Vikipedi

Doğu Almanya: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Ghetto (mesaj | katkılar)
Devriyeler
2.704 değişiklik
kDeğişiklik özeti yok
Ghetto (mesaj | katkılar)
Devriyeler
2.704 değişiklik
Değişiklik özeti yok
12. satır:
|olay2 = [[İki Artı Dört Antlaşması|Nihai çözüm]]
|olay_tarihi2 = 12 Eylül 1990
|olay3 = [[Batı Almanya]] ile [[Alman yeniden birleşmesi|Birleşme]]
|olay_tarihi3 = 3 Ekim 1990
|olay4 =
50. satır:
|harita_altyazısı =
 
|başkent = [[Doğu Berlin|Berlin (Doğu)]]
|sürgündeki_başkent =
|latd=52 |latm=31 |latNS=N |longd=13 |longm=24 |longEW=E
56. satır:
|slogan = "[[Bütün ülkelerin işçileri, birleşin!|Proletarier aller Länder, vereinigt Euch!]]" <br /> ("Bütün ülkelerin işçileri, birleşin !")
|ulusal_marş = "[[Auferstanden aus Ruinen]]"<br />("Küllerinden Yeniden Doğdu")<br /><center>[[File:German Democratic Republic anthem.ogg]]</center>
|yaygın_diller = [[Almanca]],<br> ''[[Sorbca]]'' <small>(resmîazınlık dili)</small>, [[Sorbça]]
|din =
|para_birimi = [[Doğu Alman markı|DDR Mark]] <small>(M)</small>
|cctld = [[.dd]]
|telefon_kodu = 37
78. satır:
|yönetici_unvanı = [[Almanya Sosyalist Birlik Partisi|Komünist Parti<br> Genel Sekreteri]]
|vekil1 = [[Otto Grotewohl]]
|vekil2 = [[Willi Stoph]]
|vekil3 = [[Horst Sindermann]]
|vekil4 = [[Willi Stoph]]
84. satır:
|vekil6 = [[Lothar de Maizière]]
|vekil_yılları1 = 1949–64
|vekil_yılları2 = 1964–73
|vekil_yılları3 = 1973–76
|vekil_yılları4 = 1964–73/<br>1976–89
|vekil_yılları5 = 1989–90
|vekil_yılları6 = 1990
|vekil_unvanı = Bakanlar Kurulu Başkanı
 
|yasama_organı = [[Halk Meclsi (Doğu Almanya)|Volkskammer]]
|meclis1 = [[Eyaletler Meclisi (Doğu Almanya)|Länderkammer]]
|meclis_türü1 = Eyalet meclisleri{{ref|a|a}}
|meclis2 =
|meclis_türü2 =
103. satır:
|yüzölçümü2 =
|nüfus2 = 17068.000
|istatistik_yılı3 = 19901988
|yüzölçümü3 = 108.333181
|nüfus3 = 1611116588.000
|istatistik_yılı4 =
|yüzölçümü4 =
113. satır:
|nüfus5 =
|günümüzdeki_durumu = {{bayraksimge|Almanya}} [[Almanya]]
|dipnotlar = {{note|a|a}} 8 Aralık 1958'de ''Volkskammer'' tarafından lağvedildi.
}}
 
120. satır:
== Tarihçe ==
{{Almanya tarihi}}
[[II. Dünya Savaşı]]'nın hemen ardından, Haziran 1945'te [[Almanya]] işgal bölgelerine ayrıldığında ülkenin doğu kesiminin yönetimi Sovyet Askeri Yönetimi'ne bırakıldı. Yeni yönetim önce özel bankaları ve şirketleri tazminat ödemeksizin devletleştirdi. Herkesin elindeki paraları, külçe altınları, senetleri ve değerli eşyaları teslim etmesi istendi. Sökülen fabrikalar, vagonlar, lokomotifler ve hatta raylar savaş tazminatı olarak [[Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği|SSCB]]'ye götürüldü. Ayrıca 100 hektar'ın üzerindeki bütün topraklara karşılıksız olarak el kondu. Böylece eskiden yaklaşık 3 bin büyük toprak sahibinin elinde bulunan topraklar tarım işçilerinin, küçük işletmecilerin ve mültecilerin eline geçti.▼
 
