Togo: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
YBot (mesaj | katkılar)
k Seçkin içerik şablonları kaldırılarak ilgili tanımlar Vikiveri'ye aktarıldı
DieFohlen (mesaj | katkılar)
Togo maddesi genişletilerek, ansiklopedik bir madde oluşturulmuş olup, dış bağlantılar-kaynak-görsel eklenmiştir (devam edecektir)
6. satır:
| arma_resmi = Coat of arms of Togo.svg
| slogan = "Travail, Liberté, Patrie"([[Fransızca]])<br />"Çalışma, Özgürlük, Anayurt"
| ulusal_marş = ''[[Salut à toi, pays de nos aïeux]]''<smallbr/>([[French language|French]])<br />"Hail[[Dosya:National to thee, landAnthem of our forefathers"</small>Togo.ogg|noicon|120px]]
| kraliyet_marşı =
| diğer_sembol_adı =
30. satır:
| etnik_gruplar =
| etnik_grup_yılı =
| milliyet = Togolu
| yönetim_biçimi = [[Cumhuriyet]]
| yönetici_unvanı1 = Devlet Başkanı
42. satır:
| yönetici_unvanı5 =
| yönetici_adı5 =
| olay1 = Fransa'danBağımsızlık
| olay1_tarihi = 27 Nisan 1960
| olay2 =
61. satır:
| olay9_tarihi =
| yüzölçümü_sırası = 125.
| yüzölçümü = 56.785
| yüzölçümü_milkare =
| yüzölçümü_dipnotu =
75. satır:
| kadastro_yüzölçümü_milkare =
| kadastro_yüzölçümü_sırası =
| tahmini_nüfus = 67.961351.049374<ref name=CIA>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/to.html www.cia.gov]</ref>
| tahmini_nüfus_sırası = 101.<sup>1</sup>100
| tahmini_nüfus_tarihi = 20122014
| sayım_nüfusu = 6.191.155<ref>[http://www.stat-togo.org/index.php?option=com_docman&task=cat_view&Itemid=56&gid=58&orderby=dmdate_published&ascdesc=DESC Togo resmi nüfus sayım sonuçları 2010]</ref>
| sayım_nüfusu =
| sayım_nüfusu_sırası =
| sayım_nüfusu_tarihi = 2010
| FR_dipnot =
| FR_tahmini_toplam_nüfus_tarihi =
88. satır:
| FR_metropol_nüfusu_sırası =
| FR_dipnot5 =
| nüfus_yoğunluğu = 97
| nüfus_yoğunluğu_milkare =
| nüfus_yoğunluğu_sırası = 93.
| nüfus_yoğunluğu_dipnotu =
| GSYİH_SAGP = 5,612 milyar $<ref name=imf2>{{Web kaynağı| url = http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2010/01/weodata/weorept.aspx?sy=2007&ey=2010&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=742&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a=&pr.x=46&pr.y=14 | başlık = Togo | erişimtarihi = 21.04.2010 | yayımcı = International Monetary Fund }}</ref>
106. satır:
| Gini_yılı =
| Gini_kategorisi =
| İGE = {{artış}} 0.512473<ref>[http://hdr.undp.org/en/countries/profiles/TGO www.hdr.undp.org]</ref>
| İGE_sırası = 152166.
| İGE_sırası = 20072013
| İGE_kategorisi = <font color="#ffcc00">orta</font>
| para_birimi = [[CFA frankı]]
| para_birimi_kodu = XOF
| zaman_dilimi = UTC[[Greenwich Mean TimeUTC±00:00|GMT±00:00]]
| utc = +0
| yaz_zaman_dilimi =
| yaz_utc =
| takvim =
| trafik_akışı = sağ
| cctld = [[.tg]]
| ISO_3166_kodu =
123. satır:
| harita3_resmi =
| harita3_açıklaması =
| sayım_nüfusudipnotlar =
| dipnotlar = <sup>1</sup> Estimates for this country explicitly take into account the effects of excess mortality due to AIDS; this can result in lower life expectancy, higher infant mortality and death rates, lower population and growth rates, and changes in the distribution of population by age and sex than would otherwise be expected. Rankings based on 2005 figures [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/to.html CIA World Factbook - ''Togo'']<br />² Rankings based on 2005 figures (source unknown)<!--If source unknown, perhaps these rankings ought to be removed...?-->
| dipnot1 =
| dipnot2 =
132. satır:
| dipnot7 =
}}
 
'''Togo''' ya da resmî adıyla '''Togo Cumhuriyeti''' ([[Fransızca]]: ''Republique Togolaise'') Afrika kıtasının batı bölümünde [[Gine Körfezi]]'nde yer alan devlet. Ülke batıda [[Gana]], doğuda [[Benin]], kuzeyde ise [[Burkina Faso]] ile komşudur. Togo'nun başkenti [[Lomé]]'dir.
'''Togo''' ya da resmî adıyla '''Togo Cumhuriyeti''', [[Afrika]] kıtasının batı bölümünde yer alan bir ülkedir. Ülkenin sınır komşularını (kuzeyden saat yönünde ilerlendiğinde) [[Burkina Faso]], [[Benin]] ve [[Gana]] oluşturmakta olup, ülkenin güneyinde [[Gine Körfezi]] içerisinde yer alan [[Benin Körfezi]] bulunmaktadır. Ülkenin başkenti [[Lomé]]'dir.
 
