Tor (anonim ağ): Revizyonlar arasındaki fark

Şimdilerde teknolojinin de gelişmesiyle insanlar internet üzerinden farklı birçok şekilde iletişim kurabilmektedirlerkurabilmektedir. [[Anlık mesajlaşma]], görüntülü konuşma ya da başka biçimlerde ses, görüntü ve metin iletebilmek mümkün hale gelmiştir. Bu iletişimi mümkün kılan "'''[[Bilgisayar ağı|Ağağ]]'''" ve "'''[[İnternet|internet]]'''" kavramları oluşmaya başladıkları zaman askeri ve akademik açıdan çok büyük anlam ifade etse de şekil değiştirerek yaygınlaşmış ve insanlığın hizmetine sunulmuştur. Başta askeri ve akademik kaygılarla ortaya çıkan bu sistem artık dünya çapında bir sistem olmuş ve dünya insanlarının her katmanı tarafından kullanılır hale gelmiştir. İnsanlığın hizmetine sunulması fikri bu yaygınlaşmanın çekirdeğini oluştururken bütün gelişmeler de kullanım kolaylığı üzerine kurulmuştur. Fakat bu sistemlerin bu kadar yaygınlaşması demek onların sadece sıradan insanlar tarafından kullanılması anlamına gelmemektedir. Aynı zamanda toplumla, devletle ya da kanunlarla bir şekilde anlaşamayan insanların da kullanacağı anlamına gelir. Bu nedenle bugünlerde ağ ve internet kavramları ilk yaygınlaşmaya başladıkları zamanki fikrin aksine daha çok kontrol edilmeye çalışılan bir alan olmuştur. Devletler, kurumlar, bireyler çeşitli sebeplerden internet kullanımlarını kontrol etmeyi, kısıtlamayı ve engellemeyi istemektedirleristemektedir. Bu durumdadurum da bu fikirle çatışan insanların başka yöntemler aramasına neden olmuştur. '''[[:en:Category:Anonymity_networks|Anonim ağ]]''' fikri ve bu fikrin ürünleri insanların dilediklerini yapması ve bunu yaparken de gerçek kimliklerini gizli tutmasını sağlamıştır.

Teknolojinin bu denli yaygınlaşması, ve iletişimin artması bu teknolojilerin toplumların, devletlerin gelenekleri ve kanunlarıyla ters düşen insanlar tarafından da kullanılabileceğini göstermektedir. Bu sebepten devletler veya otoriteler bu tür kullanımları tespit etmek ve engellemek için büyük çaba sarf etmektedir. Ellerinde imkân bulunan her devlet veya otorite bazı yöntemler geliştirerek bu tür kullanımları tespit etmeye, kullanıcıları yakalamaya çalışmaktadır. Bu durum karşısında teknolojinin imkânlarından faydalanmak isteyen kullanıcılar da çaresiz kalmaktansa çeşitli yöntemler geliştirerek bu durumu aşmaya çalışmaktadır. Anonim ağ kavramı insanların [[:en:Identity_(social_science)|kimliklerini]] ele vermeden internet deneyimi yaşamalarına olanak sağlayan ve devletlerin denetiminden kaçmayı planlayan bir sistemdir. Bu fikirden yola çıkarak günlük hayatta kullanılan pek çok teknolojinin, yazılımın anonimlik sağlayacak şekilde tasarlanması çalışmaları yıllardır sürmektedir. '''[https://www.torproject.org/ Tor projesi]''' de bu fikrin bir ürünüdür.

Kullanıcılarına kimliklerin gizlemek ve internet ortamında ilettikleri verilerin güvenliği sağlamak için birçok farklı uygulama kullanılmaktadır. Bu uygulamaların bazıları sadece bir [[Vekil sunucu|vekil sunucu]] gibi çalışırken, tek başına bir [[yazılım]] veya bir [[:en:Operating_system|işletim sistemi]] olarak yüklenebilen halleri de vardır. Kimi uygulamanın kendi ağ altyapısı bulunurken kimi de diğer uygulamaların ağ altyapısını kullanmaktadır.

Anonim ağ fikri ortayabelirginleştikçe çıktıktanbirçok sonra birçokürünü üründe ortaya çıkmıştır. Bu ürünlerin oluşması, yaygınlaşması zaman içinde değişiklikler göstermektedir. Aşağıdaki listede insanlara anonimlik veya gizlilik sağlamayı amaç edinmiş bazı ürünler listelenmiştir.

Bununla beraber Tor internette sansürlenen içeriklere erişmek için kullanılmaktadır. Özellikle [[Orta Doğu|Ortadoğu]]’da yakın zamanda meydana gelen [[Arap Baharı|Arap baharı]] olaylarında Tor’un sansürlenmiş ve engellenmiş kaynaklara erişmedekierişmede ki rolü çok büyüktür.<ref>https://blog.torproject.org/blog/using-tor-good</ref><ref>https://blog.torproject.org/blog/trip-report-arab-bloggers-meeting-oct-3-7</ref> Tor’un anonim ve şifreli bağlantı sağlama yeteneği de birçok yazılımın esin kaynağı olmuştur. Tor altyapısını kullanarak iletişim sağlayan birçok ürün ortaya çıkmıştır.

