Vikipedi

Arpitanca: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Ömer Berkay (mesaj | katkılar)
Devriyeler
23.994 değişiklik
Değişiklik özeti yok
Potkal (mesaj | katkılar)
Beyaz liste
6.730 değişiklik
Sil
1. satır:
{{sil|Daha teferruatlı yazılmış [[Arpitanca]] maddesi mevcut zaten}}
{{Dil bilgi kutusu
[[İspanya]]'nın [[Fransa]] sınırlarında konuşulan bir Latin dilidir.
|dilin adı = Arpitanca
Dil, [[Fransızca]] ve [[İspanyolca]] melezidir. Diğer ismi [[Arpetan]]'dır.
|kendi dilindeki adı = ''patouès, arpetan''
|ülkeler (ülke) = [[İtalya]], [[Fransa]], [[İsviçre]]
|bölge = [[Aosta Vadisi]], [[Piyemonte]], [[Foggia ili]], [[Franche-Comté]], [[Savoie]], [[Bresse]], [[Bugey]], [[Dombes]], Beaujolais, [[Dauphiné]] [[Forez]], [[Suisse romande]]
|kişi sayısı = 60,000
|tarih = 2007
|kaynak = <ref>http://www.ethnologue.com/language/frp</ref>
|aile rengi = Hint-Avrupa
|aile1 = [[Hint-Avrupa]]
|aile2 = [[İtalik diller]]
|aile3 = [[Roman dilleri]]
|aile4 = [[Batı Roman dilleri]]
|aile5 = [[Gallo-Roman dilleri]]
|alfabe = [[Latin|Latin alfabesi]]
|iso3 = frp
|harita = FRP-Map4.png
|haritaboyutu = 250px
|haritabaşlığı = Arpitanca'nın konuşulduğu yerler.
|haritabağlantısı =
|kutuboyutu =
|duyuru =
|duyuru =
|duyuru =
|duyuru2 =
}}
 
=== Frankoispanyolca Vikipedi ===
'''Arpitanca''' : ([[İtalyanca]] : ''francoprovenzale'', ''arpitano'', ''patoa''; [[Fransızca]] : ''francoprovençal'', ''arpitan'', ''patois'') [[Franko-Provensal]] dilinin en önemli lehçesidir. Yaklaşık 115,000 kişi tarafından konuşulmaktadır. [[Aosta]] bölgesinde resmi olarak kullanılır. 18 tane lehçeye sahip zengin bir dildir. En önemli lehçeleri [[Savoyard]], [[Dauphinois]], [[Lyonnais]], [[Neuchâtelois]], [[Genevois]], [[Valdôtain]]'dır.
* http://arp.wikipedia.org
 
{{Hint-Avrupa-dil-taslak}}
== Dil hakkında ==
 
[[Kategori:Fransa'daki diller]]
Dil, Fransa'nın İsviçre'nin ve İtalya'nın kesiştiği [[Alpler]] yöresinde konuşulmaktadır. Yöredeki yerleşik halk, dili yeni nesillere ana dili olarak öğretmediğinden ve konuşan halkın giderek azalmasından dolayı, dil, nesli tükenme eşiğine gelmiştir. Dil bu nedenle 1995'de [[UNESCO]] tarafından koruma altına alınmıştır. Günümüzde anadili Arpitanca olan halkın büyük çoğunluğu Kuzey İtalya'da yaşamaktadır. Alpler'in bölgeyi dışa kapatmasının bir sonucu olarak, dil tarihin hiçbir döneminde [[Fransızca]], [[Oksitanca]], [[İtalyanca]] gibi komşu diller kadar yayılamamıştır.
[[Kategori:İtalya'daki diller]]
 