== Ülke ismi ==
Ülkenin ismi Ewe dilinden gelmektedir. Ewe dilinde Togo kelimesi '''to'' (Türkçe:''su'') ve '''go''' (Türkçe:''liman'') kelimelerinden oluşmaktadır.
 
== Coğrafya ==
[[Dosya:Togo Topography.png|thumb|left|100px|Togos topografya haritası]]
Togo sahip olduğu 56.785 km² yüzölçümü ile Afrika kıtası standartlarına göre küçük bir ülke konumundadır. Kıta üzerinde bu yüzölçümünden daha az bir yüzölçümüne sahip olan çok az sayıda ülke bulunmaktadır. Ülke uzun ve dar bir yapıya sahip olup, kuzey-güney yönünde uzunluğu 550 km olup, batı-doğu yönünde en dar bölgesi 50 km en geniş bölgesi ise 140 km'dir. Ülke topraklarının %16'sı ormanlar ile kaplı konumdayken, %25 tarım alanı, %3,5 ise otlaklıkdıryaylalardır.
 
Ülkenin toplamda sahip olduğu 1.647 km'lik sınırından 664 km'si Benin, 126 km'si Burkina Faso, 877 km'si Gana ile oluşurken, ülkenin ayrıca Atlas Okyanusu'na da 56 km'lik sahil şeriti bulunmaktadır.
Togo sahip olduğu 56.785 km² yüzölçümü ile Afrika kıtası standartlarına göre küçük bir ülke konumundadır. Kıta üzerinde bu yüzölçümünden daha az bir yüzölçümüne sahip olan çok az sayıda ülke bulunmaktadır. Ülke uzun ve dar bir yapıya sahip olup, kuzey-güney yönünde uzunluğu 550 km olup, batı-doğu yönünde en dar bölgesi 50 km en geniş bölgesi ise 140 km'dir. Ülke topraklarının %16'sı ormanlar ile kaplı konumdayken, %25 tarım alanı, %3,5 ise otlaklıkdır.
 
Ülke, [[Savanes (Togo bölgesi)|Savanes]], [[Kara (Togo bölgesi)|Kara]], [[Centrale]], [[Plateaux (Togo bölgesi)|Plateaux]] ve [[Maritime]] adı ile beş bölgeye ayrılmıştır. Bu beş bölge ise kendi içerisinde ayrıca idari bölgelere ayrılmıştır. Ülkenin toplam sınırı olan 1647 km'den, 664 km'si Benin, 126 km'si Burkina Faso, 877 km'si ise Gana sınırından oluşmaktadır.
 
{{Ayrıca bakınız|Togo'nun bölgeleri}}
 
Togo'da bulunan en yüksek dağ 986 m ile [[Mont Agou]] dağı, en uzun nehri ise 50 km'si deniz taşımacılığına da uygun olan ve kuzey-güney yönünde akan 400 km'lik [[Mono (Nehir)|Mono]] nehridir.
Satır 151 ⟶ 152:
 
== Nüfus ==
Togo'da son olarak 2010 yılında gerçekleştirilen resmi sayım sonuçlarına göre 6,191,155 nüfus tespit edilmiştir. Bu güncel olarak son resmi sayım konumunda olup, 2014 tahmini nüfus sonuçları verilerine göre 7,351,374 kişi yaşamaktadır.<ref name=CIA/> Togo'nun 2010 resmi nüfus sayım sonuçlarına göre en büyük nüfusu başkent [[Lomé]]'dir.
Togo'da 2012 tahmini nüfus sonuçları verilerine göre 6,961,049 kişi yaşamaktadır.<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/to.html Togo nüfusu] (İngilizce)</ref> Togo'nun resmi 2005 nüfus sayım sonuçlarına göre en büyük şehirleri [[Lomé]]'nin 760.000, [[Sokodé]]'nin 117.811, [[Kara (Togo şehir)|Kara]]'nın 104.207, [[Kpalimé]]'nin 95.974 ve [[Atakpamé]]'nin ise 80.683 nüfusu bulunmaktadır. Ülkede var olan yüksek oranda ki köyden kente göç, büyük şehirlerde işsizliği arttırmaktadır. Başkent Lome'nin haricinde Kozah ve Tone idari bölgeleri en fazla nüfusa sahip bölgeler konumundadır.<ref>[http://www.stat-togo.org/index.php?option=com_docman&task=doc_download&gid=8&&Itemid=56 2010 resmi sayım sonuçları] (Fransızca)</ref>
 
