Gelgit: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
YBot (mesaj | katkılar)
k Seçkin içerik şablonları kaldırılarak ilgili tanımlar Vikiveri'ye aktarıldı
Peykbot (mesaj | katkılar)
k düzen. file→dosya
13. satır:
 
Dünya yüzeyinde [[Ay]]’ın (veya [[Güneş]]’in) çekim alanı farkı, gelgit oluşturan güç olarak bilinir. Bu gelgit hareketini oluşturan temel mekanizmadır ve günde iki yüksek gelgite neden olan iki eşit-potansiyel gelgit tümseğini açıklamaktadır.
 
 
[[Dosya:Field tidal.png|thumb|right|190px|Dünya yüzeyinde Ay'ın (veya Güneş'in) çekim alanı farkı, gelgit oluşturan güç olarak bilinir. Bu gelgit hareketini oluşturan temel mekanizmadır ve günde iki yüksek gelgite neden olan iki eşit-potansiyel gelgit tümseğini açıklmaktadır.]]
Satır 23 ⟶ 22:
Herhangi bir yerde gelgit olayı her gün aynı saatte olmaz. Bir önceki günden 50 dakika daha geç oluşur. Buna Liman Gecikmesi denir.Nedeni ise Güneş günü ile Ay günü arasındaki 50 dakikalık farktır.Bir meridyen Ayın karşısına geldikten sonra dünya dönerek aynı alana 24 saatte gelir, fakat bu sırada Ay dünya çevresindeki yörüngesinde döndüğü için biraz ilerlemişdir, 50 dakika sonra meridyen yeniden ay karşısına gelir.Böylece [[Ay günü]] 24saat 50 dakika olur.<ref>http://www.tck.org.tr/kaynak/tr/cografya-sozlugu/cografya-sozlugu</ref>
 
Gelgit olayındaki sürtünmelerden dolayı yerkürenin kendi etrafındaki dönme hızı azalır. Böylece günler yavaş yavaş uzar. Gelgit olayındaki sürtünme Dünya’nın dönme hızında yavaşlamaya neden olurken, Ay'ın da her yüzyıl Dünya’dan 3,8 &nbsp;cm uzaklaşmasına neden olur.<ref name="nasa3">{{Web kaynağı| url = http://sunearth.gsfc.nasa.gov/eclipse/SEhelp/ApolloLaser.html | başlık = Apollo Laser Ranging Experiments Yield Results | erişimtarihi = 2007-05-30 | yayımcı = [[NASA]] | tarih = 2005-07-11 }}</ref>
 
Kurumsal çalışmalar ve gözlemler, kabarma ve alçalmaların [[sıfır]] olduğu noktaların bulunduğunu ortaya çıkarmıştır; kabarma ve alçalmalar bu noktalar çevresinde (saat yönünde ya da ters yönde) döner. [[Akdeniz]], [[Karadeniz]] ve [[Baltık Denizi]] gibi, neredeyse tamamen kapalı denizlerde, doğrudan [[yerel]] gelgit kuvvetlerinin etkisiyle bir duran dalga oluşur. Bu denizlerde gelgit genliği oldukça küçüktür ([[santimetre]] ölçeğindedir). Açık okyanuslarda genellikle bir metreden azdır. Körfezlerde ve bunlara bitişik denizlerde genlik çok daha büyük olabilir. Çünkü gelgit dalgası [[kıta sahanlığı]]nın [[sığ]] sularına girince, ilerleme hızı yavaşlar ve [[enerji]] küçük bir [[hacim]]de biriktiği için gelgit yükselme ve alçalmaları büyük boyutlara ulaşabilir.
Satır 31 ⟶ 30:
1-Günlük gelgit (diurnal tide)
2-Yarı-günlük gelgit (semi-diurnal tide)
 
3-Karışık gelgit (mixed tide)
Satır 40 ⟶ 39:
'''Karışık gelgit ise;''' genellikle Kuzey Amerika kıyıları ve Avustralya kıyılarında görülen, iki yükselme ve iki alçalma ile bütünleşik şekilde oluşan gelgit olayına verilen isimdir.
 
 
==Gelgit Bileşenleri==
Satır 54 ⟶ 52:
* Deniz, belli aralıklarla alçalıp yükselince [[Kıyı Çizgisi|kıyı çizgisi]] değişir.
* Türkiye’nin çevresindeki denizler [[iç deniz]] olduğu için gelgit genliği azdır. Bu nedenle, ülkemiz kıyılarında gelgit’in etkisi hissedilmez
 
 
==[[Gelgit enerjisi]]==
Satır 60 ⟶ 57:
Gelgit hareketlerinin enerjiye dönüştürülme fikri 11. yüzyıla kadar dayanır. O zamanlar, değirmenciler tahıl öğütürken gelgit hareketlerinden faydalanırlardı, şimdi ise; gelgit hareketlerinden doğan enerji, gelişmiş makineler vasıtasıyla elektrik enerjisine dönüştürülmektedir. Diğer bir deyişle Gel-git ve akıntı enerjisi, gelgit veya okyanus akıntısı nedeniyle yer değiştiren su kütlelerinin sahip olduğu kinetik veya potansiyel enerjinin elektrik enerjisine dönüştürülmesidir. Bilim adamları bu güçten yararlanarak suyun yükselmesiyle gelen akıntıdan ve yine alçalmasından meydana gelen ters yöndeki akıntıdan yararlanmışlar ve çok büyük kapasiteli elektrik jeneratörleri kurmuşlardır.<ref>http://www.elektrikport.com/</ref>
 
[[FileDosya:Dalga-1.gif|thumb|Right|Gelgit olaylarında turbinlerin dönüşü]].
 
[[Okyanus]]larda henüz kullanılmamış ve maliyetli bir enerji türü olan gelgit enerjisi ile suyun kabarması ve inmesi şeklinde gelişen gelgit hareketi süresince suyun hareket enerjisinin kullanılması mümkündür. Gelgit enerjisinin %8–25'i faydalı hale dönüştürülebilir.
Satır 85 ⟶ 82:
== Kaynakça ==
*{{dergi kaynağı |soyadı1=Aktuğ |ad1=Şems |soyadı2= |ad2= |yıl=2013 |başlık=Piri Reis Döneminde Kullanılan Seyir Aletleri ve Yöntemleri |dergi=Bilim ve Teknik |cilt= |sayı=547 |sayfalar=51 |yayıncı= |doi=}}
 
 
{{kaynakça}}
{{Kıyı coğrafyası}}
[[Kategori:Coğrafya terminolojisi]]
[[Kategori| ]]:Gelgit
 
[[Kategori:Coğrafya terminolojisi]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Gelgit" sayfasından alınmıştır