▲Mayıs 1945'te [[II.Nazi DünyaAlmanyası|Üçüncü SavaşıReich]]'nının hemenkayıtsız ardından,koşulsuz tesliminden sonra [[Potsdam Konferansı]]'nda (Haziran 1945), eski Almanya toraklarının [[Oder-Neisse Hattı|Oder ve Neisse ırmakları]]nın doğusu ve [[Danzig]] kentinin [[Polonya Halk Cumhuriyeti|Polonya]]'teya bırakılması kararlaştırıldı. [[Doğu Prusya]]'nın [[Kaliningrad Oblastı|kuzey yarısı]] ise [[SSCB]] denetiminde olacaktı. Sonuçta Almanya, [[Müttefik Devletler|Bağlaşıklar]] (SSCB, [[ABD]], [[Birleşik Krallık|İngiltere]] ve [[Fransa]]) arasında [[Müttefik Tetkik Yönetimi|işgal bölgelerinebölgeleri]]ne ayrıldığındaayrıldı. ülkeninÜlkenin doğu kesiminin yönetimi [[Sovyet işgal bölgesi|Sovyet Askeri Yönetimi]]'ne bırakıldı. Yeni yönetim önce özel bankaları ve şirketleri tazminat ödemeksizin [[Millileştirme|devletleştirdi]]. Herkesin elindeki paraları, külçe altınları, senetleri ve değerli eşyaları teslim etmesi istendi. Sökülen fabrikalar, vagonlar, lokomotifler ve hatta raylar savaş tazminatı olarak [[Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği|SSCB]]'ye götürüldü. Ayrıca 100 hektar'ın üzerindeki bütün topraklara karşılıksız olarak el kondu. Böylece eskiden yaklaşık 3 bin büyük toprak sahibinin elinde bulunan topraklar tarım işçilerinin, küçük işletmecilerin ve mültecilerin eline geçti.
1945 yazında bütün faşist karşıtı fırkalar serbest bırakıldı. Ekim 1946'da [[Almanya Komünist Partisi]] ve [[Sosyal Demokrat]] hiziplerin birleşmesiyle [[Almanya Sosyalist Birlik Partisi]] (''Sozialistische Einheitspartei Deutschland'' - SED) kuruldu. O yılın sonunda yapılan yerel seçimlerde SED oyların büyük çoğunluğunu aldı. Batılı ülkelerin denetimindeki işgal bölgelerinde [[Batı Almanya]]'nın kurulmasıyla sonuçlanan adımlar sıklaştıkça Sovyet bölgesinde de benzer düzenlemelere gidildi. SED'in 1948'de toplanan kongresinde yeni anayasayı hazırlamakla görevli bir Halk Konseyi (''Volksrat'') oluşturuldu. Yeni anayasa ekim 1949'da, AFC'nin ([[Almanya Federal Cumhuriyeti]]) kurulmasından sonra yürürlüğe girdi. Halk Konseyi Halk Meclisi (''Volkskammer'') adını aldı ve ayrıca bir Eyaletler Meclisi (''Länderkammer'') oluşturuldu. 11 Ekim 1949'da [[Wilhelm Pieck]] devlet başkanlığına getirildi. Ertesi gün [[Otto Grotewohl]] başbakanlığa seçildi. Bununla birlikte gerçek güç başbakan yardımcısı ve SED birinci sekreteri [[Walter Ulbricht]]'in elinde kaldı. Ekim 1952'de ülkedeki beş eyalet (Land) 15 ile (Bezirk) ayrıldı ve Eyalet Meclisleri kaldırıldı.
 
1945 yazında bütün faşist karşıtı fırkalar serbest bırakıldı. Ekim 1946'da [[Almanya Komünist Partisi]] ve [[Almanya Sosyal Demokrat Partisi|Sosyal Demokrat]] hiziplerin birleşmesiyle [[Almanya Sosyalist Birlik Partisi]] (''Sozialistische Einheitspartei Deutschland'' - SED) kuruldu. SED'in 1948'de toplanan kongresinde yeni anayasayı hazırlamakla görevli bir Halk Konseyi (''[[Alman Halk Konseyi|Volksrat]]'') oluşturuldu.
Bu dönemde ağır sanayiye öncelik tanıyan planlı bir ekonomi yürürlüğe kondu. Sanayi üretimi hızla artarken yaşam düzeyi [[Batı Almanya]]'dakinin çok gerisinde kaldı. Doğu Almanya 1952'de Batı Almanya ile olan sınırlarını kapattı. İşçilerin ulaşması gereken üretim hedeflerinin yükseltilmesi üzerine 17 Ekim 1953'te başlayan grev dalgası kısa zamanda bütün ülkeyi saran bir ayaklanmaya dönüştü. Sovyet birliklerinin yardımıyla bastırılan bu ayaklanma sırasında onlarca kişi öldü, yüzlerce kişi de yaralandı.▼
 
