Atacama Large Millimeter Array: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok |
Çeviri bitimi (kronoloji ve diğer eklentiler hariç) |
||
63. satır:
2009 yılının sonbaharı boyunca ilk üç anten tek tek gözlem yapacakları bölgeye taşındı. 2009 yılının sonlarına doğru ALMA astronomlarından ve mühendislerinden oluşan bir ekip 5000 metre (16,000 ft) yükseklikte bulunan gözlem alanında gözlemevinin son derece gelişmiş bu üç antenini başarılı bir şekilde birbirine bağladı. Böylelikle montajın ve çiçeği burnunda olan birleşimin ilk adımı tamamlanmış oldu. Uyumlu bir şekilde çalışmaları için üç anteni birbirine bağlamak ilk defa ALMA ekibine yalnızca iki antende ortaya çıkan ve hassas, yüksek çözünürlüklü gözlem yapmaya engel olacak hataları doğru bir şekilde düzeltme imkanı sağladı. Bu önemli adımla birlikte 22 Ocak 2010'da cihazların devreye sokulması kararlaştırıldı.
28 Temmuz 2011 yılında ALMA için üretilmiş ilk Avrupalı üretimi anten uluslararası ortaklarca daha önceden bölgeye yerleştirilmiş 15 antenin yanına deniz seviyesinden 5000 metre yüksekteki Chajnantor platosuna yerleştirildi. Bu rakam ALMA'nın ilk bilimsel gözlemine başlaması için yeterli bir rakamdı ve bu durum ALMA projesi için kilit taşı niteliği taşıyordu. 2012 yılının ekim ayında 66 antenin 43 tanesi kurulmuştu.
==Bilimsel sonuçlar==
===İlk testlerden gelen görüntüler===
2011 yılının yaz aylarındayken yeterli sayıda teleskop ile evrenin ilk anlarını gözlemek için test amaçlı ilk fotoğraf çekildi. Evrenin ilk anlarına ışık tutan bu ilk fotoğraflar bize gelecekte inşa edilmesi muhtemel olan çok daha kaliteli fotoğraflar çekebilme yetisine sahip olacak yeni dizilerin nasıl olacağı hakkında ilk işaretleri verdi.
Gözlemin amacı Anten Galaksileri ([[İngilizce]]:Antennae Galaxies) olarak bilinen ve birbiriyle çarpışarak dramatik bir şekilde şekilleri bozulan bir çift galaksiyi incelemekti. ALMA galaksilerin çarpışmasına tam olarak gözlemleyememesine rağmen bu gözlemin sonucunda bugüne kadar görülebilir ışıkla gözlemlenemeyecek olan bir yıldız oluşum bölgesindeki yoğun ve soğuk gaz bulutlarını da içeren Anten Galaksilerinin milimetre-altı dalga boyunda çekilmiş en iyi fotoğrafını elde etmemizi sağladı.
===Kuyruklu yıldız çalışmaları===
11 Ağustos 2014 yılında astronomlar Atacama Büyük Milimetre/Milimetre-altı Dizisini ([[İngilizce]]: Atacama Large Millimeter/sub-millimeter Array) (ALMA) kullanarak ilk defa detaylı olarak Coma Nebulasında bulunan [[C/2012 F6 (Lemmon)]] ve [[Comet ISON|C/2012 S1 (ISON)]] kuyruklu yıldızlarının [[Hidrosiyanik Asit |HCN]], [[Hidroisosiyanik Asit |HNC]], [[Formaldehit |H<sub>2</sub>CO]] spektrumlarını ve bazı toz kümelerini inceledikleri çalışmalarını yayınladılar.
===Gezegen oluşumu===
2014 yılında Hl Tauri (Taurus takım yıldızında bulunan çok genç bir T Tauri yıldızı) yıldızını saran öngezegen diskinden birçok boşlukla birbirinden ayrılan parlak halkaların görüldüğü ve burasının bir gezegen oluşum bölgesi olduğunun işaretlerini veren bir fotoğraf yayınlandı. 2014 yılı itibariyle teorilerin çoğu böylesine genç bir sistemde (100.000-1.000.000 yıl) gezegen oluşumunu beklemiyordu. Yeni veriler gezegen oluşumu ile ilgili teorilerin gelişimine yeni bir soluk kazandırdı. Teorilerden biri bu bölgedeki toplanma hızının oranının öngezegen diskinin kompleks manyetik alanından dolayı meydana gelebileceğini öne sürüyordu.
==Küresel işbirliği==
Uluslararası bir astonomi tesisi olan Atacama Büyük Milimetre/Milimetre-altı Dizisi ([[İngilizce]]: Atacama Large Millimeter/sub-millimeter Array) (ALMA) Avrupa, Kuzey Amerika ve Doğu Asya ortaklığıyla kurulmuş Şili Cumhuriyeti'nde bulunan ortak bir işbirliği projesidir. ALMA, Avrupadan Kanada Ulusal Araştırma Konseyi ([[İngilizce]]:National Research Council of Canada) (NRC) ve Tayvan Ulusal Bilim Konseyi ([[İngilizce]]:National Science Council of Taiwan) (NSC), Doğu Asyadan Tayvan'da bulunan Sinica Akademisi ([[İngilizce]]:Academia Sinica) (AS) ortaklığıyla Japonya Ulusal Doğa Bilimleri Enstitüsü ([[İngilizce]]:National Institutes of Natural Sciences of Japan) (NINS) tarafından finanse edildi. ALMA, Avrupa adına ESO tarafından, Kuzey Amerika adına ilişkili olduğu üniversiteler ve şirketler tarafından yönetilen Ulusal Radyo Astronomi Gözlemevi ([[İngilizce]]:National Radio Astronomy Observatory) (NRAO), Doğu Asya adına Japonya Ulusal Astronomi Gözlemevi ([[İngilizce]]:National Astronomical Observatory of Japan) (NAOJ) tarafından inşa edilmiş ve işletilmektedir. Ortak ALMA Gözlemevi ([[İngilizce]]: Joint ALMA Observatory) (JAO) ALMA inşaatının ve yönetiminin ortak bir liderlik ve yönetim ile yürümesini sağlamıştır.
