Yunanistan'a ikinci Pers saldırısı: Revizyonlar arasındaki fark

 

== Antik kaynaklar ==

Grek – Pers Savaşları üzerine birinci el kaynakların hemen hemen tümü Grek kaynaklarıdır. Pers tarihçilerin çalışmalarından hiçbiri günümüze ulaşmadı. Bunun sonucu olarak gerek Grek- Pers Savaşları, gerekse de Persler konusundaki bilgilerimizin az çok "taraflı" olduğunu kabul etmek gerekecektir.<ref name="lse">[http://languages.siu.edu/classics/Johnson/GreekCiv/alia/Persian.html languages.siu.edu]</ref> [[Yunan-Pers Savaşları]] konusunda birincil kaynak Grek tarihçi [[Herodot]]'tur. "Tarihin babası" olarak bilinen<ref>Cicero, On the Laws I, 5</ref> Herodot, Önasya'daki ozaman için Pers hakimiyetinde olan [[Halikarnas]]'da MÖ 484 yılında doğmuştur. Herodot, ''Historia'' adlı çalışmasını MÖ 440-430 yılları arasında yazmıştır. Bu çalışmasında Grek – Pers Savaşları'nı anlatmıştır. Söz konusu savaşların MÖ 450 yılında sona erdiği düşünülürse, Herodot'un bu çalışması, konu aldığı olaylarla çağdaş sayılır.<ref name = hxvi/> Herodot'un tarzı tümüyle öyküleştirme tarzıydı ve en azından batı toplumları açısından tanınan bir tarih anlatımı olarak görülmektedir.<ref name = hxvi/> Herodot'un, olayları tanrıların istek ve kaprislerine, kişilerin iddialarına dayanmadan diğer yandan olayların tarihsel değerlerini nispeten objektif vermesi, bir tarihçi için aranan bir nitelik dizisi olarak kabul edilmektedir.<ref name = hxvi>Holland, Sh.: ''xvi'' - ''xvii''.</ref>

 

 

== Yakın geçmiş ==

Yunan kent devletlerinden Atina ve [[Eretria]], [[İyon]] kent devletlerinin Pers hakimiyetine karşı MÖ 499 – 494 yılları arasıda gerçekleşen ve başarısızlıkla sonuçlanan ayaklanmasını askeri olarak desteklemişlerdi. Bu tarihlerde Pers İmparatorluğu hakimiyet alanını çok hızlı genişleten bir imparatorluktu. Medler'i yıktıkları MÖ 550'nin ardından [[Lidya#Lidya Krallığı|Lidya Krallığı]]'nın topraklarını ele geçirdikten sonra topraklarını kuzeyde [[Hazar Denizi]]'ne, doğuda Hindistan'a kadar genişletmişti. Kısa süre sonra MÖ 538'de [[Yeni Babil İmparatorluğu|Babil İmparatorluğu]]'nu yıkarak [[Mezopotamya]]'yı ve tüm [[Levant]]'ı, MÖ 525 yılında da Mısır'ı istila etmişdir.<ref>Suna Doğaner, [http://www.istanbul.edu.tr/turkiyecografyasi/pdfs/sdoganer/2004_3.pdf ''anadolu'nun 200 Yılılık İşgali Dönemi] Sh.: 19</ref> Bu noktaya gelindiğinde hakimiyeti altına aldığı topraklardaki halklar, halen ayaklanma eğilimi içindeydiler.<ref name = h47>Holland, Sh.: 47 - 55</ref><ref name="h203"/> Öte yandan İmparator I. Darius tahtı pek de meşru olmayan yoldan ele geçirmişti, dahası hükümdarlığının büyük bir bölümünde ayaklanan tebasını bastırmakla geçirdi.<ref name = h47/> İyon Ayaklanması da imparatorluğun bütünlüğü için bir tehdit olmuştu ve dışarıdan da desteklenmesi, gelecekte yenilenebileceği yönünde endişeler uyandırıyordu. Bu çerçevede Atina ve Eretria'nın caydırıcı bir şekilde cezalandırılması gerekiyordu.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D5%3Achapter%3D105%3Asection%3D2 Herodot, 5.105.2]</ref><ref name = h171/> Öte yandan Serhas, İmparatorluk'un sınırlarını Avrupa'ya doğru genişletmek istemektedir. Antik Yunan dünyasının siyasi bir birliğe sahip olmaması da I. Darius'un işini kolaylaştıracak gibi görünüyordu.<ref name = h171>Holland, Sh.: 171 - 178</ref> Yunanistan'ın kara yaklaşımları üzerine bir hazırlık seferi düzenlemeye karar veren I. Darius, MÖ 492 yılında damadı [[Mardonius]] komutasında bir ordu ve donanmayı [[Trakya]] ve [[Makedonya]]'ya göndermiştir. Bu seferle, Trakya yeniden Pers İmparatorluğu topraklarına dahil edildi ve [[I. Aleksandros]]'un [[Makedonya (antik krallık)|Makedonya Krallığı]]'ı Pers Sarayı'na bağlı bir krallık haline getirdi.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D6%3Achapter%3D44%3Asection%3D1 Herodot, 6.44.1]</ref> Ancak daha sonra uğranılan bir deniz felaketi seferin, ana hedefi olan Yunanistan'a ulaşamadan sona erdirilmesini zorunlu kılmıştır.