Bağlaşıklar'ın yeni Almanya'nın biçimlendirilmesi üzerine görüşmeleri başarısızlığa uğrayınca; ABD, Fransa ve İngiltere [[w:en:Bizone|kendi işgal bölgeleri]]nde [[Federal Almanya Cumhuriyeti]]'nin kurulduğunu açıkladılar (Eylül 1959). Bunun üzerine, [[7 Ekim]] 1949'da da Sovyet bölgesinde DAC'ın kurulduğu açıklandı. Yeni anayasa ekim 1949'da yürürlüğe girdi. [[w:en:East German Constitutional Assembly election, 1949|İlk genel seçimler]]i oyların %66,1'ini alan SED ve bağlaşıkları kazandı. [[Almanya Hristiyan Demokrat Partisi|Hristiyan Demokrat]] ve [[Almanya Liberal Demokrat Partisi|Liberal Demokrat]] ortaklığı %33,9 aldı. Halk Konseyi Halk Meclisi (''[[Halk Meclsi (Doğu Almanya)|Volkskammer]]'') adını aldı ve ayrıca bir Eyaletler Meclisi (''[[Eyaletler Meclisi (Doğu Almanya)|Länderkammer]]'') oluşturuldu. [[11 Ekim]] 1949'da [[Wilhelm Pieck]] devlet başkanlığına getirildi. Ertesi gün [[Otto Grotewohl]] başbakanlığa seçildi. Bununla birlikte gerçek güç başbakan yardımcısı ve SED birinci sekreteri [[Walter Ulbricht]]'in elinde kaldı. 1950'de geniş kitle örgütleri ve politik partiler şemsiyesi altında [[Ulusal Cephe (Doğu Almanya)|Ulusal Cephe]] kuruldu. Ekim 1952'de ülkedeki beş eyalet ([[Almanya'nın eyaletleri|Lander]]) 15 ile ([[Bezirk]]) ayrıldı ve Eyalet Meclisleri kaldırıldı.
1954'te Alman Demokratik Cumhuriyeti'nin (ADC) egemen bir ülke olduğu ilan edildi. Doğu Almanya ertesi yıl kurucu üye olarak [[Varşova Paktı]]'na katıldı. 1960'ta Pieck ölünce devlet başkanlığı kaldırıldı ve yerine Devlet Konseyi oluşturuldu. Devlet Konseyi başkanlığına da Ulbricht getirildi.Bu arada yönetimin yarattığı hoşnutsuzluk çok sayıda kişinin Batı'ya göç etmesine yol açmış ve [[II. Dünya Savaşı]]'ndan sonra yaklaşık 3 milyon kişi Batı'ya kaçmıştı. Sonunda bu kaçışları önlemek için 13 Ekim 1961 gecesi Doğu Berlin'i Batı'dan ayıran [[Berlin Duvarı]] inşa edildi. Doğu Almanya hükümeti, üzeri dikenli tellerle çevrili bu beton duvarın nitelikli işgücünün Batı'ya kaçmasını engelleyeceğini düşünüyordu. Aynı dönemde yürürlüğe konan ekonomik reformlar üretimin artmasına ve tüketim mallarının bollaşmasına yol açtı. ADC bunun sonucunda yaşam düzeyi en yüksek Doğu Avrupa ülkesi durumuna geldi. Batı Almanya'ya karşı uzlaşmaz bir tutum takınan Ulbricht 1971'de SED birinci sekreterliğinden çekilmek zorunda kaldı ve yerine [[Erich Honecker]] geçti.▼
 
▲Bu dönemde ağır sanayiye öncelik tanıyan [[Planlı ekonomi|planlı bir ekonomi]] yürürlüğe kondu. Sanayi üretimi hızla artarken yaşam düzeyi [[Batı Almanya]]'dakinin çok gerisinde kaldı. Doğu Almanya 1952'de Batı Almanya ile olan sınırlarını kapattı. İşçilerin ulaşması gereken üretim hedeflerinin yükseltilmesi üzerine 17 Ekim 1953'te başlayan grev dalgası kısa zamanda bütün ülkeyi saran bir ayaklanmaya dönüştü. Sovyet birliklerinin yardımıyla bastırılan bu [[Doğu Alman Ayaklanması|ayaklanma]] sırasında onlarca kişi öldü, yüzlerce kişi de yaralandı.
AFC'nin 1972'de [[Ostpolitik]]'i benimsemesinden sonra iki ülke arasında diplomatik ilişkiler kurulması karara bağlandı.Ardından öteki Batılı ülkeler de ADC ile diplomatik ilişkiler kurdular. Doğu Almanya 1973'te [[Birleşmiş Milletler]]'e kabul edildi. İki Almanya arasındaki ilişkiler gitgide yumuşarken ADC'deki seyahat kısıtlamaları da büyük ölçüde kaldırıldı. Böylece duvarın iki yanındaki parçalanmış aileler birbirlerini ziyaret etmeye başladılar. 1981'de ADC başbakanı [[Helmut Schmidt]] Doğu Almanya'ya resmi ziyarette bulundu. 1987'de [[Erich Honecker]] Batı Almanya'da [[Helmut Kohl]] ile görüştü. Doğu Almanya hükümeti 1980'lerin sonlarında [[Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği|SSCB]]'de başlayıp sonradan öteki Doğu Avrupa ülkelerini saran reform hareketine başlangıçta şiddetle karşı çıktı. Hatta 1988'in sonunda ülkede Sovyet dergilerinin satılması yasaklandı. Oysa bu gelişmeler Doğu Almanya'nın sonunun hazırlayıcısı olacaktı.
 
Savaş ertesinde SSCB, tazminat olarak Potsdam Konferansı kararları uyarınca el koyduğu kimi ekipman, para vb. geri vermeye başladı ve Sovyetlere götürülen 200 dolayındaki sanayi kompleksi 1953'te geri verildi. 1954'te Alman Demokratik Cumhuriyeti'nin (ADC) egemen bir ülke olduğu ilan edildi. Federal Almanya ile kıyaslandığında DAC, savaş borçlarını ödeme konusunda kararlıydı. 1950'de [[COMECON|CMEA]]'nın üyesi oldu ve Batı Almanya'nın [[NATO]]'ya girmesi ertesi kurulan Varşova Paktı'nı (Mayıs 1955)imzaladı. Ekim 1955'te SSCB-DAC güvenlik antlaşmasını imzaladı. 1964'te imzalanan dostluk antlaşması 1975'te 25 yıl süreyle yenilendi. Öteki sosyalist ülkelerle de benzer antlaşmalar bağıtlandı.
 
