Dilbilim: Revizyonlar arasındaki fark

{{Dil bilimi}}

[[Dosya:Cardinal vowels-Jones x-ray.jpg|thumb|275px|X-Ray aracı ile çekilmiş bir görüntü. Çeşitli ünlü seslerin söylenimi sırasında ağzın hareketleri gösterilmiştir.]]

 

[[Genel dil bilimi|''Genel'']] (veya ''kuramsal'') ''dil bilimi'' dillerin yapılarını ([[dil bilgisi]]) ve anlamlarını ([[anlam bilimi]]) inceler. Dil bilgisinin incelenmesi, ''[[biçim bilimi]]'' ([[sözcük]]lerin oluşumu ve değişimi) ve ''[[söz dizimi]]''ni (sözcüklerin [[ifade]] veya [[cümle]] oluşturmak için bir araya getirilmesi ile ilgili kurallar) kapsar. Dili sesler aracılığıyla ifade etmek için kullanılan sistem olan '''[[ses bilimi]]''' de bu alanın bir parçasıdır.

 

Cenevreli dil bilimci ve gösterge bilimci [[Ferdinand de Saussure]] (1857–1913) ”dil” kavramına ilişkin köklü ve uzun süredir dil bilimi etkileyen bir görüşe sahiptir. Bunun nedeni biçimsel yapı olarak dil - ki Saussure bunu Langue (yapı/sistem) olarak adlandırır - ve somut kullanılan dil arasında - bunu da Parole (söz) olarak adlandırır - yapmış olduğu ayrımdır.

 

De Saussure, dilde “iki yönlülük” fikrini ortaya atan ilk kişi değildir. Daha önce Hermann Paul de aynı şekilde “Dil Tarihi Prensipleri” kitabında bunu ifade etmiştir. Hermann kitabında bir kelimenin “normal anlamı”ndan, yani alışılagelmiş kendi anlamından bir de nedensel (nadir) anlamından, yani her bir dilin olasılıklarından kaynaklanabilecek anlamlarından söz etmektedir.

 

 

Dille ilgili bu ikilemli görüş üretici dil bilgisi modelinde ve özellikle de [[Noam Chomsky]] (1928) tarafından kurulan dönüşümsel dil bilgisinde ortaya koyulmuştur. Chomsky’nin modelinin farkı, Paul’unki gibi tek tek kelimeler ya da Saussure’ünki gibi dilsel sistemi esas almamasındadır. Chomsky daha çok biyolojik nedenlerle ilgilenir ve Kompetenz (dil yetisi) ve Performanz (dil edinimi) ayrımını ön plana çıkarır.

Dil edinimi ise konuşma sürecindeyken dilin hatalarla dolu somut kullanımını betimler. Böylece Saussure’ün Parole (söz) kavramıyla hemen hemen özdeştir.

 

 

[[Chomsky]]; bunu, yaklaşık 20 yıl sonra 1965’te oluşturduğu bir modelle değiştirmiştir. Dilde bulunan hatalardan dolayı konuşulan dil biyolojik olan dilsel yapıların incelenmesine uygun değildir. Bu duruma bağlı olarak Chomsky Kompetenz’i (dil yetisi) sırf zihinsel ve (büyük ölçüde) bilinçsizce oluşturulan yapı olarak görür ve I-dil’den, yani “iç dilden” söz eder.

Yapısal açıdan - bugüne kadar yapılmış dil incelemeleri durumu - dil analiz edilir ve öğesel parçalara ayrılır. Bu parçaların işlevleri ve öğe tamlamalarının türü araştırılır.

 

 

 

 

Tümcelerin biçimlenişinin, çok sayıda [[tümce]]lerin karşılıklı etkileşimine bağlı olduğu yönündeki görüşü benimsenene kadar; tümce, uzun yıllar en üst dilbilimsel analiz düzlemi olarak görülmekteydi. [[Cümle]] üstündeki düzlemde metin oluşturulur. Metinler belirli biçimde yapılandırılabilir. Farklı kısımlar başka biçimde birbirleriyle ilişki içindedir. [[Metin]]ler [[tipoloji]]k olarak sınıflandırılır (metin işlevleri) ve/veya belirli metin türlerine (yapısalcı sınıflandırma) aittir.