 

 

== MÖ V. yüzyılda Doğu Akdeniz'de savaşlar ==

=== Kara savaşları ===

Grek – Pers Savaşları'nda her iki taraf da esas olarak mızraklı piyade birlikleri ve hafif okçu sınıfına dayanan kuvvetler kullandılar. Grek kuvvetleri esas olarak ağır piyade kullanırken Pers ordusunda hafif piyade birlikleri ağırlıktaydı.<ref name = L23/><ref name = L256/>

 

==== Pers kuvvetleri ====

[[Dosya:Persiansparabara.jpg‎|thumb|320px|right|Pers ön hat piyadesi]]

Pers ordusu, İmparatorluğun geniş topraklarından ve farklı toplumlardan gelen, unsurlardan oluşmaktaydı. Yine de, Herodot'a göre ordunun genelinde, en azından silahlarda ve savaş tarzında bir tek tiplilik ve uyumluluk vardır.<ref name = L23>Lazenby, Sh.: 23 - 29</ref> Bunların bir kısmı İmparatoluk tebasından askeri yükümlüklere bağlı olarak toplanan askerlerdir. Bir kısmı ise müttefik krallıklardan gelen birlikler ve kiralanan paralı askerlerdir. Bu birlikler, iyi eğitimli, Pers - Med piyade ve süvari teşkilleriyle desteklenirdi. Bunlar, İmparatorluk'un düzenli birlikleridir. Bu unsurlar kendi donanım ve silahlarıyla orduya katılır, kendi tarzlarında savaşırlardı. Profesyonel askerlerden oluşan düzenli birlikler, Ölümsüzler gibi, tek tip donanıma sahiptiler. Göçebe topluluklardan ok, yay, mızrak gibi hafif silahlı askerler, muharebeye girmeyen işçi taburları, eşler, cariyeler ve köleler, Pers askeri garnizonlarında ve kamplarında hep görülen kalabalıkları oluştururlar.<ref>[http://members.ozemail.com.au/~ancientpersia/index.html ''The Early Achaemenid Persian Army'']</ref>

Birlikler çoğunlukla yay-ok, kısa mızrak, kılıç ya da balta ile silahlanmış olup hasır bir kalkan taşıyorlardı. Askerler deri bir göğüs zırhı kuşanmışlardır.<ref name = L23/><ref name="Holland, Sh.: 196">Holland, Sh.: 196</ref> Fakat yüksek sınıftan kişiler daha iyi korumalı olarak metal göğüs zırhı kullanmaktaydılar. Pers ordusu başta kitlesel ok atışıyla düşmanlarını yıpratmak, ardından sonuç alıcı darbeyi indirmek için mızrak ve kılıçlarla göğüs göğüse çatışmaya girmek şeklinde bir savaş tarzı izliyorlardı.<ref name = L23/> Pers piyade oluşumlarının sparabara olarak adlandırılan ilk hattı ok ve yay taşımaz, daha büyük hasır kalkan ve daha uzun (2 metreye yakın) bir mızrak taşırlardı. Pers ordusunun bel kemiğini oluşturan bu oluşum ön hatta bir "kalkan duvarı" oluşturarak diğer birlikleri karşı tarafın ok atışlarından korumaktaydı. Fakat asıl işlevleri, "düşman"la ilk göğüs göğüse çatışmaya girecek olan birlikler olmalarıdır.<ref>Farrokh, Sh.: 76</ref>

 

 

==== Grek kuvvetleri ====

[[Dosya:Greek soldiers of Greco–Persian Wars.png|thumb|right|250px|Grek askerleri]]

[[Dosya:Agrianian3.jpg|thumb|right|150px|Bir [[peltast]]]]

 

=== Deniz savaşı ===

[[Dosya:Greek Galleys.jpg|thumb|right|325px|Genç Miltiades|Bir [[trireme]] filosunun temsili resmi]]