Tor projesinin tarihi 1995 yılına kadar gitmektedir. '''[http://www.nrl.navy.mil/ ABD Deniz Harp Araştırma Laboratuvarı]''' çalışanlarından Paul Syverson, Micheal Reed ve David Goldschlog tarafından<ref name=":0">[https://www.torproject.org/about/corepeople.html.en]</ref> ABD gizli servislerinin çevrimiçi [[İstihbarat|istihbarat]] iletişimini koruma amacıyla hayalet bir proje olarak başlamıştır.

[http://www.economist.com/ The Economist]'te, [[Bitcoin]] ve [[:en:Silk_Road_(marketplace)|SilkRoad]] ile ilişkilendirilerek yapılan değerlendirmede Tor için "Webinwebin karaklık köşesi" olarak bahsedilmiştir. Tor her ne kadar yeterince başarılı olmasalar da hem NSA'in hem de [[GCHQ|İngiltere GCHQ]] Sinyal İstihbaratının hedefindedir. Hatta [http://www.nationalcrimeagency.gov.uk/ İngiltere Ulusal Suç Ajansı] tarafından Notarise Operasyonu<ref>http://www.tuckerssolicitors.com/operation-notarise-the-legal-implications-of-accessing-child-abuse-images-online/</ref><ref>http://www.theguardian.com/uk-news/2014/jul/16/operation-notarise-child-abuse-online-uk-nca</ref><ref>http://www.telegraph.co.uk/news/uknews/crime/11114937/More-than-25000-people-caught-viewing-child-porn-online.html</ref><ref>http://www.independent.co.uk/news/uk/crime/police-staff-teachers-and-civil-servants-among-264-suspected-paedophiles-charged-in-major-operation-national-crime-agency-discloses-10123118.html</ref><ref>http://theconversation.com/can-you-really-be-identified-on-tor-or-is-that-just-what-the-cops-want-you-to-believe-29430</ref> ismiyle meşhur biroperasyonbir operasyon da yapılmış ve başarılı olunmuştur. Aynı zamanda GCHQ, SHADOWCAT isminde "SSH üzerinden uçtan uca şifreleme yaparak VPSe erişmek için Tor kullanan" bir araca da sahiptir.<ref>https://www.schneier.com/gchq-catalog.html</ref><ref>https://usnewsghost.wordpress.com/2014/07/15/new-july-14-edward-snowden-nsa-leaks-gchq-attacks-and-censors-internet-nsa-leaks-recent/</ref><ref>http://tomraworth.com/jtrigall.pdf</ref> 

[[:en:CNET|CNET]]'te yayınlanan bir habere göre Tor'un anonimlik fonksiyonu "EFF ve diğer bazı sivil gruplar tarafından muhbirlerin, insan hakları çalışanları ve gazetecilerle iletişim kurmasını sağlamasından" onaylanmıştır. EFF'nin Surveillance Self-Defense rehber dokümanında Tor'un çok geniş anlamda gizliliği ve anonimliği koruduğu ifade edilmiştir.<ref>http://www.cnet.com/news/nsa-tracks-google-ads-to-find-tor-users/</ref><ref>http://www.cnet.com/news/authorities-skirt-tor-anonymity-software-in-shutting-down-illegal-websites/</ref><ref>http://www.cnet.com/news/nsa-likely-targets-anybody-whos-tor-curious/</ref>

Yine 2014 yılında EFF'den [https://www.eff.org/about/staff/eva-galperin Eva Galpher'inGalpherin] BusinessWeek'e verdiği bir demeçte Tor'un en büyük probleminin basın olduğunu belirtmiş ve devamında hiç kimsenin istismar edilen biri hakkında haber yapmadığını sadece herkesin çocuk pornosu indirdiği için tutuklananlar hakkında haber yaptığından yakınmıştır.

Tor projesine göre Tor ağına katılanlar arasında bağlandıkları sitelerden aktivitelerini gizlemek isteyen normal kullanıcılar, siber istihbarat faaliyetlerinden kaçan insanlar, içerik veya internet erişimine yapılan sansürden kaçan insanlar özellikle de gazeteciler, aktivistler ve askeri çalışanlar bulunmaktadır. Ekim 2013 itibariyle Tor ağına dahil olan kullanıcı sayısı 4 milyondur. [[The Wall Street Journal|Wallstreet Journal]]'e göre 2012 yılında Tor trafiğinin %14ü [[Amerika Birleşik DevletlerindenDevletleri]]<nowiki/>nden gelen bağlantılardan oluşmaktadır. İkinci en büyük payı ise internet erişiminin sansürlendiği ülkelerden geldiği yönünde.

Tor aynı zamanda aile içi şiddete, dijital sarkıntılıklara maruz kalanlar ve onlara yardım etmek isteyen sivil toplum örgütleri arasında da kullanılmaktadır. [[:en:SecureDrop|SecureDrop]] ile birlikte The Guardian, [[The New Yorker]], the[[:en:The_Intercept|The Intercept]] gibi haber kuruluşlarının da muhbirlerinin gizliliğini korumak için Tor kullandığı bilinmektedir.

Tor Projesinin sıkça sorulan sorular kısmında EEF'nin açıklamalarını destekleyen nedenler şöyle sunuluyor:<ref>https://www.torproject.org/docs/faq.html.en</ref>