Temel olarak linguistik ve dil bilimi kavramları eşdeğer iki kavram olarak algılanmaktadır. Ancak; özellikle doğal dilin [[teori]]k temellerinin araştırılması bakımından linguistik adı altında bu alanın anlaşılması ve dil bilimi kavramının kullanımı ile de büyük ölçüde dilin sosyal ve kültürel bir olgu olarak gösterilmesi bu noktada kavramsal ikileme neden olmaktadır. Buna göre hangi alanın genel linguistiğe ya da genel dil bilimine ait olduğu konusunda farklı anlayışlar vardır.

 

 

=== Teorik alanlar ===

Buna ilaveten birçok dilsel durum bu alanlar arasındaki ortak alanı gösterir. Bu nedenle ortak olguların araştırılmasında bir taraftan Morphonologie ya da Morphophonologie ve diğer taraftan da Morphosyntax’dan söz edilebilir.

 

 

Söylem çözümlemesi: (yazılı ve sözlü) Metinlerin tematik ilişkilerini ve üretim ile alımlama ilişkilerini inceler. Uygulamada çok sayıda sosyal ve dil dışı diğer etmenler rol oynar ve bu alanda kullanılmış diller incelenir.

Dilin yapısal tanımlamasının yanı sıra genel dil biliminin diğer temel görev alanı olan dil dışı ortak genel özelliklerinin tanımlanmasıyla ilgili olarak genel dil biliminin başka dilbilimsel alanları gruba dâhil edilebilir.

 

 

Evrensel araştırmalar ile dil [[tipoloji]]si, ayrımsal karşılaştırmalı dil bilimi ve alan tipolojisi arasında sıkı bir bağ bulunmaktadır.

* Beden dili bilim

* Sosyodil bilimi (toplum dil bilimi)

* Budundil bilim

* Bilgisayarlı dil bilimi (yapay dil sistemi)

* Tarihsel dil bilimi (o anki eşzamanlı dil durumu ve etki faktörleri göz önünde bulundurularak artzamanlı dil değişimleri)

* Bağıntı dil bilimi (Dilsel yapıları ve dilsel sonuçları ayrıca dil bağıntısında sosyal ve dil politikası koşulları inceler.)

* Betimsel dil bilimi (dillere ve dil sistemlerine dönük mümkün mertebe değerlendirmeden uzak, yani yas koyucu veya normatif olmayan bir betimleme şeklini oluşturmaya yönelir)

* Nörodil bilim

* Hukukdil bilim

* Avrolinguistik, Avrupa dilleriyle ilgilenir.

* Interlinguistik, uluslararası iletişimi ve yapay dilleri inceler.

* Ekolojik dil bilimi (Dil ve dilin kullanım alanı arasındaki etkileşimi inceler.)

* Paleolinguistik, insan dilinin oluşumunu inceler; psikoloji ve antropoloji ile birçok ortak noktası bulunmaktadır.

 

* [[John Langshaw Austin]] ve [[John Searle]] (dil Felsefesi, söz eylem teorisi)

* Jerry Fodor (patolojik dil bilimi modelli için bilişsel derecelendirme hipotezi)

Genel dil bilimi ve tarihsel dil bilimi arasında kısmen belirgin olmayan sınırlandırmalar oluşmuştur. Genel dil bilimi zaman içerisinde oluşan dilsel değişikliklerin genel prensiplerini, kurallarını ve yasal durumlarını betimleyen bir uzmanlık alanı olarak anlaşılabilir. Genelde tarihsel dil bilimine ait sayılan alanlar genel dil biliminin de alanları olarak görülebilir.

 

 

== Genel dil bilimi ==

* '''Dil Felsefesi:''' Dil ve temel dil kurallarının genel işlevlerini ve dil, düşünce, tasavvur ve gerçeklik arasındaki bağlantıyı araştırır.

* '''Sözdizimi (Sentaks):''' Cümlelerin biçim ve yapılarını inceler.