▲1954'te Alman Demokratik Cumhuriyeti'nin (ADC) egemen bir ülke olduğu ilan edildi. Doğu Almanya ertesi yıl kurucu üye olarak [[Varşova Paktı]]'na katıldı. 1960'ta Pieck ölünce devlet başkanlığı kaldırıldı ve yerine [[Doğu Almanya Devlet Konseyi|Devlet Konseyi]] oluşturuldu. Devlet Konseyi başkanlığına da Ulbricht getirildi.Bu arada yönetimin yarattığı hoşnutsuzluk çok sayıda kişinin Batı'ya göç etmesine yol açmış ve [[II. Dünya Savaşı]]'ndan sonra yaklaşık 3 milyon kişi Batı'ya kaçmıştı. Sonunda bu kaçışları önlemek için [[13 Ekim]] 1961 gecesi [[Doğu Berlin]]'i [[Batı Berlin|Batı]]'dan ayıran [[Berlin Duvarı]] inşa edildi. Doğu Almanya hükümeti, üzeri dikenli tellerle çevrili bu beton duvarın nitelikli işgücünün Batı'ya kaçmasını engelleyeceğini düşünüyordu. Aynı dönemde yürürlüğe konan ekonomik reformlar üretimin artmasına ve tüketim mallarının bollaşmasına yol açtı. ADC bunun sonucunda yaşam düzeyi en yüksek Doğu Avrupa ülkesi durumuna geldi. Batı Almanya'ya karşı uzlaşmaz bir tutum takınan Ulbricht 1971'de SED birinci sekreterliğinden çekilmek zorunda kaldı ve yerine [[Erich Honecker]] geçti.
 
DAC, 1970-1980 yıllarında öneli ekonomik başarılar sağladı. Yürürlüğe konan ekonomik reformlar üretimin artmasına ve tüketim mallarının bollaşmasına yol açtı. Temel gereksinim mallarının fiyatları sabit kalırken ücretlerle birlikte annelik ve yaşlılık maaşları %25 arttı. ADC bunun sonucunda yaşam düzeyi en yüksek Doğu Avrupa ülkesi durumuna geldi.
 
AFC'nin 1972'de [[Ostpolitik]]'i benimsemesinden sonra iki ülke arasında diplomatik ilişkiler kurulması karara bağlandı. Mart 1974'te Bonn'da bağıtlanan uzun vadeli antlaşma; [[Bonn]]'da ve Berlin'de karşılıklı sürekli temsilcilikler kurulmasını öngörüyordu. Bu antlaşmaların ardından, kapitalist sisteme bağlı ülkelerin DAC ile diplomatik ilişki kurma dönemleri başladı. Doğu Almanya 1973'te [[Birleşmiş Milletler]]'e kabul edildi. DAC diplomatik yalnızlıktan çıktı. İki Almanya arasındaki ilişkiler gitgide yumuşarken ADC'deki seyahat kısıtlamaları da büyük ölçüde kaldırıldı. Eylül 1971'de Batı Berlin üstüne bölümlü bir antlaşma bağıtlandı; Batı Berlin konusunda kimi ayrıntılara açıklık getirildi ve Batı Berlinlilerin DAC'ı ziyaretleri başlatıldı. Böylece duvarın iki yanındaki parçalanmış aileler birbirlerini ziyaret etmeye başladılar.
 
Türkiye, DAC'ı [[1 Haziran]] 1974'te tanıdı. [[17 Haziran]] 1978'de iki ülke arasında, Ankara'da Ekonomik Teknik, Bilimsel ve Sinai İşbirliği Antlaşması imzalandı.
 
1980'lerin başında ekonomik sorunlar belirmeye başladı. Temel gereksinim maddelerine yapılan zamlar ülkede huzursuzluk yarattı. Ayrıca [[Solidarność|1980 Polonya olayları]] ve [[Sovyet-Afgan Savaşı|SSCB'nin Afganistan'a girmesi]] DAC'nin Federal Almanya ile ilişkilerini olumsuz etkiledi. Polonya'daki olayların kendi ülkelerine yansıma olasılığına karşı DAC, Polonya sınırını yasak bölge ilan ederek Batılılar'a kapattı. Dış politika'da yeniden yalnızlığı seçerek Berlin'e gelen turistleri engellemek amacıyla kimi ekonomik önlemler aldı. Bu gelişmeleler üzerine Federal Alman başbakanı [[Helmut Schmidt|Schmidt]] DAC'ne yapacağı ziyareti erteledi. Schmidt ertelediği ziyareti 1981 sonunda gerçekleştirerek ilişkilerin bir ölçüde yumuşamasına yol açtı. Ancak 1983'te [[MGM-31 Pershing|Perhing II füzeleri]]nin Federal Almanya'ya yerleştirilmesi üzerine ilişkiler yeniden gerginleşti. Honecker Federal Almanya'ya yapacağı ziyareti erteledi.
 
Doğu Almanya hükümeti 1980'lerin sonlarında SSCB'de başlayıp sonradan öteki Doğu Avrupa ülkelerini saran reform hareketine başlangıçta şiddetle karşı çıktı. Hatta 1988'in sonunda ülkede Sovyet dergilerinin satılması yasaklandı. Oysa bu gelişmeler Doğu Almanya'nın sonunun hazırlayıcısı olacaktı.
 
