Spektroskopi: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok
Değişiklik özeti yok
3. satır:
 
Spektroskopi ayrıca [[ışık]] ile [[madde]]nin etkileşiminin incelenmesi olarak da tanımlanabilir. Spektroskopi, [[analitik kimya]]da ve [[moleküler biyoloji]]de maddelerin ışık aracılığı ile tanımlanmaları amacıyla kullanılmaktadır. Tarihsel olarak sadece [[görünür ışık]] kullanılırken, günümüzde yeni yöntemler de kullanılmaktadır. Spektroskopik analiz yöntemlerinde örnek üzerine bir uyarıcı tanecik gönderilir ve örneğin bu uyarıcı taneciğe (elektron, nötron, proton, atom, molekül, gibi) karşı davranışı ölçülür. Bunlar dışında, [[elektromanyetik]] olan ve olmayan [[ışınım]] da kullanılmaktadır ([[mikrodalga]]lar, [[radyo dalgaları]], [[X ışını|X ışınlar]]ı, vs. gibi). Spektroskopik yöntemlerde maddenin elektromanyetik radyasyonu yayması, absorblaması, saçması, saptırması, genel olarak maddenin elektromanyetik radyasyonla etkileşimi ve bu etkileşimin sonuçları analitik amaçlara dönük olarak incelenir. Spektroskopi, [[gökbilim]] ve [[uzaktan algılama]]da da ayrıca yoğun olarak uygulanan yöntemlerdendir.
 
<nowiki> </nowiki>Spektrokoskopi moleküllerin, iyonların ve çekirdeklerin kuantumlanmış enerji düzeylerini belirleyen bir yöntemdir. Deneysel olarak yalnızca frekans ölçümlerini içerir çünkü mümkün geçişlere karşı gelen iki düzey arasındaki enerji farkı atom yada çekirdek tarafından soğurulan veya salınan ışının frekansıyla doğru orantılıdır. Deneysel olarak ölçülen frekanslardan yaralanılarak atomlar, moleküller yada çekirdekler arasındaki kuvvetleri etkileşmeleri ve bu atom, molekül yada çekirdeklerin yapılarını ortaya koyabilecek bilgiler toplanabilir.
 
İki düzey arasındaki geçişe karşılık gelen bir soğurma enerjisine bir spektral çizgi yada spektrum denir. Spektroskopide geçiş frekanslarına karşı gelen spektrumlar gözlenir ve bu spektrumların yerleri frekans olarak belirlenir.
 
Elektronların yada çekirdeklerin farklı elektrik yapılarına göre farklı uyarılmış düzeyleri bulunduğu için bu düzeyler arasındaki geçişlere karşı gelen spektrum çizgileri oldukça farklı aralıklara düşerler. bu aralığın büyüklüğü incelenmekte olan sistem içindeki atom, çekirdek yada iyonlar içinde etkin rol oynayan etkileşmelere bağlıdır.
Bölgeler arasında kesin sınırlar yoktur. çoğu zaman bu farklı spektroskopi dallarının herbiri yalnız başına inceledikleri sistemler hakkında geniş ve ayrıntılı bilgiler verirler.
 
==Tarihçe==
Spektroskopinin başlangıcı,17. yy. da Newton’un güneş ışığının çeşitli renklerden oluştuğunu gösteren meşhurprizma deneyidir. 19. yüzyılın başında görünmeyen elektromanyetik ışımanın (IR ve UV) varlığının anlaşılması ile Newton spektrumu genişlemiştir.
 
===Spektroskopi İle İlgili Çalışmalar Yapmış Bilim Adamları===
*'''Newton:'''1666
*'''Herschel:''' Infrared 1800
*'''Ritt UV:''' 1801
*'''Fraunhofer:''' 1814
*'''Bunsen ve Kırchhoff:''' 1859
*'''Rayleigh:''' 1871
*'''Hallwachs:''' 1887 ve '''Einstein:''' 1905
*'''Rydberg:''' 1890
*'''Röntgen:''' 1895
*'''J. J. Thomson:''' 1897
*'''Aston:''' 1912
*'''J. Franck ve G. Hertz:''' 1914
*'''Raman ve Smekal:''' 1928
*'''Townes ve Basov:''' 1954
*'''Maiman:''' 1960
*'''Turner, Terenin ve Siegbahn:''' 1962
*'''Herzberg:''' 1971
*'''Bloembergen ve Shawlow:''' 1981
 
==Kullanım Alanları==
 
 
<nowiki> </nowiki>Spektrokoskopi moleküllerin, iyonların ve çekirdeklerin kuantumlanmış enerji düzeylerini belirleyen bir yöntemdir. Deneysel olarak yalnızca frekans ölçümlerini içerir çünkü mümkün geçişlere karşı gelen iki düzey arasındaki enerji farkı atom yada çekirdek tarafından soğurulan veya salınan ışının frekansıyla doğru orantılıdır. Deneysel olarak ölçülen frekanslardan yaralanılarak atomlar, moleküller yada çekirdekler arasındaki kuvvetleri etkileşmeleri ve bu atom, molekül yada çekirdeklerin yapılarını ortaya koyabilecek bilgiler toplanabilir.
 
İki düzey arasındaki geçişe karşılık gelen bir soğurma enerjisine bir spektral çizgi yada spektrum denir. Spektroskopide geçiş frekanslarına karşı gelen spektrumlar gözlenir ve bu spektrumların yerleri frekans olarak belirlenir.
 