 

Kısa bir süredir aşağıdaki araştırma alanları da bağımsız dallar olarak görülebilir:

 

Diğer başlıca araştırma alanları şunlardır:

* '''Bürün Bilim:''' Vurgu, tonlama, konuşma hızı ve ton yüksekliği gibi alt birimlere ayrılamayan dil olaylarını araştırır. Bürün Bilim, genellikle bağımsız bir alan olarak görülmez; [[ses bilgisi]], ses bilimi ve [[söz dizimi]] alanlarıyla birlikte ele alınır.

 

 

== Modern dil bilimi ==

 

Dil bilimi terimi ilk kez 19. yüzyılda kullanılmıştır. Bu terim dil incelemelerindeki yeni bir yaklaşımı geleneksel filolojiden ayırmak için ele alınmıştır. [[Filoloji]] öncelikle dilin yazılı metinlere yansıyan tarihsel gelişimiyle ilgilenir. Çalışma alanı kültür ve [[edebiyat]]tır. Dil bilimi de yazılı metinlerle ve dilin zaman içindeki değişimiyle ilgilenmekle birlikte, konuşulan dillere öncelik tanır, dilin belli bir tarihsel andaki yapısını çözümler.

 

 

 

Antik çağın başlarında Hindistan’da dini metinlerin yorumlanması ve Yunanistan’da filolojiye hazırlık gibi farklı amaçlardan dolayı dille ilgilenilmiştir. Dil bilimi tarihi Antik çağ başlarından çok sayıda alt alana sahip modern ve bağımsız bir bilim olan günümüz dil bilimine kadarki süreyi kapsar. Bu süreç içerisinde; son zamanlarda gerçekleşen özellikle 19. yüzyılda [[Hint-Avrupa dil ailesi]]nin kurulması, 20.yüzyılda [[Ferdinand de Saussure]] tarafından yapısalcılığın kurulması ve 20. yüzyılın ortalarından bu yana [[Noam Chomsky]] sayesinde üretici dil bilgisi nin geliştirilmesi en önemli dilbilimsel gelişmeler arasında sayılabilir.<ref>http://turkoloji.cu.edu.tr/DILBILIM/dil bilimi_ana.php</ref>

 

Yaklaşım tarzlarındaki üç temel [[paradigma]]sal karşıtlıkla dilbilimsel araştırmalar sürdürülür. Araştırma sorularının oluşturduğu şemalarda bu farklılıklar açıkça uymayabilir.

 

Yukarıda bahsedilen karşıtlıktan dolayı kuralcı odaklı çalışmalar uygulamalı dil bilimi olarak anlaşılır ama akademik alanlarda çok az yer alır. Kuralcı çıkarımlarla ilgili olarak çok tartışmalı görüşler yaygındır. Örneğin; genel olarak, ne ölçüde dil eleştirileri^{Her dilin dilsel araçlarının ve ifade gücünün eleştirel değerlendirilmesi} dilbilimsel araştırmaların konusu olabilir ya da olmalıdır. Çünkü dil eleştirileri ya kolayca dil kullanımına ilişkin kayda değer kurallarla birlikte anılıyor ya da sıkça toplum eleştirileri olarak da gösterilmektedir. Kuralcı çalışmalar – belirli gelişim [[norm]]larına uygun olarak çocuğun dil durumunu belirleyen dil gelişim testleri gibi birkaç istisna durum dışında- akademik araştırma ve eğitimlerde yer almazken aksine daha çok bilimsel ve özel taraflarda yapılır.

| Kelimeleri son harflerinden başlayıp tersine giderek alfabetik sırayla dizen Sözlük

|-

|-

|}

 

 

=== Doğabilimsel (makro) – sosyalbilimsel (mikro) ===

 

Aynı alanlardaki doğabilimsel ve toplumbilimsel çalışmaların karşılaştırılması aşağıdaki tablodaki gibidir:

| Farklı konuşmacı tabakalarına ait insanlarda belirli seslerin telaffuzunun araştırılması

|-

| Zamansal olaylarla bağlantılı olarak medya metinlerinin biçim ve içeriklerinin araştırılması

|-

|}

 

