Yunanca: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
k 5.47.14.50 tarafından yapılan değişiklikler geri alınarak, YBot tarafından değiştirilmiş önceki sürüm geri getirildi.
kDeğişiklik özeti yok
43. satır:
|duyuru2 =
}}
'''Yunanca''' (Yunanca: Ελληνικά veya Eλληνική γλώσσα {{Audio|Elliniki_Glossa.ogg|Eliniki Glosa}}), [[Yunanistan]]'ın ve [[Kıbrıs Cumhuriyeti]]'nin resmî dilidir. 4.000 yıllık bir geçmişe sahiptir.{{fact}} [[Hint-Avrupa dil ailesi]]nde kendi başına bir kol oluşturur. Bazı dilbilimciler Yunanca ve [[Ermenice]]yi [[Hint-Avrupa dil ailesi]] içinde Greko-Grabar olarak bir üst grupta birleştirir. [[Antik Yunanca]], Klasik [[Yunan uygarlığınınuygarlığı]]<nowiki/>nın dili olarak kullanılmıştır. [[Modern Yunanca]], [[Antik YunancadanYunanca|Antik Yunanca']]<nowiki/>dan oldukça farklı olmakla birlikte köken olarak ona dayanır. Yunanca, [[Yunan alfabesi]] kullanılarak yazılır.
 
Yunanca, dünyada çoğunluğu [[Yunanistan]]'da olmakla beraber [[Avustralya]], [[Almanya]] ve [[Amerika Birleşik Devletleri]]'nde yaşayan yaklaşık 13 milyon kişinin anadilidir. [[Türkiye]]'de anadili Yunanca olan yaklaşık 2.500 [[Rum]] olduğu tahmin edilmektedir. Bunların hemen hemen hepsi [[İstanbul]], [[Gökçeada]] ve [[Bozcaada]]'da yaşar. Bunun yanında 15 ve 17. yüzyıllarda [[İslam]]laşan [[Trabzon]]lu ahali tarafından konuşulmaktadır. 1965 nüfus sayımında 4,535 kişi anadilini [[Pontus lehçesi (Yunanca)]] olarak kaydetmişti.{{fact}} Yunanistan ve Kıbrıs'tan Türkiye'ye göç eden Yunanca (ya da Rumca) konuşan (konuşabilen) kayda değer Türk de vardır. Bunların da büyük bir kısmı Batı Anadolu ve Mersin yöresine yerleşmişlerdir.
60. satır:
[[Dor]] istilası sonrasında [[Ege denizi]]’nin iki yanında konuşulan lehçelerin toplamıdır. Klasik Yunanca dört önemli lehçeye ayrılmaktaydı:
 
Dorik lehçe: [[Epir]], [[Mora]], [[Girit]], [[Oniki Adalar]], [[Bodrum]]-[[Gökova]]-[[Datça]] çevresinde
 
Aiolik lehçe: [[Thessalia]], [[Sporad Adaları|Sporadlar]] ve [[Çanakkale]]-[[İzmir]] arası [[Batı Anadolu]] çevresinde
 
İonia-Attika lehçesi: [[Atina]] çevresi (Attika), [[Euboia]], [[Kikladlar]] ve [[İzmir]]-Güllük arası
 
Arkadia-Kıbrıs lehçesi: Merkezi [[Mora]] ve [[Kıbrıs]]
70. satır:
'''Helenistik Yunanca:'''
[[Atina]]’nın siyasi üstünlüğü sonucu bu dört lehçe Attika lehçesi çevresinde birleşmiş ve Koine (Kine) – Ortak dil oluşturulmuştur. Helenistik Yunanca antikitenin sonunda [[Makedonya]]’dan [[Hindistan]]’a kadar geniş bir coğrafyada konuşulmuş; Doğu Akdeniz havzasının, Ortadoğu’nun ve Kuzey Afrika’nın lingua-franca’sı haline gelmiştir. Yeni Ahit Yunancası da [[Roma İmparatorluğu|Roma İmparatorluğu']]nun resmi dili olan yunancaYunanca da bu Ortakortak dildir.
 
'''Ortaçağ Yunancası:'''
78. satır:
'''Modern Yunanca:'''
 
[[Yunanistan]]'ın kurulmasıyla Devletindevletin Resmiresmi dili [[Kathareuousa]] ilan edildi. Bu dil Eski Klasik Yunanca’nın diriltilmeye çalışılmış bir haliydi. Okullar ve resmî dairelerde sadece bu diyalekt kullanıldı; ancak halk bu diyalekte yabancı olduğundan evlerde ve sokaklarda Halk Yunancası (Demotiki) konuşulmaya devam edildi.
 