[[Dosya:DDR40.png|left|thumb|150px|Alman Demokratik Cumhuriyeti'nin kuruluşunun 40. yılı kutlamalarından bir afiş]]
[[Dosya:Coat of arms of NVA (East Germany).svg|150px|thumb|[[Nationale Volksarmee]] (Doğu Almanya Silahlı Kuvvetleri) amblemi]]
 
1987'de Gorbaçov'un Doğu Almanya'yı ziyareti sırasında Honecker kendileri için işleyen sosyalist demokrasi dışında bir alternatif olmadığını dile getirdi. Aynı yıl Federal Almanya'yı ziyaret eden Honecker Alman ulusunun bir bütün olduğu tezini reddetti. Bu arada ölüm cezasının kaldırılması ve emeklilik yaşının altında 500 bin DAC vatandaşının acil aile sorunları için Batı Almanya'ya geçmesi gibi bazı değişiklikler yapıldı. 1987 Haziran'ında rock müziği düşkünü binlerce genç Batı Berlin'deki konserleri dinlemek için Berlin Duvarı'nın önünde toplanınca polis gençleri dağıttı. Üç gece ardarda süren olaylar gençlerin özgürlük isteyen sloganlar atmasına yol açtı. Benzeri olaylar 1988 Haziran'ında Batı Berlin'deki Michael Jackson konseri sırasında da yinelendi. Ayrıca 1988 yılı içinde 40.000 DAC vatandaşı ülkeyi terk etmişti. Seçim sistemini eleştiren muhalefet 1989 Mayıs seçimlerini boykot etti. Seçim günü Leibzig'de muhalefetin yaptığı gösteriler polisce dağıtıldı. çok sayıda tutuklama yapıldı. Ağustos ve Eylül ayları içinde Macaristan üzerinden Federal Almanya'ya yoğun göç dalgası başladı. Macaristan sınır kapılarını açmasıyla binlerce DAC vatandaşı Batı'ya geçti. Ayrıca Federal Almanya'nın Prag ve Varşova'daki elçiliklerine sığınan 5.000'e yakın DAC vatandaşının Batı'ya geçmesine izin verildi. Doğu Avrupa'da 1989 yılının gelişmeleri iki Almanya arasındaki ilişkilere yeni bir yön verdi. Yıl ortasında Doğu Almanya Batı'ya göç kısıtlamalarını yumuşattıysa da bu düzenleme ülkeyi terk etmek isteyenlerin çokluğu karşısında yetersiz kaldı. Ardından öbür Doğu Avrupa ülkeleri üzerinden Batı yol açıldı ve Doğu Alman yönetimi Batı'ya akını dizginlemek için hem diplomatik yollara, hem de güvenlik önlemlerine başvurdu. Doğu Almanya'nın Ekim 1989'daki 40. kuruluş yıldönümü kutlamaları bu gergin ortamda yapıldı ve ülkeyi ziyaret eden [[Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği|SSCB]] lideri [[Mihail Gorbaçov]] acil reform çağrısında bulundu.
 
[[Yeni Forum (Doğu Almanya)|Yeni Forum]] adıyla bilinen bir grup aydının başını çektiği örgütlü siyasi muhalefet kitle gösterileri başladı. Leipzig'de 100.000 kişinin katıldığı gösteriyi Doğu Berlin'deki 300.000 kişilik gösteri izledi. Göstericiler muhalefet hareketlerinin yasallaşması, bağımsız sedikal hareket gibi talepler ileri sürüyorlardı. Ekim 1989'daki DAC 40. kuruluş yılı kutlamalarına Gorbaçov'un da katılması gösterileri yoğunlaştırdı. Kutlamalar bu gergin ortamda yapıldı ve SSCB lideri [[Mihail Gorbaçov]] acil reform çağrısında bulundu. Doğu Berlin, Leipzig, Potsdam ve Dresden'de serbest seçimlerin yapılması, [[Stasi|gizli polis]]in dağıtılması gibi reform talepleriyle kitle hareketleri gerçekleşti. Bu durum karşısında Honecker 18 Ekim günü tüm görevlerinden istifa etti. Yerine sertlik yanlsı [[Egon Krenz]] getirildi Ancak gösteriler durmadı. Kasım başında Doğu Berlin'de bir milyonu aşkın kişi reform talebiyle gösteri yapınca hükümet istifa etti. 9 Kasım günü DAC isteyenin istediği kapıdan Batı Berlin'e geçebileceğini açıkladı. Bunun üzerine yüz binlerce kişi Batı Berlin'e geçti.
Yeni Forum adıyla bilinen bir grup aydının başını çektiği örgütlü siyasi muhalefet [[Leipzig]], [[Berlin]] ve başka kentlerde barışçıl kitle gösterileri düzenledi. Ekimde devrilen [[Erich Honecker]]'in yerini alan [[Egon Krenz]] de iki ay sonra istifa etti. [[Manfred Gerlach]] ve [[Sabine Bergman-Pohl]]'un kısa süreli görev dönemlerinin ardından kasımda başbakanlığa getirilen Hans Medrow reformcu bir politikayı benimsedi. Yıl sonuna gelindiğinde özgürleşme yönündeki hemen bütün talepler karşılanmıştı. Yönetimde komünistlerin tekeline son verilmesi, parti ve yönetimdeki yolsuzlukların soruşturulması, güvenlik polisinin dağıtılması kararı, seyahat sınırlamalarının kaldırılması ve simgesel önemi büyük [[Berlin Duvarı]]'nın [[9 Kasım]]'da açılması bu gelişmeler arasındaydı.(''[[Alman yeniden birleşmesi]]'')
 