 

“Uygulamalı” dil bilimi kavramı altında ne anlaşıldığı tam olarak net değildir. Bir taraftan (dilsel sistemin teorik yapısının, gramer modelinin ve benzeri şeylerin tersine) gerçek uygulamalı dilleri araştıran bir alt alan olarak anlaşılırken, diğer taraftan uygulama sonunda elde edilen araştırma sonuçlarının kullanılmasıyla ilgili bir alt alan olarak anlaşılmaktadır. Genel/teorik ve uygulamalı dil bilimi arasındaki bu özel durum sorun yaratmaktadır. İngiliz dili ile ilgili bilimsel alanda applied linguistics (ilk durumda söz konusu olan algılama biçimine göre) mi yoksa linguistics applied (ikinci durumda söz konusu olan algılama biçimine göre) kavramının kullanılacağı konusundaki adlandırma karşıtlığı tartışılmaktadır.

 

== Karşılaştırmalı dil bilimi ==

Karşılaştırmalı dil biliminin araştırma alanları şunlardır:

* '''Dil tipolojisi'''

Karşılaştırmalı dil bilimi art ve eş zamanlı (diyakronik ve senkronik) araştırma yöntemlerine göre farklı dallara ayrılabilir. Genel karşılaştırmalı alanlar, genel dil bilimi ve tarihsel dil biliminin tarihsel karşılaştırmalı alanlarına da dahil olarak görülebilir.

 

=== Genel karşılaştırmalı dil bilimi ===

 

 

 

 

Söylem çözümlemesi, “insanlar nasıl konuşur?” konusu üzerinde araştırma yapar, konuşmadaki söz edimlerin yardımıyla karışlıklı sözel eyleme katılanların/konuşucuların (Interaktant) nasıl sağlandığını ve nasıl meydana geldiğini tanımlamaya çalışır ve bunların ilkeleri üzerinde yoğunlaşır. Burada yalnızca doğal konuşmalar değil, ses yapılarına göre yazılıp başka bir yazı şekline dönüştürülen yapay durumlar da söz konusudur.

Söylem çözümlemesinde, konuşmacının özelliklerine yönelik açıkça söylenip yazılmayan bir anlaşma vardır:

 

Bir konuşma farklı düzeylerde görülebilir ve sözel eyleme katılanların (Interaktant) bulunduğu aşağıdaki gerçekliklere sahiptir:

** Karşılıklılığın oluşturulması, üretilmesi

Bu düzeyler sık sık ve birbirinden ayırt edilmeden incelenir. Bunun nedeni ise bir konuşmanın temel düşüncesini ayırt edici özellikleriyle tanımlayarak göstermektir. Söylem Çözümlemesi’ne yönelik araştırmalar, söylem çözümlemesinin araştırma nesnesi konusunda başka bir anlayışa sahiptir. Kavramlar eş anlamlı olarak sık sık kullanılsalar da, araştırma nesnesi konusunda tamamen farklı varsayımlar bulunmaktadır.

 

Karşılıklı konuşmanın analizi, başka konuların yanı sıra özellikle konuşmayı oluşturucu sorulara yönelir; örneğin konuşucular arasında değişim, bir konuşmanın açılması ile bitirilmesi, söz alma birimlerinin (Redepartikel) işlevi ve rolü, düzeltme usulleri ve konuşma sınıflandırmalarına yönelik sorulardır bunlar. Sözel iletişimin belli başlı özellikleri „Konuşma Dili“ adlı makalede irdelenmektedir.

 

Yazı Bilgisi denilince, ''Hadumod Buβmann''’ın gramer kuralları olan doğal dillerin araştırılması anlaşılır.

 

Modern dil bilimi alanları, bir dilin yazılı açıklamalarında var olan olağan dil olgusunu inceler, bu dil olguları ise bir dildeki imlanın gelişmesi ve sabitleştirilmesine yöneliktir. Birimlerin anlam ayırt edici işlevi ve bu birimlerin dilin seslerle ilgili yapılarıyla olan ilişkileri bakımından belli bir yazı sisteminin birimlerini araştırır.

