ''Who are the Donmeh'', 2008. www.kulanu.org</ref>.
== Karşı Görüşler ==
| 