Vikipedi

Orta Anadolu Kürtleri: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Neuromancercase (mesaj | katkılar)
23 değişiklik
yeniden düzenlenmiştir
Neuromancercase tarafından yapılan 15519141 sayılı değişiklik geri alınıyor. ne türkmeni MQTN
1. satır:
{{kaynaksız}}
 
'''Orta Anadolu Kürtleri''' ([[Kürtçe]]: Kurdên Anatoliya Navîn), tarih boyunca [[Anadolu]]nun iç kesimlerine yerleştirilmiş ve orayı yurt edinmiş olan çoğu[[Kürtler]]dir.<ref Rişvanname="Alakom-14">[http://books.google.com.tr/books?id=LOkpAQAAIAAJ&q=%22Orta+Anadolu+K%C3%BCrtleri+%22&dq=%22Orta+Anadolu+K%C3%BCrtleri+%22&lr=&as_brr=0&cd=1 aşiretiRohat konfedarasyonunaAlakom, bağlu''Orta TürkmenAnadolu aşiretleridir. 'Kürtleri''İç, Evrensel Basım Yayım, 2004, s. 14.]</ref><ref name="ARTA-166">[http://books.google.com.tr/books?id=0IppAAAAMAAJ&q=%22Orta+Anadolu+K%C3%BCrtleri+%22&dq=%22Orta+Anadolu+K%C3%BCrtleri+%22&lr=&as_brr=0&cd=3 Ayşe Yıldırım, Ç. Ceyhan Suvari, İlker M. İşoğlu, Tülin Bozkurt, Kürtleri''Artakalanlar: Anadolu'dan terimiyleetnik manzaralar'', kültürelISBN ve975-390-205-0, etnikE birYayınları, anlamdans. çok166.]</ref> siyasi'''İç birAnadolu Kürtleri''' bağlamdaolarak çerçevelendiğida görülmektedirbilinmektedir.<ref name="İAK">Örneğin; Nuh Ateş, ''İç Anadolu Kürtleri: Konya, Ankara, Kırşehir'', KOMKAR Yayınları, Köln, 1992, ISBN 3-927213-07-1</ref> Ancak [[İç Anadolu Bölgesi]]nin dışında kalan komşu bölgelerde yaşayanların ayrı tutulmaması gerektiğini ve o yüzden İç Anadolu Kürtleri teriminin uygunsuz olduğunu savunanlar da vardır.<ref name="Alakom-14"/> Ayrıca '''[[Tuz Gölü]] Kürtleri''' adı ile de anılmaktadır.<ref>Müslüm Yücel, "Tuz Gölü Kürtleri", I-VIII, ''Yeni Gündem'' gazetesi, 2000, İstanbul.</ref> Son[[Mustafa zamanlardaKemal yapılanAtatürk|Mustafa arşivKemal]] çalışmalarında(Atatürk) buise bölgede16/17 yaşayanOcak Kürtlerin1923 Kilistarihlerinde ve[[Ahmet HalepEmin sancağınaYalman|Ahmet bağlıEmin]] ve(Yalman) iskanaile tabiyapılan tutulansöyleyişinde Türkmen"Konya aşiretleriçöllerindeki olduğuKürtler" olarak ortayaifade konmuşturetti.<ref>Halaçoğlu''Atatürk'ün Yusufbütün (2011)Eserleri'', AnadoludaKaynak AşiretlerYayınları, CemaatlerCilt:14, Oymaklar (1453-1650)s. Togan/Araştırma273-İnceleme Dizisi274. İstanbul </ref>
 
Ayrıca aşağıda belirtilenler dışında da birçok Kürt köyü,Kürt bölgesi,Kürt Aşireti Orta Anadoluda mevcuttur.{{kaynak belirt}}
 