 

Bir dildeki yazı sisteminde anlam ayırt edici en küçük birimlere [[grafem]] ya da [[graf]] denir.

Yazılı dilin işlevsel bir birimi olan grafem; somut, el ile yazılmış ya da tipografik şeklinden, yani graftan bağımsızdır. Bir grafemin kaç graftan -örneğin [[Almanca]]daki –sch (“ş” olarak telafuz edilir), -ch (gırtlak sesi, Türkçedeki “h” grafının sözcük içindeki telaffuzuna denk gelen graf’tır) ya da –ie (uzun i olarak okunur) gibi iki ya da üç graftan- oluşabileceği grafemik içerisinde tartışmalı bir konudur. Bazı kuramlara göre, bir grafem birden fazla graftan oluşabilir; bazı eski kuramlara göre ise /ʃ/ [[fonem]]i için –sch grafeminin kullanılması örneğinde olduğu gibi, bir grafem fonemin temsili olarak tanımlanır veya ses dağılımı nedeniyle, yani grafo-birimsel nedenlerden ötürü bir graf dizini bir birim olarak kabul edilir. Ama böyle harf birleşimlerinin birçok grafemin birleşiminden de olacağı görüşü çok yaygındır.

 

Sözlük bilimi modern dil biliminin içerisinde söz dağarcığı anlamındaki sözlük kuramıdır. Sözlük bilimi, sözcük sistemi ve sözcüklerin anlamlarına yönelik varlık bilimi olarak tanımlanır. Dilsel ifadelerin anlam yapısı ve sözcükler arasındaki bağlantı ile ilgilenir.

 

 

[[Leksikografi]] sözlüklerin oluşturulmasıyla ilgilenir ve bunun için sözlükbilimsel olgulara başvurur, sözlükbilimsel araştırmalara yönelik yeni bilgiler verir.

 

 

 

Morfoloji geleneksel dil bilgisinde, bükün biçimlerinin ve kelime türlerinin çözümlemesini kapsayan ve sözcük yapısını da dikkate alan biçim bilgisidir.

 

=== Sözcük türetme ===

Sözcük türetme temel birim ve eklerin birleştirilmesiyle oluşturulan kelime yapılarıdır. Örneğin; iyi-lik, güzel-lik gibi… İyi sözcüğüne –lik eki getirilerek sıfattan isim türetilmiştir.

 

Birleşik kelimeler en az iki sözcüğün bir araya getirilmesiyle oluşur, ama bu sözcükler istenildiği kadar öğe içerebilir. Örneğin; dil-bilim sözcüğü dil sözcüğü ile türemiş isim olan bil-im sözcüğü bir araya getirilerek birleşik kelime yapılmıştır.

 

Kısaltmalar şu şekilde ayrılabilir:

* Yeni bir sesbilgisel sözcük oluşturacak şekilde yapılan kısaltmalar: Türk Dil Kurumu→ TDK

* Uzun sözcüklerdeki bazı birimlerin atılmasıyla yapılan kısaltmalar: Üniversite→ Üni

 

Bazı dil bilimcilere göre evrişim konusu [[biçim bilgisi]] içerisinde ele alınır. Evrişim, bir kelimenin biçim değişikliği olmadan kelime türünün değişmesidir. Örneğin; “Adam güzel konuştu” ile “güzel çiçeklerden bir demet aldı” cümlelerinde “güzel” sözcüğü biçimsel bir değişikliğe uğramadan ilk cümlede zarf, ikinci cümlede sıfat görevindedir.

 

Sözcüklerdeki biçimsel olaylar, başka hiçbir değişiklik olmadan sadece önek ve soneklerden oluşuyorsa kurallara uygun olan ifadelerle betimlenir. Arapçadaki bazı sözcük türetme kurallarında olduğu gibi bazı durumlar kurallara uygun olan dillerle anlaşılmaz.

