Kolesteril ester transfer proteini: Revizyonlar arasındaki fark

'''Kolesteril ester transfer proteini''' ([[İngilizce]] '''''Cholesteryl ester transfer protein''''' veya onun kısaltması '''CETP'''; '''plasma lipid transfer protein''' olarak da bilinir), [[lipoprotein]]ler arasında nötr lipitler, yani [[kolesteril ester]] ve [[trigliserit]]ler taşıyan bir [[plazma]] proteinidir. [[Fizyoloji]]k rolü, [[VLDL]] veya [[LDL]] taneciklerindeki trigliseritler ile [[HDL]]'deki kolesteril esterlerin yer değiştirmesini sağlamaktır. Aslında çoğu zaman kolesteril esterler ile kolesteril esterleri, trigliseritlerle trigliseritleri de birbiriyle değiştirir, ama bu değişimlerin net bir etkisi olmaz.

[[X-ışını kristalografisi]] ile CETP molekülünün ince uzun, bir [[bumerang]] gibi eğri bir şekli olduğu bulunmuştur. Proteinin içi boydan boya tünel gibi oyuktur. Şekli çözülmüş olan kristal yapısında, proteinin içindeki oyukta yer alan iki kolesteril ester molekülü ve tünelin iki ucunu tıkayan iki fosfolipit molekülü görülmüştür. Tünelin orta kısmının daralmasına neden olacak mutasyonlar proteinin lipit taşıma etkinliğini yok ettikleri için, taşınan lipitlerin bu tünel boyunca kayması gerektiği öne sürülmüştür. Proteinin Karboksi ucunda bulunan oynak bir [[alfa sarmal]] vardır, bunun bir yüzü [[hidrofobik]], öbür yüzü [[hidrofilik]]tir; bu sarmal olmazsa protein lipit taşıyamaz. Sarmalın liporotein yüzeyindeki lipitlerin yapısını bozarak nötür lipitlerin proteine ulaşmasını sağladığı öne sürülmüştür.<ref>{{Dergi kaynağı| başlık= Crystal structure of cholesteryl ester transfer protein reveals a long tunnel and four bound lipid molecules. | yazarlar=Qiu, X., Mistry, A., Ammirati, M.J., Chrunyk, B.A., Clark, R.W., Cong, Y., Culp, J.S., Danley, D.E., Freeman, T.B., Geoghegan, K.F., Griffor, M.C., Hawrylik, S.J., Hayward, C.M., Hensley, P., Hoth, L.R., Karam, G.A., Lira, M.E., Lloyd, D.B., McGrath, K.M., Stutzman-Engwall, K.J., Subashi, A.K., Subashi, T.A., Thompson, J.F., Wang, I.K., Zhao, H., Seddon, A.P. | dergi= Nat.Struct.Mol.Biol.| cilt=14 | sayfalar=106-13 | yıl=2007 | url=http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17237796 }}</ref>

CETP'nin işlevini artıran bazı ender mutasyonlar ateroskleroz ile ilişkilendirilmiştir.<ref name=Zhong1996>{{Dergi kaynağı|author= Zhong S, Sharp DS, Grove JS, Bruce C, Yano K, Curb JD, Tall AR |year=1996 |month=June |title= Increased coronary heart disease in Japanese-American men with mutation in the cholesteryl ester transfer protein gene despite increased HDL levels |journal=J Clin Invest |volume=97 |issue=12 |pages=2917–23 |pmid=8675707 |url=http://www.jci.org/cgi/content/full/97/12/2917 |doi= 10.1172/JCI118751}}</ref> Buna karşın, CETP genindeki I405V polimorfizmini bulunduran kişilerde daha düşük plazma CETP düzeyi olduğu ve bu kişilerin ortalama ömrünün daha uzun olduğu bulunmuştur.<ref>{{Dergi kaynağı|author=Barzilai N, Atzmon G, Schechter C, Schaefer EJ, Cupples AL, Lipton R, Cheng S, Shuldiner AR |year= 2003|month=October |title=Unique lipoprotein phenotype and genotype associated with exceptional longevity |journal=JAMA |volume=290 |issue=15 |pages=2030–40 |pmid=14559957 |url=http://jama.ama-assn.org/cgi/content/full/290/15/2030 |doi=10.1001/jama.290.15.2030}}</ref> Ancak, hipertriglisemik hastalarda aynı polimorfizmi sahip hastalarda koroner kalp hastalıkları sıklığı daha yüksek olduğu görülmüştür.<ref>{{Dergi kaynağı|author=Bruce C, Sharp DS, Tall AR |year=1998|month=May |title= Relationship of HDL and coronary heart disease to a common amino acid polymorphism in the cholesteryl ester transfer protein in men with and without hypertriglyceridemia|journal=J Lipid Res |volume=39 |issue=5 |pages=1071–8 |pmid=9610775 |url=http://www.jlr.org/cgi/content/full/39/5/1071 |day=01}}</ref> D442G mutasyonu, CETP düzeylerinin düşük olmasına ve HDL düzeylerini artırır. Bu mutasyonu taşıyanlarda koroner kalp hastlaıklarının daha sık olduğu bulunmuştur.<ref name=Zhong1996/>