== Tarihçe ==
Satır 7 ⟶ 9:
=== Osmanlı dönemi ===
 
Orta Anadolu Kürtlerinin büyük bir çoğunluğu, [[Rişvan]], [[Canbeg]] (Cihanbeyli), [[Şeyhbızın]] olmak üzere üç aşiret konfederasyonuna bağlı olup [[Osmanlı Devleti]]'nin aşiretlere yönelik iskân ve yurt verme siyasetine uygun olarak Orta Anadolu'ya yerleştirildiler.
Orta Anadoluda yaşayan Kurmançca konuşan bu Türkmen aşiretlerinin çoğu Rakka sürgünleri olarak bilinen halep sancağına bağlı Türkmen aşiretlerindan oluşmaktadır. 19. yy'da Rakka sürgününe gönderilen Türkmen aşiretleri buranın coğrafi şartları nedeniyle bölgede tutunamamışlar ve iç anadoluya geçerek yaylak ve kışlak hayatlarına devam etmişlerdir. Bölgede yurt tutan aşiretleri tek bir kökene bağlamak doğru olmamakla birlikte genel olarak bu aşiretler Dulkadiroğulları beyliği içerisinde büyük bir teşekkül oluşturan ulu yörüklere bağlı aşiretlerden oluşmaktadır.<ref>İsmail Uçakçı (2008).Çorum Yozgat Kırşehir Kırıkkale Çankırı Yöresinde Oğuz Boyları.Bigeoğuz Yayınları. Ankara</ref> Bunlardan en çok bilineni Rişvan Aşiretidir. Rişvan aşireti kendisine bağlı bir çok aşiretle birlikte Güneydoğu Anadolu'dan Balkanlara kadan uzanan bir bölgede yurt tutan Türkmen aşiretlerinden oluşmaktadır<ref>Söylemez, Faruk. ''Osmanlı devletinde aşiret yönetimi: Rişvan aşireti örneği''. Vol. 313. Kitabevi, 2007.</ref>.
 
=== Koçgiri ===
 
Kürt-Aşiret grubu Orta Anadolu'da özellikle Sivas'ın Zara,İmranlı,Kangal,Hafik,Divriği yöresinde;Tokat'ın Almus,Zile bölgesinde yoğundur.Dilleri Koçgiri aşireti ve çevresindeki diğer Kurmanç kökenli Alevi aşiretler, güney Tunceliden gelmelerinden dolayı Tunceli, Elazığ, Bingöl çevresindeki Kurmanciyi kullanırlar. Kelime dağarcığı ve fonetiği hemen hemen Tunceli, Maraş, Malatya, Bingöl Kurmancisi ile aynıdır. Koçgirililer standart Kurmanciye göre daha sade ama sert bir ağız kullanırlar.
 
=== Rişvan ===
 
Reşwan, Reşî, Rışvan, Reşo olarak da anılan Rişvan Aşireti, aslen Maraş-Antep dolaylarında meskûn olan ve tarihi süreç içerisinde iskân ve sürgün politikalarından dolayı geniş bir coğrafyaya dağılmış olan aşiret konfederasyonudur. {{fact}} Rişvan Aşireti, Omeran (Omar), Xalikan (Xallo, Xelil), Nasiran (Nasır), Şexbilan, Mifikan, Molikan, Bilikan, Oxciyan, Berketi gibi aşiretlerden oluşturulmaktadır.{{fact}} Rişvan Aşireti'nin adı 1849-1971 yılları arasındaki ''Selnâme-i Devlet-i Aliyye-i Osmaniyye'' 'de mülki taksimatında yer alan aşiret kaynaklı nahiye olarak [[Bozok Eyaleti]]'nin [[Bozok Livası]] (Livâ-i Bozok)'nda (Aşiret-i Rişvan, Namı diğer Mecidiye) ve [[Konya Livası]] (Livâ-i Konya)'nında da (Aşiret-i Rişvan) geçmektedir.<ref name="XIX-191">S. Selçuk Günay, "XIX. Yüzyılda Osmanlı Devleti Mülkî Yapısında Aşiretler", '''Osmanlı'', Cild 4, Yeni Turkiye Yayınları, Ankara, 1999, ISBN 975-6782-0-2, s. 191-192.</ref>
 
=== Canbeg ===
 
1849-1971 yılları arasındaki ''Selnâme-i Devlet-i Aliyye-i Osmaniyye'' 'de mülki taksimatında yer alan aşiret kaynaklı nahiye olarak Bozok Eyaleti'nin Bozok Livası (Aşiret-i Cihanbeğli)'nda ve Konya Livası'nında (Aşiret-i Cihanbeğlü) bu aşiretin adı geçmektedir.<ref name="XIX-191"/>
 
<ref>[http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/19/835/10569.pdf Abdullah Gündoğdu, Çorum'da bir Türk Aşireti: Dedesli]</ref>
 
<ref>Güler Eren, Kemal Çiçek, Halil İnalcık, ''Osmanlı'', Yeni Türkiye Yayınları, Cilt 4, 1999, s. 702.</ref>
 