 

Sözcük bilgisi ve bükünün bölümlenebilirliğine dair tartışmalar hala sürmektedir. Bazı okullarda sözcük bilgisi kendine özgü bir alan olarak, bazı okullarda ise biçim bilgisinin alt alanı olarak öğretilmektedir. Ama biçim bilgisi sözcük bilgisinin alt alanı olarak alınırsa sözcük bilgisini biçim bilgisinden ayırmanın hiçbir mantığı yoktur. Bir basit ve belirleyici kurala göre sözcük bilgisi ile bükün arasındaki fark şudur: Sözcük bilgisinde yeni kelimeler türetilir, bükünde ise sözcüklerin anlamlarına katkı yapılarak kelimelerin cümledeki işlevleri dile getirilir. Örneğin; Sözcük bilgisi, hareket sözcüğüne –siz eki getirilerek yeni bir kelime oluşturulan alandır. Bükünde ise yeni bir kelime türetilmez, sadece uyumluluk aranır, örneğin; özne-yüklem uyumu, çoğul isimlerde yüklem de çoğul olur ya da yazmak fiilinin özneye göre (yazıyorum, yazıyorsun) çekimi gibi durumlar bükünün ilgilendiği konulardır.

 

 

Bir dilin anlam taşıyan en küçük birimi olarak tanımlanan [[morfem]], biçim bilgisi dahilinde parçalara ayırma imkânları sunar ve bilimsel tartışmalara yol açar.

 

 

Farklı morflar farklı şekillerde aynı işlevi görüyorsa, bunlara da biçimbirimlerin [[allomorf]]ları denir. Türkçede bu duruma şu şekilde örnek verilebilir:

Örnek 2: “Öğrenciler yarın gelecekler.” ve “Arkadaşlarım bu sınavı başaracaklar.” Bu cümlelerde “öğrenciler” ve “arkadaşlarım” sözcüklerinde “-ler” ve “-lar” ekleri aynı çoğul anlamını vermektedirler. Aynı zamanda “gelecekler” ve “başaracaklar” sözcüklerindeki “-ecek” ve “-acak” ekleri aynı gelecek zaman kipini belirtmektedirler. Bu durum başka dillerde de meydana gelmektedir. Örneğin; ''Kinder'' kelimesindeki –''er'', ''Hunde'' kelimesindeki –''e'', ''Fragen'' kelimelerindeki –''n'', ''CDs'' kelimeleri –''s'', çoğul biçimi değişmeyen ''Wagen'' kelimesi çoğul biçimbirimlerin Allomorfemidir. Bu biçimde farklı biçimbirimler [[Senkretizm]] adı verilir.

 

Bükün, kelime yapısında gözlemlenen farklı yöntem ve kurallara göre gruplara ayrılır.

 

[[Sıfat]], [[isim]] ve [[fiil]] çekimi bükün sınıfına girer. Birçok yazar, sıfatlarda karşılaştırma ve bu karşılaştırma derecesini de bükün sınıfına koyarlar. Örneğin; “ ''Çay içiyorum''” cümlesinde birinci tekil şahıs ve şimdiki zaman olarak kullanılan “-''yor''” ve “''um''” çekim morfemi vardır.

 

 

* Siyasal iletişim, dille ilgili politik olayları inceler.

* Sosyolinguistik toplum ve dil arasındaki karşılıklı etkiyi inceleyen bilim dalıdır.

* Dil istatistiği; bir dil statiğidir ya da herhangi bir dilsel yönün statik verilerinin araştırmasıdır.

 

 

** [[Leonard Bloomfield]] iki Dünya savaşı arasındaki zaman diliminde Amerikan yapısalcılığının en önemli temsilcisidir.

** Franz Bopp, [[Hint- Avrupa dil ailesi]]nin kurucusudur.

** Karl Bühler dilin işlevini tarif eden Organum Modelini geliştirmiştir.

** [[Noam Chomsky]], üretici dil bilgisi ni kurmuştur.

** [[George Kingsley Zipf]], Zipf Yasaları’yla nicel dil bilimi alanında çığır aşan bir araştırmacıdır.<ref>http://w3.balikesir.edu.tr/~mozsari/dil bilimi.htm</ref>

 

{{kaynakça}}

 

=== Ek Okumalar ===

* ADALI, Oya (2004), Türkiye Türkçesinde Biçimbirimler, Papatya Yayınıcılık.