Elektronların yada çekirdeklerin farklı elektrik yapılarına göre farklı uyarılmış düzeyleri bulunduğu için bu düzeyler arasındaki geçişlere karşı gelen spektrum çizgileri oldukça farklı aralıklara düşerler. bu aralığın büyüklüğü incelenmekte olan sistem içindeki atom, çekirdek yada iyonlar içinde etkin rol oynayan etkileşmelere bağlıdır.
Bölgeler arasında kesin sınırlar yoktur. çoğu zaman bu farklı spektroskopi dallarının herbiri yalnız başına inceledikleri sistemler hakkında geniş ve ayrıntılı bilgiler verirler.
 
 
== İlgi Alanları ==
Elektromanyetik spektrumun kapsadıkları bölgelere göre inceledikleri konuları şöyle sıralayabiliriz;
 
'''Gama Işınları:''' elektromanyetik spektrumun yüksek enerji bölgesine düşmektedir. çekirdek içi değişimlere karşı gelir ve çekirdek enerji durumları hakkında bilgi verir.
 
'''X-Işınları''': enerji bakımından gama ışınları spektrometresinin hemen altında yer alır ve çekirdeğe yakın elektronlar arasındaki etkileşmeleri inceler bu nedenle iç elektron yapısı hakkında bilgi verir.
 
'''Mor Ötesi''': Sistemin dış elektronları arasındaki etkileşmeleri inceler.
 
'''Kızıl Ötesi:''' Moleküller arası etkileşmeleri inceler ve bu molekülleri oluşturan kimyasal bağların yapısı hakkında bilgi verir.
 
'''Mikro Dalga:''' Kızıl ötesi bölgesiyle kesin bir sınırla ayrılmamasına karşın katılarda kristal örgü etkileşmesini inceler. ikinci dünya savaşı sonunda hızla gelişen bu spektrum dalı bugün endüstride radar tekniği olarak bilinir ve birçok amaçla kullanılır.
 
'''Radyo Frekans:''' elektromanyetik spektroskopisinin son aralığını oluşturur. enerji bakımından çok zayıf olan bu spektroskopi dalı çekirdek spinleri ile onlara uygulanan manyetik alan arasındaki etkileşmeleri inceler.
 
== Manyetik Rezonans ==
Bir atomu oluşturan çekirdek spinleri üzerine uygulanan manyetik alan etkileşmelerini nükleer manyetik rezonans (nmr) spektroskopisi inceler. Bir atomu oluşturan parçacıklardan bir diğeri olan elektronların spinlerinin uygulanan manyetik alan etkileşmelerini ise elektron spin rezonans (esr) yada elektron paramanyetik rezonans (epr) inceler. Bu iki spektroskopiye ikisine birden manyetik rezonans spektrometresi adı verilir.
 
Manyetik rezonans bir spektroskopi aracı olarak kullanıldığı zaman; durulma zamanı gibi bir fiziksel niceliğinde inceleme fırsatını yakalanır. manyetik rezonanasın öteki spektroskopik yöntemlerde bulunmayan bu durulma süreçleri gibi bir kavrama sahip olması ona hastalıklı dokuyu ve normal dokuyu ayırrma özelliği kazandırmaktadır. 1960 lı yıllarda bu amaçla yapılan durulma zamanı ölçümleri kanserli dokuların tespitinde başarılı sonuçlar vermiştir.
 
Manyetik rezonansın bir tomografi aracı olarak düşünülmesi 1970 li yıllara denk gelir. Spin sistemleri üzerine dış manyetik alana ek olarak uygulanan alan gradyanlerine göre spin yoğunluğunun uzaysal dağılımını resimleme işlemine nmr görüntüleme yada nmr tomografi tekniği denir.
 
==Beyin MR Spektroskopi==
 
Manyetik rezonans spektroskopi beyindeki metabolitlerin miktarını ve dağılımını ölçen bir MR yöntemidir. Bu metabolitlerin kimyasal kompozisyonları arasındaki farklar bir grafik şeklinde gösterilir. Beyin MR incelemelerinde görülen kitle lezyonlarının ayırımında (habis tümör, abse, demiyelinizan hastalık vs) çok yararlı bir incelemedir. Bu hastalıkların ayırımı, tümörlerin habaset derecesinin belirlenmesi tedavi planlaması yönünden hayati önem taşır. Ayrıca cerrahi olarak ve/veya radyoterapi ile tedavi edilmiş hastaların takibinde, tümör nüksü ve radyasyon hasarı ayırımının yapılmasında kritik rol oynar.
 
Bu yöntemle başarılı sonuçlar elde edilmesi için yüksek manyetik alan gücü olan MR aygıtları (3 Tesla) gerekmektedir. Hastanemizde kurulu olan ve teknik özellikleri yenilenmiş olan 3T GE HDxt cihazı ile yüksek kaliteli MR spektroskopi incelemeleri yapmaktayız.
 
== Spektroskopi çeşitleri ==
Satır 14 ⟶ 83:
# Elektrokimyasal Empedans Spektroskopisi (EIS)
# Atomik Emisyon Spektroskopisi Mössbauer
# Mössbauer Spektroskopisi
 
 
[[Kategori:Spektroskopi| ]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Spektroskopi" sayfasından alınmıştır