=== Şehbızın ===
{{ana|Şeyhbızın}}
 
1849-1971 yılları arasındaki ''Selnâme-i Devlet-i Aliyye-i Osmaniyye'' 'de mülki taksimatında yer alan aşiret kaynaklı nahiye olarak [[Ankara Livası]]'nda (Nahiye-i Şeyhbizinli) bu aşiretin adı geçmektedir.<ref name="XIX-191"/>
 
=== Cumhuriyet dönemi ===
 
== Diller ==
 
Genel olarak anadilleri [[Kürtçe]] ([[Kurmanci]]) olup ve Kurmanci konuşan diğer gruplar, [[Şeyhbızın]] (''Şêxbizinî'') aşireti mensuplarının yaşadığı [[Haymana, Ankara|Haymana]]'da konuşulan dili anlamakta güçlük çekmektedir.<ref>Peter Alford Andrews, Türkiye'de Etnik Gruplar, ANT Yayınları, Aralık 1992, ISBN 975-7350-03-6, s. 155.</ref> Bazı yerleşim yerlerinde yeni nesilin artık Kürtçe'yi hiç konuşmadığı aktarılmaktadır.<ref>[http://www.birnebun.com/hejmar/PDF/birnebunweb45.pdf Dr. Mikaili, "Devlet Kürtçe'ye Kapıları Açtı, Ya Biz Orta Anadolu Kürtleri ? ", ''Bîrnebûn'', Sayı: 45, Bahar 2010, ISSN 1402-7488]</ref>
Konuşulan diller Kurmança ve modern Türkçedir.
 
== Dağılım ==
 
Orta AnadoludaAnadolu iskan edilen bu Türkmen aşiretleriKürtleri, [[Ankara (il)|Ankara ili]]<ref>[http://www.monde-diplomatique.fr/cartes/langueskurdes Les Langues du Kurdistan] (Le Monde Diplomatique) Erişim: 22.8.2010</ref> ([[Haymana, Ankara|Haymana]], [[Polatlı, Ankara|Polatlı]], [[Bala, Ankara|Bala]], [[Şereflikoçhisar, Ankara|Şereflikoçhisar]] ilçeleri), [[Konya (il)|Konya ili]] ([[Kulu, Konya|Kulu]], [[Cihanbeyli, Konya|Cihanbeyli]], [[Yunak, Konya|Yunak]], [[Sarayönü, Konya|Sarayönü]] ilçeleri), [[Kırşehir (il)|Kırşehir]] ([[Kaman, Kırşehir|Kaman]], [[Çiçekdağı, Kırşehir|Çiçekdağı]] ilçeleri), [[Çankırı (il)|Çankırı]] ([[Kızılırmak, Çankırı|Kızılırmak]] ilçesi), [[Aksaray (il)|Aksaray]] ([[Ortaköy]], [[Eskil]]), [[Yozgat (il)|Yozgat ili]] ([[Yerköy, Yozgat|Yerköy]] ilçesi), [[Çorum (il)|Çorum]], [[Amasya (il)|Amasya]], ([[Niğde]] ve [[Tokat (il)|Tokat]]’ta yaşamaktadır.
 
Ankara’da 102, Konya’da 75, Kırşehirde 44, Aksaray’da 17, Yozgat-Tokat-[[Amasya (il)|Amasya]] civarında 41, [[Kayseri (il)|Kayseri]]’de 23 Çankrı, Kızılırmak da 26 olmak üzere yaklaşık 313{{fact}} Kürt köyü mevcuttur.
 
== Kaynakça ==
Satır 21 ⟶ 48:
 
== Dış bağlantı ==
* [http://www.birnebun.com/ Bîrnebûn]
* [http://www.vegernu.com/ Veger]
* [http://www.kurdenkirsehire.com/ Kurdên Kirşehîrê] (Kürtçe / Türkçe)
* [http://books.google.fr/books?id=Kn55oiJb8swC&pg=PA46&dq=kurdes+d%27anatolie+centrale&hl=fr&ei=5fv9S-3xJJT94AaD86zrDQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CC0Q6AEwAQ#v=onepage&q=kurdes%20d%27anatolie%20centrale&f=false Asemblee Parlementaire, Documents De Seance: Session Ordinaire D'octobre 2006]
 
{{Etnik grup-taslak}}
 
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Orta_Anadolu_Kürtleri" sayfasından alınmıştır