* AĞABABA, Naile (2006), Ortaçağ Türk Dil Bilim Adamları, Ahenk Yayınları.

* AKBULUT, Ayşe Nihal (2004), Söylenceden Gerçekliğe : Çeviribilim, Multilingual Yayınları.

* [[Doğan Naci Aksan|AKSAN, Doğan]] (1978), Anlam bilimii ve Türk Anlam bilimi, Ankara, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-[[Coğrafya]] Fakültesi Yayınları, 2. Baskı, 199 s.

* [[Doğan Naci Aksan|AKSAN, Doğan]] (1993), Şiir Dili ve Türk Şiir Dili, Ankara, Şafak Matbaacılık, 290 s.

* [[Doğan Naci Aksan|AKSAN, Doğan]] (1986), Türkçenin Gücü, Ankara, Türkiye İş Bankası Yayınları.

* [[Doğan Naci Aksan|AKSAN, Doğan]] (2003), Dil Şu Büyülü Düzen..., Bilgi Yayınevi.

* [[Doğan Naci Aksan|AKSAN, Doğan]] (2004), Following the Traces of Pre-Turkic-En Eski Türkçenin İzlerinde, Multilingual Yayınları.

* [[Doğan Naci Aksan|AKSAN, Doğan]] (2005), Türkçenin Zenginlikleri İncelikleri, Bilgi Yayınevi.

* ARIKAN, Aykut (2006), Bilgi Erişim Sistemleri Bilgi Erşiminde Dil Sorunları, Babil Yayınları, İstanbul.

* [[Özcan Başkan|BAŞKAN, Özcan]] (1988), Bildirişim (İnsan-Dili ve Ötesi), İstanbul, Altın Kitaplar, 491 s, (2003), Multilingual Yayınları.

* [[Özcan Başkan|BAŞKAN, Özcan]] (1967), Lenguistik Metodu, İstanbul, Çağlayan Kitabevi, 191 s, (2003), Multilingual Yayınları.

* [[Özcan Başkan|BAŞKAN, Özcan]] (2006), Dilde Yaratıcılık, Multilingual, İstanbul.

* BAYRAV, Süheyla (2000), Roma Dillerinin Doğuşu ve Gelişmesi, Multilingual Yayınları.

* BAYRAV, Süheyla (2001), Chanson de Roland Edebiyat ve Üslup Tahlili, Multilingual Yayınları.

* BAYRAV, Süheyla- YERGUZ, İsmail (2002), Okuma Anlama Yorumlama (Bir Yaklaşım Denemesi), Multilingual Yayınları.

* BAUMGARTNER, Klaus-STEGER, Hugo (1983), Modern Lenguistiğe Giriş (İletişim ve Dil-Lenguistik Yapılıkcılık), (Çeviren: Mehmet AKALIN), İzmir, Ege üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 1983, 8+159 s.+7 s. Doğru-Yanlış Cetveli.

* CHOMSKY, Noam (2001), Dil ve Zihin, Ayraç Yayınları.

* CHOMSKY, Noam (2002), Dil ve Sorumluluk, Ekin Yayınları.

* DEMİRCAN, Ömer (1993), Yabancı Dil Öğretim Yöntemleri, İstanbul, Ekin Yayınıcılık.

* DENKEL, Arda (1996), Anlam ve Nedensellik, İstanbul, Kabalcı Yayınevi

* DIETRICH, Ayşe Pamir (2001), Rusça Sözdizimi, Multilingual Yayınları.

* DURAK, Mustafa (2002), Fransız Dilinin Sesletimi, Multilingual Yayınları.

* DUYMAZ, Enes-TURAN, Abdulkadir (2006), Türkçede Anlam Bilgisi, Birleşik Yayınevi.

* ERKMAN-AKERSON, Fatma (1991), Anlam-Çeviri-Karşılaştırma, İstanbul, Abc Kitabevi.

* ERKMAN-AKERSON, Fatma ve Ş. Ozil (1998), Türkçede Niteleme: Sıfat İşlevli Yan Tümceler, İstanbul:Simurg.