==ALMA merkez bölgesi==
ALMA merkez bölgesi ([[İngilizce]]:ALMA regional centre) (ARC) ALMA projesine büyük yatırımlar yapan kullanıcı toplulukları ve JAO arasında bir arayüz olarak dizayn edildi. ARC'ın işletilmesini mümkün hale getirmek için bu bölge üç ana bölgeye ayrıldı (Avrupa, Kuzey Amerika ve Doğu Asya). ARC'ın Avrupa bölgesi (ESO tarafından yönetilir) Avrupa boyunca uzanan Bonn-Bochum-Cologne, Bologna, Ondřejov, Onsala, IRAM (Grenoble), Leiden ve JBCA (Manchester) bölgelerini içeren ARC-birimleri olarak da alt bölümlere ayrıldı.
ARC'ın temel amacı kullanıcılara destek sağlamaktı. Bu destekler gözlem önerilerine hazırlık, verimli bir şekilde bilimsel hedefleri gerçekleştirmek için toplantılar yaparak gözlem projelerini kesinleştirmek, gözlem teklifi veren ve hali hazırdaki gözlemlerle ilgili desteğe ihtiyaç duyan katılımcılar için bir çeşit yardım ofisi oluşturmak, öncelikli yatırımcılara veri sağlamak, ALMA için veri arşivi sağlamak, verilerin düzenlenmesi ve kullanıcılara geri dönüş sağlamak şeklinde sıralabilir.
==Proje detayları==
* Yerden 5.000 metre yükseklikte bulunan 4x12 metre ve 12x7 metrelik bir anten dizisiyle geliştirilen [[Llano de Chajnantor Gözlemevi]] bölgesinde 12 metre çapındaki en az 50 anten (Uluslararası birlik şu sıralar 50 ya da 64 tane inşa etmeyi düşünüyor)
* Bütün astronomik spektrumu 350 μm ile 10 mm arasında görüntüleme aracı
* Yaklaşık olarak 150 metreden 14 kilometreye dizi yapılandırması
* 10 miliarksaniyelik (10<sup>−7</sup> radyan) uzamsal çözünürlük, Çok Büyük Dizi ([[İngilizce]]:Very Large Array) (VLA)'den 10 kat ve [[Hubble Uzay Teleskobu]]ndan 5 kat daha iyi ancak hala önemli miktarda optik ve kızılötesi interferometrelerden daha az çözünürlük
* Hedeflenen bölgeyi arkdakikadan bir arksaniyelik çözünürlükte fotoğraflama özelliği
* 50 m/s'nin altında çözünürlük hızı
* Çok Büyük Dizi ([[İngilizce]]:Very Large Array) (VLA)'den daha hızlı ve daha esnek görüntüleme aracı
* Milimetre ve milimetre-altı dalga boyundaki dünyanın en büyük ve en hassas aracı
* Çok Büyük Dizi ([[İngilizce]]:Very Large Array) (VLA)'den 20 kat daha iyi noktasal algılama cihaz hassasiyeti
* Veri İndirgeme sistemi olarak kullanılacak AIPS++ tabanlı yeni bir yazılım paketi olan Genel Astronomi Yazılım Uygulamaları ([[İngilizce]]:Common Astronomy Software Applications) (CASA)
===Atacama Kompakt Dizisi===
Atacama Kompakt Dizisi ([[İngilizce]]:Atacama Compact Array) (ACA), birbirine yakın şekilde yerleştirilmiş moleküler bulutlar ve yakın galaksiler gibi astronomik objeleri büyük açısal boyutuyla inceleyerek ALMA'nın yeteneklerini muazzam bir miktarda geliştirecek olan 16 antenin bir alt kümesidir. Atacama Kompakt Dizisine ait bu antenler Japonya tarafından üretilen ve teslim edilen dört tane 12 metre çapında ve on iki tane 7 metre çapında antenden oluşur. 2013 yılında Atacama Kompakt Dizisi, ALMA takımının Japon bir üyesi olan ve ACA'nın tasarımcısı Professor Koh-ichiro Morita, 7 Mayıs 2012'de aniden Santiago'da vefat edince Morita Dizisi olarak isimlendirilmişti.
==İş bırakma==
2013 yılının ağustos ayında dünyanın en büyük radyo teleskobunda çalışan işçiler daha iyi bir maaş ve çalışma şartı talebiyle greve girdiler. Bu astronomik çalışmaların yürütüldüğü bir gözlemevini etkileyebilecek ilk grevlerden biriydi. Gözlemevi işçi sendikasıyla anlaşmaya varmakta başarısız olduktan sonra iş bırakmalar başladı.
Sendikanın talebi %15'lik bir maaş zamıyla beraber yüksek irtifa ve izolasyon için bir tazminattı. Bu değişiklikler gözlemevi işletme bütçesine yaklaşık olarak %7 ya da %8 oranında bir ekleme gerektiriyordu.
| |||