[[Manfred Gerlach]] ve [[Sabine Bergman-Pohl]]'un kısa süreli görev dönemlerinin ardından kasımda başbakanlığa getirilen [[Hans Modrow]] reformcu bir politikayı benimsedi. Yeni hükümetin 26 kişilik kabinesinde 11 komünist olmayan bakan bulunuyordu. Öte yandan reform hareketini destekleyen göstericilerce Berlin Duvarı yıkılmaya başlandı. Aralık'ın 3'ünde Egon Krenz ve Komünist Parti'ni diğer üyeleri suçlamalar ve karşıt gösterilerin sonunu istifa etti. İki gün sonra parti üyeliğinden çıkarılan Honecker ve bazı Politbüro üyeleri hakkında kovuşturma başladı. Komünist Partisi de kendini yenileme girişimine başlayarak politbüro ile merkez komitesini feshetti. Yıl sonuna gelindiğinde özgürleşme yönündeki hemen bütün talepler karşılanmıştı. Yönetimde komünistlerin tekeline son verilmesi, parti ve yönetimdeki yolsuzlukların soruşturulması, güvenlik polisinin dağıtılması kararı, seyahat sınırlamalarının kaldırılması ve simgesel önemi büyük Berlin Duvarı'nın [[9 Kasım]]'da açılması bu gelişmeler arasındaydı. Yeni durumun yarattığı özgürlük ortamında iki Almanya'nın birleşmesi doğrultusunda önemli adımlar atıldı. Hükümet 18 Mart 1990 günü çok partinin katılacağı genel seçimlerin yapılmasını kararlaştırdı.(''[[Alman yeniden birleşmesi]]'')
 
== Coğrafya ==
Satır 141 ⟶ 156:
=== Yüzey Biçimi ===
 
Ülkenin kuzeyi, [[Kuzey Avrupa Ovası|Kuzey Avrupa ovaları]]nın bir bölümünü kaplardı. [[Moren]]ler ve [[kumluk]]larkumluklar bu bölgenin en belirgin özelliğiydi. Vadiler, sulak ve bataklıklı ovalar oluştururdu. Baltık kıyılarının gerisinde orman, Mechlenburg yaylasında sayısız göl vardı. Orta bölgede verimli ovalar ve [[Harz Dağları]] ([[Brorcken]] tepesi 1142 m) bulunurdu. Ülkenin güney sınırını [[Alp Dağları]] oluştururdu. [[Thüringen]] Ormanları güney kesimin en belirgin ormanlık alanıydı. Güneybatıda [[Erzgebirge Dağları]] ([[Fichtelberg]], 1214 m), Çekoslovakya ile doğal sınır oluşutururdusınırdı. Harz ve [[Ore Dağları]]nın yamaçlarından, çevredeki ovalara doğru akan ırmakların derin vadileriyle kesilmiş, geniş ve verimli yaylalar vardı. Harz, Thüringen, [[Wlad]] ve Erzgebirge gibi yüksek yerlerde kozalaklı ağaçlar ve ormanlar bulunurdu. Doğu Almanya topraklarının %27 kadarı ormanlarla kaplıydı. Alçak yerlerde fundalıklar azalmıştı. Kumlu topraklar, otlar, ardıç ve söğüt gibi çeşitli bitkiler ekilerek kumların [[Baltık Denizi|Baltık]] kıyısı boyunca sürüklenmesi önlenmişti. Çeşitli kanallarla birbirine bağlanan akarsuları vardı. Ülke sınırları içinde kalan boyutlarıyla başlıcaları: [[Elbe]] (566 km), [[Saale]] (427 km), [[Spree|Hovelve Spree]]'dir (343 km).
 
=== İklim ===
 
Batı bölgesi daha uzun ve sert kılarıyla tanınan, genelde ılıman bir iklim egemendi. Potsdam da yıllık sıcaklık ortalaması 8,5 C'dır (Ocak -0,7 C; temmuz 18,9 C) Doğu'da kışlar daha sertti. Polonya sınırını çizen [[Oder ırmağıNehri]] 80 gün kadar donar; deniz kıyısında donma olayları sıkça görülürdü. Yağışlar yüksek bölgelerde 200 mmyi geçer; ülke ortalması 610 mm'nin altında kalırdı. Yağışlar kış aylarında görülmekle birlikte yaz sağanak halinde yağışlar olurdu.
 