Demotiki'de birtakım bozulmalar olunca 1964'de okullarda Demotiki'nin de okutulmasına izin verildi.
 
Bu çift dillilik [[1976]] yılına kadar devam etti. [[1976]]'da Yunanistan’da çıkan bir kanun ile [[Kathareuousa]] devletin resmi dili olmaktan çıkartıldı ve Demotiki resmi dil haline getirildi böylece okul, resmî daire ve evlerde konuşulan dilin aynı olması sağlandı.
 
[[1982]] yılında kabul edilen ikinci bir kanunla [[Politonik]] (Polytonic) sistem terk edilip [[Monotonik]] (Monotonic) sisteme geçilmiştir. Yani sözcük üzerlerinde vurgulu heceyi belirtmek için kullanılan aksan işaretleri üç çeşitten teke indirgenmiştir. Bu reform tutucu çevrelerce büyük bir tepkiyle karşılanmış ve "''Yunanca'nın Katli''" olarak yorumlanmıştır. Bugün dahi tutucu çevreler hala Politonik sistemi kullanmakta ısrar etmektedirler. Fakat gazete, dergi, medya ve devlet yeni düzeni sürdürmektedir.
101. satır:
 
=== [[Kathareuousa]] (Καθαρεύουσα) ===
19. yüzyılda Adamantios Korais'in büyük çabalarıyla, Antik Yunanca ile Modern Yunanca arasındaki geçişi en iyi temsil eden, modern sözcüklere eski Yunanca'dan karşılıklar bulmak, Yunan dilini Avrupa ve özellikle Türkçe kökenli sözcüklerden arındırmak için hazırlanmış bir lehçedir. Her ne kadar 1976'ya kadar devletin resmî dili olarak kabul edilse de, halkın [[Demotiki]] lehçesi konuşması engellenememişdirengellenememiştir, 1976 yılında okullardaki zorunlu [[Kathareuousa]] lehçesindeki eğitim kaldırılmış, devlet yazışmaları ve medyada da kullanımı durdurulup resmi dil olmaktan çıkarılmış, revize edilmiş [[Demotiki]] resmi lehçe ilan edilmiştir. Günümüzde hala Kıbrıs Başpiskoposluğu'nda, Antakya Patrikhanesi ve Kudüs Patrikhanesi'nde yazışma dili olarak kullanılan lehçe Kathareuousadır[[Kathareuousa|Kathareuousa']]<nowiki/>dır.
 
=== [[Tsakonika]] (Τσακώνικα) ===
Demotiki lehçesinden ayrı bir dil olacak kadar farklı bir lehçedir. Köken olarak Yunanca'nın Dor lehçesinin devamıdır. [[Yunanistan]]'ın [[Mora Yarımadası]]'nda bulunan birkaç köydeki yaklaşık 3.000 kişinin anadilidir.
 