[[Dosya:Trireme 1.jpg|thumb|right|250px|Günümüzde aslına uygun inşa edilmiş bir başka trireme]]

 

== Taraflar ==

=== Pers ===

==== Hazırlıklar ve toplanma ====

Yunanistan'ın istilası hazırlıkları uzun soluklu bir planlama ve geniş çaplı hazırlıklar gerektirmektedir.<ref name = h208/> İstila güzergahı üzerindeki muazzam istihkam çalışmaları da önceden planlanmıştır. Serhas, ordusunu [[Çanakkale Boğazı]]'ndan, toplam 600 tekne kullanılarak yapılan iki yüzer köprüden<ref>Jack Cassin-Scott, ''The Greek and Persian Wars 500-323 BC'' Sh.: 10</ref> karşıya geçirmeyi, donanmayı da [[Aynoroz|Aynoroz Yarımadası]]'ı dolaştırmadan, kazdıracağı bir kanaldan geçirmeyi hesaplamıştır. Herodot'un yaklaşık olarak 2,2&nbsp;km. uzunluğunda olduğunu belirttiği kıstak kesiminde kazı çalışmaları da başlatılmıştı.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D22%3Asection%3D1 Herodot, 7.22 - 23]</ref> Yarımadayı dolaşmaktan kaçınılmak isteniyordu çünkü bir Pers donanması General Marsinous'un seferi sırasında MÖ 492'de burada bir fırtınaya yakalanmış hemen hemen tümüyle elden çıkmıştı.<ref name = h213/> Her iki istihkam projesi de günümüz devletlerini bile zorlayacak projelerdir.<ref name = h213>Holland, Sh.: 213 - 214</ref> Ancak Mısır'dan başka Babil'de de bir ayaklanma çıkması seferi bir yıl kadar geciktirmiştir.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D7%3Asection%3D1 Herodot, 7.7]</ref><ref group=not>Herodot sadece Mısır'daki ayaklanmadan söz etmektedir.</ref> Bu iki ayaklanma da Grek dünyası için büyük bir şans olarak görülebilir. Bu sayede Pers seferi gecikmiştir ve Atina, MÖ 486 yılında [[Laureion]] bölgesinde bulunan yeni, geniş bir gümüş yatağından<ref>Plutarch, Themistocles, 4</ref>, güçlü bir donanma inşa edebilmek için yararlanacak zamanı bulmuştur.<ref name="lse"/> Themistokles bu madenin Atina'nın tüm Grek kent devletleri içinde en güçlü donanmaya sahip olması yönünde kullanılması için Atinalıları ikna etmiştir. Önceki karar, gümüş madeninin gelirinin tüm Atinalı özgür vatandaşlara eşit olarak dağıtılmasıydı.<ref name="jt">John Thorley, ''Athenian Democracy'' Sh.: 62</ref> Themistokles'in çabalarıyla oluşturulan bu Donanmanın [[Aegina Adası|Aegina]] Donanması'na karşı kullanılması düşünülüyordu.<ref name = h219>Holland, Sh.: 219 - 222.</ref> Aegina Donanması o tarihlerde Atina Donanması'ndan daha güçlü bir donanmaydı.<ref name="jt"/> Ancak sonuçta Pers Donanması'na Artemision'da karşı koymak ve Salamis'te yenilgiye uğratmak için kullanıldı. Bu gümüş madeninden yararlanılarak Atina Donanması 200 triremeden oluşan bir deniz gücü haline getirilmiştir.<ref name="hwgpw">[http://www.historyworld.net/wrldhis/plaintexthistories.asp?historyid=ab69 The Greco-Persian Wars] Historyworld</ref>

 

 

