Abdürreşid Dostum: Revizyonlar arasındaki fark

'''Abdül Reşid Dostum''' ya da '''Raşit Dostum''' ([[Farsça]]: {{lang-fa|عبدالرشید دوستم)}}; (d. [[1954]], [[Şibirgan]]), [[Afganistan]]) [[Özbek]] asıllı [[Afgan]] [[asker]], [[Afganistan]]'daki [[Özbekler]]in [[lider]]i, 2014 yılından itibaren Afganistan 1. [[Başkan yardımcısı]].

1953 yılında Afganistan'ın kuzeyindeki [[Şibirgan]] şehrinde doğdu. 26 yaşındayken [[Sovyet]]ler'in [[Afganistan]]'da açtığı bir [[doğalgaz]] tesisinde işçi olarak çalışmaya başladı. Kısa sürede tesis içinde örgütlü bulunan işçi sendikasının başkanı oldu. Bu dönemde Afganistan içinde [[Sovyet]] yanlısı bir rejim vardı ve muhalifler bu yönetime karşı savaşıyordu. Bu savaşta kendilerine mücahit denilen [[Suudi]] etkisindeki gruplar, ülke kuzeyindeki [[Türkmen]], [[Özbek]] ve [[Tacik]]lere karşı tavır alınca, Dostum kuzeyden topladığı milislerle çatışmalar içine girdi. Sovyetlerin Afganistan'dan çekilmesinden sonra iktidarda bulunan Necibullah hükümetiyle işbirliğini sürdürdü. [[Mezar-ı Şerif]] başta olmak üzere [[Kuzey]] [[Afganistan]]'daki yedi eyaletin yönetimini ele aldı. Raşit Dostum Cünbüş-i İslami [[Afganistan]] adıyla siyasi örgütlenmesini de yaptı.

Raşit Dostum, Yüksek Askeri Şura Başkanı sıfatıyla başkent Kabil'i terk etti. Birbiriyle çatışan mücahit gruplardan ümidini kesen [[Pakistan]] ve [[Suudi Arabistan]], Afganistan'ı ele geçirmek için [[Hindistan]]'ın [[Diobent]] şehri medreselerinde eğitim gören gençleri, Taliban yani talebeler adıyla örgütledi. Bu medresede esas itibariyle ehli sünnet alimlerinin dini kitapları okutulmakla birlikte, bu eğitim skolastik bir yaklaşımla ve medeniyet eksenli bir bakıştan uzak bir şekilde veriliyordu. Değişmeyi idrakten yoksun bu bakış, medeniyet tarihimizdeki değişiklikleri bidat diyerek reddediyordu. Bu kesin inançlı robot örgütlenme, kısa zamanda gelişti ve mücahit grupların hepsini yıkarak kuzey hariç Afganistan'a hakim oldu. Raşit Dostum'la Kuzey Afganistan pazarlığını bizzat [[1999]] yılında Pakistan Dışişleri Bakanı yürütüyordu. Raşit Dostum, [[Burhaneddin Rabbani]] öncülüğündeki devrik Cumhurbaşkanı ve eski mücahit gruplardan yana tavır koyarak, [[Pakistan]]'la anlaşmadı. [[Tacik]] asıllı [[Ahmet Şah Mesut]] dışında hiçbir mücahit örgütü [[Taliban]]'ın karşısında tutunamayınca, Pakistan destekli [[Taliban]] [[Mezar-ı Şerif]]'i ele geçirdi. Ülkesini terk eden Raşit Dostum, [[Ankara]]'ya gelerek Türk yetkililerle durum değerlendirmesi yaptı. Bilahare [[Türkiye]], [[Özbekistan]] ve [[İran]]'da kısa süre bulunduktan sonra Kuzey Afganistan'a tekrar döndü.