Togo genç bir nüfusa sahip olup, 2014 tahmini verilerine göre nüfusun %60,4'ü 0-24 yaş aralığındadır. Ülkenin sadece %3,2'si 65 yaş ve üzerindedir.
{{Ayrıca bakınız|Togo'daki şehirler listesi}}
 
'''0-14 yaş:''' %40.7 (erkek 1,499,011/kadın 1,490,513) <br/>
'''15-24 yaş:''' %19.7 (erkek 723,237/kadın 726,350) <br/>
'''25-54 yaş:''' %32.1 (erkek 1,173,492/kadın 1,188,961) <br/>
'''55-64 yaş:''' %4.2 (erkek 145,743/kadın 163,384) <br/>
'''65 yaş ve üzeri:''' %3.2 (erkek 104,277/kadın 136,406) <br/>
 
=== Etnik gruplar ===
Ülke nüfusunun %40,1'i Ewe etnik grubuna mensuptur. Eweler ülke içerisinde çoğunluğu oluşturmakta olup, çoğunlukla ülkenin güney bölgelerinde yaşamaktadırlar. Ülke içerisinde ikinci kalabalık etnik grubu ise %23,1 ile Temba etnik grubu oluşturmakta ve ağırlıklı olarak ülkenin orta kesimlerinde ve kuzey kesimlerinde yaşamaktadırlar.
 
{| class="wikitable float-right"
|- class="hintergrundfarbe6"
! Oran
| Etnik grup
|-
| align="right" | %40,1
| [[Eweler]]
|-
| align="right" | %23,1
| [[Tembalar]]
|-
| align="right" | %13,2
| [[Akebular]]
|-
| align="right" | %9,7
| [[Gurmalar]]
|-
| align="right" | %12,8
| Diğer Afrikalı azınlıklar
|-
| align="right" | %0,99
| Dier etnik gruplar
|}
 
=== Dil ===
Ülkenin Fransa sömürgesinden kurtularak bağımsızlığını ilan etmesi sonucu ülkenin resmi dili koloni ülkesi Fransa'nın dili olan [[Fransızca]]'dır seçilmiştir. [[FransaFransızca]]'nın yanı sıra ülke topraklarıgenelinde üzerindeulusal sömürgediller devletiolan olarakEwece hakimiyetve sürdüğüKabiyece dönemlerdenbelli kalmabir olaraknüfus butarafından dililetişim Togo'yadili mirasolarak bırakılmıştırkonuşulmaktadır. ÜlkedeBu resmi dilindillerin yanı sıra toplum arasında konuşulan birçok yerel dillerdedil de mevcuttur.
 
{| class="wikitable float-right"
|-
! class="hintergrundfarbe6" width="120px" | Dil
! class="hintergrundfarbe6" width="120px" | Konuşan kişi sayısı
|-
| [[Ewece]]
| align="right" | 862.000
|-
| [[Kabiyéce]]
| align="right" | 700.000
|-
| [[Gbece]]
| align="right" | 366.000
|-
| [[Temce]]
| align="right" | 204.000
|-
| [[Minaca]]
| align="right" | 201.000
|-
| [[Mobaca]]
| align="right" | 189.000
|}
 
=== Din ===
[[Dosya:Sokodé-centre-ville.jpg|thumb|leftright|150px250px|[[Sokodé şehrinde]]'de bulunan ''Eski Büyük Camii'']]
Togo'da din özgürlüğü mevcuttur ve halkın yarıdan fazlası doğacılık inancına sahiptir. Ülkede %29'luk bir kesim [[Hristiyan]] inancına göre yaşarken, giderek artan ve güncel olarak %20'lik bir kesimi oluşturan topluluk ise [[İslamiyet]] inancına göre yaşamaktadır. Ayrıca sahil bölgesinde az da olsa yahudi toplulukları yaşamakta, çok az bir kesim ise de [[Vudu]] inancına göre yaşamını sürdürmektedir.<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/to.html Togo'da din] (İngilizce)</ref>
 
Satır 194 ⟶ 252:
|}
|}
 
{{Ayrıca bakınız|Togo'nun bölgeleri}}
{{Ayrıca bakınız|Togo'daki şehirler listesi}}
 
== Ulaşım ==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Togo" sayfasından alınmıştır