Dandanakan Muharebesi: Revizyonlar arasındaki fark

'''Dandanakan Muharebesi''' ya da '''Dandanakan Meydan Muharebesi''', ([[1040]]), [[Selçuklu Devleti]]'nin [[Gazne Devleti]]ni yendiği ve Gazne Devleti'nin çözülmesine yol açan muharebedir. Bu muharebeden sonra [[Gazne Devleti]] yıkılış dönemine girmiş, [[Selçuklu Devleti]] resmen kurulmuştur.

 

[[Tuğrul Bey|Tuğrul]] ve [[Çağrı Bey]]'lerin gittikçe büyüyen Türkmen kuvvetleri [[Gazne]] şehirlerini yağmalamaya başlamıştı. Gazne hükümdarı [[Gazneli I. Mesut|Sultan Mesud]] Selçuklu tehlikesine son vermek için [[Nişabur]] üzerine yürüdü ve 16 Ocak 1040'ta şehre girdi. Ancak, aşırı tahribata uğramış Nişabur'da yiyecek sıkıntısı çekilmesi üzerine çevre vilayetlerden erzak getirten Mesut, Selçuklu topraklarında ilerlemeye başladı. Yine de erzak bulamayan Mesut, [[Merv]] şehrine yürümeye karar verdi. Gazne ordusu yürüyüş sırasında Selçuklu'nun vur-kaçları ile yıpranmış, su ve yiyecek kaynakları da Selçuklu askerleri tarafından kesilmişti. 22 Mayıs 1040'ta Gazne ordusundan Selçukluların tarafına geçen Türkmen atlılarıyla bir çatışma yaşansa da, Gazneli Mesut'un ordusu savaş düzenini aldı.<ref>''Gerdîzî'', s.203</ref>

 

24 Mayıs 1040'ta, [[Merv]] ve Serah arasındaki [[Dandanakan]]'da iki ordu çatışmaya başladı. Gazne ordusu Dandanakan Kalesi'ne yürürken Selçuklu ordusu hücuma geçti. Gazneli ordusu bu hücuma rağmen öğleye doğru kaleye ulaşabildi. Mesut, kalede konaklama teklifini kabul etmeyerek ordusunun su sıkıntısını giderebilmek için 5 fersah ilerideki vahaya gidilmesini emretti. Bu sırada 375 saray [[gulam]]ı, Gazne ordusundan ayrılarak Selçukluların tarafına geçtiler ve daha önce kaçmış olanlarla birleştiler. Onlar daha sonra şiddetle hücuma geçtiler ve yorgun ve moralsiz olan Gazne ordusunu dağıttılar.<ref>''Köymen'', s.321-339</ref>

 

Üç gün süren muharebe Selçukluların büyük galibiyeti ile sona ererken, Sultan Mesut 100 süvarisi ile Gürcistan tarafına kaçarak canını zor kurtardı ve 21 Haziran 1040 tarihinde [[Gazne]]'ye geldi. Bu muharebe Selçuklular'ın bölgede hakimiyetinin başlangıcı ve [[Büyük Selçuklu Devleti]]'nin kuruluşu olarak kabul edilir.<ref>''Merçil'', s.75-76</ref>

 

* Gerdîzî (1347/1928). ''Zeynü'l-ahbâr'', nşr. Abdülhayy Habîbî, Tahran.

* Köymen, Mehmet Altay (1993). ''Büyük Selçuklu İmparatorluğu Tarihi. Cilt 1. Kuruluş Devri'', Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara. ISBN 975-16-0117-7.

* Merçil, Erdoğan (1989). ''Gazneliler Devleti Tarihi'', TTK Basımevi, Ankara. ISBN 975-16-0189-4.

 

{{Kaynakça}}