[[Kategori:İspanya'daki diller]]
== Sözcüklerin Karşılaştırılması ==
 
{| class="wikitable sortable" padding="5"
|----- bgcolor="#f9f9f9"
! '''[[Latince]]'''
! '''Arpitanca'''
!width="95" | '''[[Fransızca]]'''
!width="95" | '''[[Oksitanca]]'''
!width="95" | '''[[İtalyanca]]'''
!width="95" | '''[[İngilizce]]'''
!width="95" | '''[[Türkçe]]'''
|-
|| ''clavis''||''clâ''||''clef / clé''||''clau''||''chiave''|| ''key'' || anahtar
|-
|| ''cantare''||''chantar''||''chanter''||''cantar / chantar''||''cantare''||''to sing'' || şarkı söylemek
|-
|| ''capra''||''cabra / chèvra''||''chèvre''||''cabra / chabra''||''capra''||''goat'' || keçi
|-
|| ''caseus'' (''formaticus'')||''tôma / fromâjo''||''fromage''||''formatge''||''formaggio''||''cheese'' || peynir
|-
|| ''dies Martis''||''demârs / demonre''||''mardi''||''dimars''||''martedì''||''Tuesday'' || Salı
|-
|| ''ecclesia''||''églésé''||''église''||''glèisa''||''chiesa''||''church'' || kilise
|-
|| ''fratrem germanum''||''frâre''||''frère''||''fraire''||''fratello''||''brother''|| erkek kardeş
|-
|| ''hospitalis''||''hèpetâl''||''hôpital''||''espital / espitau''||''ospedale''||''hospital''|| hastane
|-
|| ''lingua''||''lenga''||''langue''||''lenga / lengua''||''lingua''||''language''|| dil
|-
|| ''manum sinistram''||''man gôcho''||''main gauche''||''man esquèrra / man senèstra''||''mano sinistra''||''left hand''|| sol el
|-
|| ''nihil''||''ren''||''rien''||''ren / res''||''niente / nulla''||''nothing''|| hiçbir şey
|-
|| ''nox, noctis''||''nuet''||''nuit''||''nuèch / nuèit''||''notte''||''night''|| gece
|-
|| ''pacare''||''payér''||''payer''||''pagar / paiar''||''pagare''||''to pay''|| ödemek
|-
|| ''sudor''||''suar''||''sueur''||''susar / suar''||''sudore''||''sweat''|| terlemek
|-
|| ''vita''||''via''||''vie''||''vida''||''vita''||''life'' || hayat
|}
 
== Arpitanca edebiyatı ==
 
[[Dosya:Amelie Gex 2.jpg|thumb|150px|Amélie Gex]]
[[Dosya:Jean-Baptiste Cerlogne.jpg|thumb|150px|Jean-Baptiste Cerlogne]]
 
Arpitanca, dışa her ne kadar kapalı bir dil olsa da, kimi önemli şair ve yazarların yetişmesinde ön ayak olmuştur. Bernardin Uchard (1575–1624), Bresse'de doğan ünlü bir yazar ve oyun yazarıdır. Aynı şekilde Henri Perrin, [[Lyon]] doğumlu ünlü bir mizah yazarıdır. Jean Millet (1600?–1675), tanınmış bir [[yazar]], [[şair]] ve komedi yazarıdır. Jacques Brossard de Montaney (1638–1702), Bresse doğumlu bir komedi yazarıdır; Jean Chapelon (1647–1694), Saint-Étienne doğumlu, ilahi ve deneme yazmış bir rahiptir. Aynı şekilde François Blanc dit la Goutte (1690–1742), "''Grenoblo maléirou''" adlı "1733 Gronoble seli" temalı şiirin şairidir.
 
19. yüzyılda da kendini belli eden Arpitanca edebiyatında,Guillaume Roquille (1804–1860), Joseph Béard (1805–1872) Louis Bornet (1818–1880) gibi şairlerin yanı sıra; Clair Tisseur (1827-1896), gibi ünlü bir yazar da yer almaktadır.
 
Aşağıda [[1603]] yılında yazılmış, şairi bilinmeyen bir Arpitanca şiir yer almaktadır:
 
<br />
:''Cé qu'è lainô, le Maitre dé bataille,''
:''Que se moqué et se ri dé canaille;''
:''A bin fai vi, pè on desande nai,''
:''Qu'il étivé patron dé Genevoi.''
 
:''I son vegnu le doze de dessanbro''
:''Pè onna nai asse naire que d'ancro;''
:''Y étivé l'an mil si san et dou,''
:''Qu'i veniron parla ou pou troi tou.''
 
:''Pè onna nai qu'étive la pe naire''
:''I veniron; y n'étai pas pè bairè;''
:''Y étivé pè pilli nou maison,''
:''Et no tüa sans aucuna raison.''
 
== Kaynakça ==
{{Kaynakça}}
 
[[Kategori:Franko-Provensal|*]]
[[Kategori:Ölmek üzere olan diller]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Arpitanca" sayfasından alınmıştır