== Ekonomi ==
[[File:Bundesarchiv Bild 183-P0619-306, Trabant 601.jpg|thumb|left|Doğu AlmanyaÜlke ile adı özdeşleşmiş olanözdeşleşen arabaotomobil, [[Trabant]].]]
Savaş ertesinde Almanya'nın doğusu batısına oranla ağır bir yıkıma uğramıştı. Yine de DAC, kısa sürede Avrupa'nın en önde gelen sanayi ülkelerinden biri durumuna geldi. Bu gelişmede, ağır sanayiye (toplam sanayinin 2/3'ünden aşkın) verilen önem kadar [[Potsdam Konferansı|Potsdam]]'da kararlaştırılan savaş borçlarının SSCB tarafından silinmesinin payı büyüktü.<ref name="Econ stats">{{Cite news|url=http://findarticles.com/p/articles/mi_m1052/is_n4_v110/ai_7373809|title=Business America. (27 February 1989). German Democratic Republic: long history of sustained economic growth continues; 1989 may be an advantageous year to consider this market&nbsp;– Business Outlook Abroad: Current Reports from the Foreign Service.|accessdate=2 October 2007 | work=Business America | year=1989}}</ref>
 
{| class="wikitable"
Satır 163 ⟶ 178:
|}
=== Sanayi ve Madencilik ===
[[File:DDR economy-en.svg|thumb|260px|right|Doğu Alman ekonomisi]]
Savaş önceesiöncesi [[Saksonya]]'da duyarlı aygılaraygıtlar, optik, dokuma ve seramik sanayileri, Berlin'de elektronik sanayileri vardı. Savaş ertesinde, demir-çelik sanayinin kurulmasına geçildi. [[Frankfurt (Oder)|Frankfurt an-der-Oder]] kenti yakınındaki [[Eisenhüttenstadt|Stalinstadt]]'ta Doğu kombinası ([[w:de:ArcelorMittal Eisenhüttenstadt|Eisenhütten Kombinat Ost]]) kuruldu. Başka bir kombina da Saale vadisinde, [[Cölbe]]'de kuruldu. Bunlara Halle ve Dresden dolayındaki başka fabrikalar eklendi. Ulusal üretimin 3/4'ü sanayi ürünleri oldu. 1958-1966 arasında [[linyit]] üretimi iki katına çıktı. Bu elektrik üretiminde büyük artış sağlandı. 1966'da [[Reinsberg]]'de bir [[w:en:Rheinsberg Nuclear Power Plant|nükleer merkez]] kuruldu. [[Çelik]] üretimi 1958-1966 arasında 3,5 [[megaton]]da 4 megatona çıktı. ▼
 
[[Magdeburg]], [[Halle, Sachsen-Anhalt|Halle]], [[Leipzig]], [[Chemnitz|Karl Marx Stadt]] ve [[Dresden]] bölgelerinde yoğun makine sanayi vardı. Bunların bazıları dev kuruluşlardı. Taşıt araçları sanayii de güneyde yer alırdı. Kimya sanayi merkezi, [[w:en:Halle-Neustadt|Halle bölgesindebölgesi]]nde [[Leuna]], [[Buna]] ve [[Lutzendorf]] ile kuzeydeki [[Bitterfeld-Wolfen|Bitterfeld]] dolaylarıydı. Elektronik duyarlı aygıtlar ve optik sanayileri genelikle güneyde [[Erfurt]], Leibzig, Dresden ve Karl-Marx Stadt bölgelerinde yoğunlamıştı. 1964'te Bakü'den gelen [[w:en:Druzhba pipeline|Dostluk Boru Hattı]]'nın [[Schweilt]]'e ulaşması, oradan Leuna'ya uzanması enerji kaynakları arasında [[petrol]] ve [[doğal gaz]]ıngazın payını arttırdı. Baltık kıyısındaki [[Rostock]] kentinde ise tersaneler[[w:en:Neptun Werft|tersane]]ler yer alırdı. 1969'da Rostock'ta toplam 320.00 tonluk gemi denize indirildi. DAC'da linyit yatakları dışında pek yeraltı zenginliği yokut. Ülkenin [[Kömür|maden kömürü]] gereksinmesi SSCB ve Polonya'dan sağlanırdısağlanmaktaydı. Dünya linyit üretiminin %33'ü DAC'ta yapılırdı. En önemli havazlar Halle ve Leibzig arasında kalan batı Swerta arasındaki doğu Elbe havzasıydı. Linyit elektirik üretiminde (56 Twh) ve briket olarak inşaat kesiminde kullanılırdı. Ayrıca ülke [[Potasyum|potas]] üretiminde ABD, SSCB ve Batı Almanya'dan sonra dünya dördüncüsüydü. En büyük potas yatakları yukarı [[Werra-Meißner-Kreis|Werra]] bölgesinde bulunurdu. Harz dağları eteklerinde az miktarda bakır çıkartılırdı.▼
▲Savaş önceesi [[Saksonya]]'da duyarlı aygılar, optik, dokuma ve seramik sanayileri, Berlin'de elektronik sanayileri vardı. Savaş ertesinde, demir-çelik sanayinin kurulmasına geçildi. [[Frankfurt (Oder)|Frankfurt an-der-Oder]] kenti yakınındaki [[Eisenhüttenstadt|Stalinstadt]]'ta Doğu kombinası ([[w:de:ArcelorMittal Eisenhüttenstadt|Eisenhütten Kombinat Ost]]) kuruldu. Başka bir kombina da Saale vadisinde, [[Cölbe]]'de kuruldu. Bunlara Halle ve Dresden dolayındaki başka fabrikalar eklendi. Ulusal üretimin 3/4'ü sanayi ürünleri oldu. 1958-1966 arasında [[linyit]] üretimi iki katına çıktı. Bu elektrik üretiminde büyük artış sağlandı. 1966'da [[Reinsberg]]'de bir [[w:en:Rheinsberg Nuclear Power Plant|nükleer merkez]] kuruldu. [[Çelik]] üretimi 1958-1966 arasında 3,5 [[megaton]]da 4 megatona çıktı.
 