* FRIEDRICH, Johannes (2001), Kayıp Yazılar ve Diller, Arkeoloji ve Sanat Yayınları.

* FİLİZOK, Rıza (2001), Anlam Analizine Giriş, İzmir, Ege Üniversitesi Basımevi.

* GUIRAUD, P. (1999), Anlam bilimi, İstanbul, Multilingual.

* [[V. Doğan GÜNAY|GÜNAY, V. Doğan]] (2002), Göstergebilim Yazıları, Multilingual Yayınları.

* [[V. Doğan GÜNAY|GÜNAY, V. Doğan]] (2007), Metin Bilgisi, İstanbul: Multilingual Yayınları, 3. baskı, 528 s.

* [[V. Doğan GÜNAY|GÜNAY, V. Doğan]] (2007), Sözcük bilimine Giriş, İstanbul, Multilingual, 311 s.

* İMER, Kâmile (1998), Türkiye'de Dil Planlaması: Türk Dil Devrimi, Kültür Bakanlınığı Yayınları, Ankara, XIV+219s.

* İŞÇEN, İsmail (2002), Çevrim Kuramı /Çeviribilimin Temelleri Üzerine, Seçkin Yayıncılık.

* KARAAĞAÇ, Günay (2005), Dil, Tarih ve İnsan, Akçğa Yayınıları.

* KAYAN, Korhan (2005), Hindistan'a Diller, İmge Kitabevi.

* KIRAN, Zeynel (2000), Yazınsal Okuma Süreçleri, Ankara, Seçkin Yayıncılık, 302 s.

* KÖKSAL, Dinçel (2005), Çeviri Eğitimi Kuram ve Uygulama, Nobel Yayınları.

* NETTLE, D. ve Suzanne ROMAINE (2002), Kaybolan Sesler (Dünya Dillerinin Yok Oluş Süreci), (Çeviren: Harun Özgür TURAN), İstanbul, Oğlak Yayınıları, 362 s.

* ÖZEREN, A. (1996), Afaziyoloji, Adana, Çukurova Üniversitesi.

* ÖZÜNLÜ, Ünsal (2001), Edebiyatta Dil Kullanımları, İstanbul, Multilingual, 272 s.

* ÖZSOY, Sumru (2006), Türkçenin Yapısı-I (Sesbilim), Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 135 s.

* SARICA, Mustafa (2005), Sözlü Dil Yapısı, Multilingual Yayınları.

* SEBUKTEKİN, Hasan (2006), Kontrastive Linguistik, Nobel Yayınları, İstanbul. (Türkçe-Almanca)

* SELEN, Nevin (1979), Söyleyiş Sesbilimi, Akustik Sesbilimi ve Türkiye Türkçesi, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.

* TEKCAN, Ali-GÖZ, İlyas (2005), Türkçe Kelime Normları, Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.

* UĞUR, Nizamettin (2003), Anlam bilimi Sözcüğünün Anlam Açılımı, Doruk Yayınları.

* UZUN, Nadir Engin (2006), Biçim bilimi Temel Kavramları, Papatya Yayıncılık, Ankara.

* UZUN, N. Engin (1998), Dil bilgisi nin Temel Kavramları (Türkçe üzerine Tartışmalar), Ankara, 168 s.

* ÜÇOK, Necip (1951), Genel Fonetik, Ankara Üniversitesi Yayınları, Ankara.

* YAZICI, Mine (2004), Çeviribilimin Temel Kavram ve Kuramları, Multilingual Yayınları.

* YAZICI, Mine (2004), Çeviri Etkinliği, Multilingual Yayınları.

* YAZICI, Tahsin (2004), Makaleler, Multilingual Yayınları.

* YILMAZ, Emine (2003), Çuvaşça Çok Zamanlı Morfoloji, Grafiker Yayınları.

 

== Dış bağlantılar ==

* [http://plato.stanford.edu/contents.html Stanford Encyclopedia of Philosophy] {{İng}}

 

{{Sosyal bilimler altbilgisi}}

 

 

{{Şablon:Dil konuları}}