=== [[Pontus lehçesi (Yunanca)]] (Pομέικα / Romika, Ποντιακά / Pondiaka) ===
Romeika lehçesi, büyük çoğunluğu 1923 mübadelesinde Yunanistan'a göçmüş olan ve bugün kuzey Yunanistan'da varlığını sürdüren Karadenizliler, Trabzon ve Rize'nin bazı köylerinde yaşayan Müslümanlar ile başta [[Ukrayna]] olmak [[Karadeniz]] sahilinde yer alan eski Yunan kolonilerinde yaşayan [[Ortodoks]] Yunan azınlıklar konuşulmaktadır. Romeika en az 5.000'i<ref>Oflu araştırmacı [[Ömer Asan]] "[[Pontus Kültürü]]" adlı kitabında Türkiye'de 300 bin kişinin anadilinin Romeika olduğunu iddia etmiştir.</ref> Türkiye'de, 200.000'i Yunanistan'da olmak üzere toplam 325.000 kişi tarafından ana dil olarak konuşulmaktadır. Türkiye'de bu lehçeyi konuşanlar, konuştukları dili çoğunlukla "Rumca veya "Rumlara özgü" anlamına gelen "Romeika" olarak adlandırırken, Yunanistan'da 19. yüzyıldan itibaren coğrafyaya vurgu yapılarak "Karadeniz'e özgü" anlamında "Pontiaka" olarak adlandırılmıştır ve günümüzde dil bilimciler tarafından da bu şekilde bilinmektedir. [[Türkiye]] ve [[Gürcistan]]'da yaşayan Rum topluluklarınca Pontiaka adı bilinmemekte veya yeni duyulmakta olup, onlar dillerini "Romeika" olarak adlandırmaya devam etmektedirler. Romeika lehçesi, bir yandan [[Türkçe]], [[Farsça]], [[Ermenice]], [[Lazca]] ve diğer Kafkas dillerinden etkilenirken, başta Trabzon ağzı olmak üzere TürkçeninTürkçe'nin Karadeniz lehçelerinin tümünü, Lazca ve yerel Ermeniceyi de aynı oranda etkilemiştir <ref>[http://www.karalahana.com/makaleler/dilbilim/pontusca%20turkce%20sozluk.html Pontusça, Romeika-Türkçe Sözlük]</ref>. [[Özhan Öztürk]]'ün [[Karadeniz Ansiklopedisi]]'ne göegöre [[Türkiye]]'de ([[Karadeniz Bölgesi]]) Romeika lehçesinin ana dil olduğu yerler şunlardır <ref>[http://www.karalahana.com/karadeniz/linguistik/romeika.htm Trabzon Rumcası]</ref>:
 
* [[Tonya]] (6 köy)
125. satır:
 
=== [[Yevanik|Yahudi Yunancası]] ===
[[Yevanik]], (İbranice: Yevan = Yunan) artık konuşanı neredeyse bulunmayan Yunan lehçelerinden biridir. Uzun yıllar [[Yahudi]] Yunanlar tarafından konuşulmuştur. lehçenin yazımı için çoğu zaman [[İbranî alfabesi]] kullanılmıştır. Konuşanlarının [[Yunan]], [[Türk]] ve [[Bulgar]] toplulukları ile kaynaşmasından dolayı asimile olmaları, [[İsrail Devleti]] bağımsızlığını ilan edince, kişilerin buraya göç etmesinden ve Yahudilerce kutsal sayılan İbranîce'nin İsrail'de resmî dil kabul edilmesi ve [[Yahudi Soykırımı]] sonucu yok edilmelerinden dolayı, kullananların sayısı önemli ölçüde azalmıştır. 1987'de yapılan araştırmalar sonucu 35'i İsrail'de olmak üzere dünyada toplam 50 kişi Yahudi Yunancası bilmektedir<ref name="etno">[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=yej Ethnologue'da Yevanik]</ref>, ancak gelecek 15-20 yıl içinde bu dilin ölü bir dil olma ihtimali çok yüksektir.
 
== Dilin Genel Yapısı ==
162. satır:
Yunanca'da karşılığı olan, yabancı dillerden birçok sese özel harf bulunmazken, dilin genelinde [[Türkçe]]'deki, '''[[Ö]], [[Ü]], [[C]], [[Ç]], [[I]], [[H]], [[J]], [[Ş]]''' sesleri bulunmaz. Bunun aksine [[Türkçe]]'de de Yunanca'daki '''[[Θ]][[θ]] [[Δ]][[δ]] [[Χ]][[χ]]''' (Χχ = Türk şiveleri hariç) sesleri bulunmaz.
 
Yunancada fiilerfiiller, ve sıfatlar [[Almanca]]'dakine benzer bir şekilde çekimlenir. Üç ana fiil çekim türü vardır. Fakat bazı düzensiz fiiler bu üç kurala da uymayabilir. Türkçede olduğu gibi, çekimli fiilden önce özne kullanmaya gerek yoktur. Yâni; '''Ben gidiyorum''' yerine '''Gidiyorum''' dememiz gibi. Fakat Türkçedekinin aksine bu dilde sıfatlar da çekimlenir. Sıfatlar da çekimlenirken cinsiyet baz alınır. Yunancada isimler, '''eril''', '''dişi''' ve '''nötr''' olarak üçe ayrılır. Dişi isimler '''η''', eril isimler '''ο''', nötr isimler ise '''το''' artikeli ile belirtilir. Bu kavram Türk diline yabancı bir kuraldır. Türkçe ve herhangi bir akrabasında isimlerden önce tanımlık kullanılmaz.
 
== Yunan alfabesi ==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Yunanca" sayfasından alınmıştır