▲[[Magdeburg]], [[Halle, Sachsen-Anhalt|Halle]], [[Leipzig]], [[Chemnitz|Karl Marx Stadt]] ve [[Dresden]] bölgelerinde yoğun makine sanayi vardı. Bunların bazıları dev kuruluşlardı. Taşıt araçları sanayii de güneyde yer alırdı. Kimya sanayi merkezi, Halle bölgesinde [[Leuna]], [[Buna]] ve [[Lutzendorf]] ile kuzeydeki [[Bitterfeld-Wolfen|Bitterfeld]] dolaylarıydı. Elektronik duyarlı aygıtlar ve optik sanayileri genelikle güneyde [[Erfurt]], Leibzig, Dresden ve Karl-Marx Stadt bölgelerinde yoğunlamıştı. 1964'te Bakü'den gelen [[w:en:Druzhba pipeline|Dostluk Boru Hattı]]'nın [[Schweilt]]'e ulaşması, oradan Leuna'ya uzanması enerji kaynakları arasında [[petrol]] ve [[doğal gaz]]ın payını arttırdı. Baltık kıyısındaki [[Rostock]] kentinde ise tersaneler yer alırdı. 1969'da Rostock'ta toplam 320.00 tonluk gemi denize indirildi. DAC'da linyit yatakları dışında pek yeraltı zenginliği yokut. Ülkenin [[Kömür|maden kömürü]] gereksinmesi SSCB ve Polonya'dan sağlanırdı. Dünya linyit üretiminin %33'ü DAC'ta yapılırdı. En önemli havazlar Halle ve Leibzig arasında kalan batı Swerta arasındaki doğu Elbe havzasıydı. Linyit elektirik üretiminde (56 Twh) ve briket olarak inşaat kesiminde kullanılırdı. Ayrıca ülke [[potas]] üretiminde ABD, SSCB ve Batı Almanya'dan sonra dünya dördüncüsüydü. En büyük potas yatakları yukarı [[Werra-Meißner-Kreis|Werra]] bölgesinde bulunurdu. Harz dağları eteklerinde az miktarda bakır çıkartılırdı.
 
=== Tarım ===
 
1946'da uygulamasına geçilen [[toprak reformu]] tarımda yapısal değişimi başlattı. Reformla elde arasında büyük toprakların %32'si yoksul köylülere, tarım işçilerine vegöçmenlere dağıtıldı. Devletin kurduğu teknik istasyonlar eliyle makine ve traktör verilerek işbirliği yapıldı. Bu yolla kuzey ovasında hızlı gelişmeler oldu. Tarım topraklarının %75 kadarı ekime uygun, %20'si otlak ve çayırlardı. 1979'da ekilebilen toprakların %86'4'ünde tarımsal kooperatifler, % %7,2'sinde kamu çiftlikleri yer alıyordu. [[w:en:Landwirtschaftliche Produktionsgenossenschaft|Tarım üretim kooperatiflerininkooperatifleri]]nin 3 969; sebzecilik kooperatifi, 215; kamu çiftliği 379'dır. Tarımın en elverişli olduğu bölgeler, ülkenin güney kesimleriydi. Harz dağlarının doğu kesimlerinde bulunan 64 km genişlikteki bir kuşak bütün Almanya'nın en verimli bölgesiydi. Otlaklar azdı. Yetiştiren en önemli ürün [[şeker pancarı]]ydıpancarıydı (8 milyon ton, 1981). Doğu Almanya'nın orta kesiminde ekim yapılan alanlar daha azdı. Yetiştirilen ana ürün [[buğday]] (2,9 milyon ton, 1981) ve [[çavdar]]dıçavdardı (1,79 milyon ton). Otlakların çoğu Berlin'in batı ve güneyinde yer alan [[Urstromtaler]]'de ve Saksonya'nın yüksek kesimlerinde bulunurdu. Savaş nedeniyle sürülerin yarı yarıya azalmış olmasın karşın hayvancılığın geliştirilmesine çalışılmaktaydı. 1981 verileriyle (5,75 milyon), domuz (12,8), koyun (2 milyon) beslenmekteydi. DAC'ın kuruluşundan bu yana balıkçılık alanında da büyük gelişmeler görülmüştü. Rostock ve Sassnitz en önemli balıkçılık limanlarıydı. 1981'de avlanan balık tutarı 279 tondu.
 
== Bilim, Sanat, Edebiyat ==
Satır 179 ⟶ 194:
 
* [[Jureck Becker]]
* [[Bertolt Brecht]], (dramaturg, şair ve yönetmen, 1949'da DAC'de "[[Berliner Ensemble]]"ı kurdu, nazi döneminin önde gelen komünist sürgünü ve direnişin sembollerindendi.)
* [[Franz Fühmann]]
* [[Hermann Kant]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Doğu_Almanya" sayfasından alınmıştır