Mustafa Barzani: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k 195.142.92.179 tarafından yapılan değişiklikler geri alınarak, Peykbot tarafından değiştirilmiş önceki sürüm geri getirildi. |
Iraqi man10 (mesaj | katkılar) kDeğişiklik özeti yok |
||
1. satır:
{{Diğer anlamı2|Barzani}}{{Kişi bilgi kutusu|din = [[İslam]]|doğum_tarihi = 14 Mart 1903|doğum_yeri = [[Barzan]], [[Osmanlı Devleti]]|isim = ملا مصطفا بارزانی <br>Mela Mistefa Barzanî|resim = Barzani1.jpg|ölüm_yeri = 1 Mart 1979 (75 yaş)
[[Washington, DC]], [[ABD]]}}'''Molla Mustafa Barzani''' ([[Kürtçe]]: '''ملا مصطفا بارزانی''' Mela Mistefa Barzanî; d. [[14 Mart]] [[1903]], [[Barzan]], [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı Devleti]] – ö. [[1 Mart]] [[1979]], [[Washington D.C.]], [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]), 1946 yılından ölümüne kadar [[Irak]]'ta [[Kürdistan Demokratik Partisi|Kürdistan]] [[Kürdistan Demokratik Partisi|Demokratik Partisi]]'nin ([[KDP]]) başkanı olarak siyaset yaptı. [[Mesud Barzani]]'nin babası.▼
▲'''Molla Mustafa Barzani''' ([[Kürtçe]]: '''ملا مصطفا بارزانی''' Mela Mistefa Barzanî; d. [[14 Mart]] [[1903]], [[Barzan]], [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı Devleti]] – ö. [[1 Mart]] [[1979]], [[Washington D.C.]], [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]), 1946 yılından ölümüne kadar [[Irak]]'ta [[Kürdistan Demokratik Partisi|Kürdistan]] [[Kürdistan Demokratik Partisi|Demokratik Partisi]]'nin ([[KDP]]) başkanı olarak siyaset yaptı. [[Mesud Barzani]]'nin babası.
Genç yaşlarında [[Osmanlı]] [[Hamidiye Alayları|Hamidiye]] ordu birlikleri, kendisi ve ailesini tutuklayıp [[Diyarbakır]]'a sürgün ve hapse gönderdiler. 12 yaşında iken, ağabeyi Abdülselam idam edildi. 1919 yılında İngiliz işgalcilere karşı yürütülen isyana katıldı. 1931'de büyük kardeşi Şeyh Ahmed'in başlattığı ayaklanmaya katıldı. Ertesi yıl [[Barzan aşireti]]nin başkanı oldu. [[II. Dünya Savaşı]]'nda karışıklıklardan yararlanarak 1943'te [[Bağdat]] yönetimine başkaldırdı. Ağustos 1945'te geniş çaplı bir ayaklanmaya dönüşen bu hareketin bastırılması üzerine aşiretiyle birlikte İran'a geçti. 13 Ocak 1946'da, [[Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği|Sovyetler Birliği]]'nin desteğiyle [[İran]] sınırları içinde [[Azerbaycan Millî Hükûmeti]] ile birlikte kurulan [[Kürt]] [[Mahabad Cumhuriyeti]]'nin kuruluşunda önemli rol oynadı. Hemen ardından tümgeneral rütbesiyle başkomutanlığa getirildi. [[SSCB]]'nin [[İran]]'dan çekilmesinden (Aralık 1946) sonra [[İran]] güçlerince [[Mahabad Cumhuriyeti]]'ne son verilince, yaklaşık 500 silahlı adamıyla birlikte [[Türkiye]]-[[İran]] sınırı üzerinden [[SSCB]]'ye kaçtı. Burada kaldığı yıllarda [[Moskova]]'da öğrenim gördü.
Satır 9 ⟶ 7:
[[Abdülkerim Kasım]]'ın 1958'de krallığa son veren [[1958 Irak Darbesi|darbe]]sinden sonra [[Irak]]'a döndü. Yasal bir kimlik kazanan [[Kürdistan Demokratik Partisi]]'nin önderi olarak önceleri yeni yönetimi destekledi. Ama ekonomik ve kültürel haklar konusunda verilen sözler yerine getirilmeyince, Eylül 1961'de ayaklandı ve [[peşmerge]] (''ölüm öncüsü'') denen gerilla kuvvetiyle [[Kuzey Irak]]'ın büyük bir bölümüne egemen oldu. Irak yönetimindeki çeşitli değişiklikler doğrultusunda zaman zaman ateşkes anlaşmaları yapmakla birlikte, Kuzey Irak'ta özerk bir yönetim kurmaya yönelik silahlı mücadeleyi başarıyla sürdürdü. Mart 1970'te Kürtlerin isteklerini kabul eden bir antlaşmanın imzalanması üzerine, silahlı mücadeleye son verdi.
[[Dosya:Grab Barzani.jpg|thumb|293x293px|Sağda Mustafa Barzani solda oğlu İdris Barzani|left]]
1973 yılında Irak'ın Sovyetler Birliği'yle imzaladığı dostluk ve işbirliği antlaşmasından sonra Moskova'nın Barzani'ye verdiği destek giderek azaldı. 1970'de yapılan antlaşmanın uygulanması için öngörülen dört yıllık sürenin bitimine doğru, Irak yönetiminin 1957 nüfus sayımını temel alan sınırlı bir kültürel özerklik planı sunması, ilişkileri gerginleştirdi. Bu sırada Irak ile anlaşmazlık halinde olan İran ve SSCB'ye yakınlaşan Bağdat rejimini istikrarsızlaştırmak isteyen [[Amerika Birleşik Devletleri]]'nden (ABD) destek alarak yeniden silahlı mücadeleyi başlattı.<ref name="ref702">[[Turan Yavuz]], ''ABD'nin Kürt Kartı'', [[Milliyet Yayınları]], 1. Baskı: 1993. ISBN 975-506-113-4</ref> Ancak, 6 Mart 1975'te imzalanan [[Cezayir Anlaşması]]'yla, bazı tavizler karşılığında Irak ile anlaşmaya varan İran şahı [[Muhammed Rıza Pehlevi]]'nin yardımı kesmesi üzerine, zor duruma düştü. Barzani çatışmayı durdurarak İran'a kaçtı. 1976'da [[Amerika Birleşik Devletleri]]'ne gitti ve orada vefat etti. Cenazesi İran'a getirilerek Irak sınırındaki [[Uşnu]] kasabasına defnedildi. 1993'te mezarı Kuzey Irak'a getirildi.
Satır 16 ⟶ 14:
== Kaynakça ==
{{Kaynakça}}
* Ferhad Ibrahim, ''Zwischen Stammestradition und Nationalismus.'' , [[Bahman Nirumand]]: ''Die kurdische Tragödie.'' Hamburg 1991
* David McDowall, ''A Modern History of the Kurds.'' London 1996
| |||