==== Kuvvetler ====

===== Ordu =====

Serhas'ın topladığı ordunun mevcudu bitmez tükenmez tartışmalara konu olmuştur. Gerçekten de antik kaynaklarda bu konuda verilen rakamlar, kuşku duyulacak denli büyük bir rakamlardır. Herodot sefere katılan asker sayısını 2,5 milyon olarak vermektedir. Bu rakama denk sayıda yardımcı unsurlar da orduya katılmıştır.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D186%3Asection%3D1 Herodot, 7.186.1]</ref> Çağdaş sayılabilecek ozan [[Simonides]] dört milyon, [[Ctesias]], Pers kayıtlarına dayanarak yardımcı unsurlar hariç olmak üzere 800 bin rakamlarını vermektedir.<ref name = ctes>Ctesias, [http://www.livius.org/ct-cz/ctesias/photius_persica2.html Persica]</ref> Herodot'un Pers İmparatorluğu resmi kayıtlarına dayanarak bu rakamı verdiği öne sürülmüştür. Ancak günümüz tarihçileri, Pers askeri sistemi ve lojistik kapasitesi hakkındaki bilgilerine dayanarak bu rakamları kuşkuyla karşılamakadır. Bu çapta bir ordunun seferin güzergahı boyunca ikmalinin sağlanmasının olanaksız olduğu görüşü vardır. Ayrıca Yunanistan topraklarının, yağmalansa dahi bu sayıda askeri besleyebileceğine kuşkuyla bakılmaktadır.<ref name=souza/> Bu gibi nedenlerle günümüz tarihçi ve araştırmacıları antik kaynaklarda verilen rakamların bir hesaplama hatasına dayandığı ya da Grek zaferini abartmaya yönelik olduğu görüşündedir.<ref name = h237/> Çok tartışılan bu konuda günümüz uzlaşması Pers Ordusu'nda 300-500 bin asker olduğu yönündedir.<ref name=souza>de Souza, Sh.: 41</ref><ref name = h237>Holland, Sh.: 237</ref> Gerçekte ordunun mevcudu ne olursa olsun I. Serhas'ın başarılı bir seferi garanti altına almak için çok büyük bir kara ordusu ile donanma hazırladığı açıktır. Ancak bu ordunun büyük bir bölümü açlık ve hastalıktan öldüğü, Asya'ya dönmeyi başaramadığı da bilinmektedir.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D8%3Achapter%3D115%3Asection%3D1 Herodot, 8.115.1 - 4]</ref>

 

 

===== Donanma =====

[[Dosya:Illustrerad Verldshistoria band I Ill 117.png|thumb|right|250px|Bir pentekontera çizimi]]

[[Dosya:Trireme.jpg|thumb|right|300px|Bir Grek triremesi]]

 

=== Grek tarafı ===

Atina da Persler gibi MÖ 480'lerin ortalarından itibaren savaş için hazırlanıyordu. Bu hazırlıkların en önemli parçası MÖ 482 yılında yeni bir trireme filosu oluşturmak için karar alınmasıydı. Bu filoyla ilgili kararın alınmasında büyük ölçüde [[Themistokles]]'in payı olmuştur. Themistokles, Perslerle savaşmak için güçlü bir donanmanın gerektiği konusunda Atinalıları ikna etmiştir.<ref name = "h217">Holland, Sh.: 217 - 223</ref> Fakat Atina hem karada hem de denizde savaşacak kadar geniş insangücü kaynaklarına sahip değildi. Bu yüzden diğer Grek kent devletleriyle ittifak yapılması gerekiyordu. Bu arada Serhas MÖ 481 yılında Sparta ve Atina hariç diğer Grek kent develtlerine Sard'dan elçiler göndererek bir kez daha boyun eğmelerini istemiştir.<ref name="h732">[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D32%3Asection%3D1 Herodot, 7.32]</ref> Yunanistan'ın kuzey kesimindeki pek çok kent devleti, Pers topraklarına daha yakın olmalarının verdiği endişeyle bu isteği kabul etmiştir.<ref name="lse"/> Bu girişim Yunanistan'ın güney kesiminde ters bir etki yarattı ve yetmiş kadar kent devleti Atina ve Sparta etrafında bir birlik oluşturmaya başladı.

 

==== Grek ittifakı ====

[[Korint]]'te MÖ 481 yılında kent devletleri delegeleri arasında bir kongre toplandı ve bu konferansla Grek kent devletleri arasında bir ittifak oluşturulmaya başlandı.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D145%3Asection%3D1 Herodot, 7.145.1 - 2]</ref> Bu Grek kent devletlerinin sayısının 31 olduğunu [[Yılanlı Sütun]]'a kazınmış olmasından anlamaktayız.<ref name="f332">Fine, Sh.: 332</ref> Bu ittifaktın yardım istemek için kent devletlerine elçiler göndermek ve fikir birliği oluşması halinde üye kent devletlerinden savunma noktalarına kuvvet gönderme yetkisi vardır. Herodot bu ittifak için belirli bir adlandırma vermemiştir. Kongrede Atina ve Sparta lider konumdaydılar ama savunma stratejisinin belirlenmesinde, katılan tüm kent devletlerinin çıkarları göz önünde tutuldu. Kongrenin iç işleyişi ve görüşmeler konusunda bugüne ulaşan bilgiler oldukça kısıtlıdır. Ancak 700 Grek kent devletinden sadece 70 devletin kongreye delege gönderdiği bilinmektedir. Yine de bu sayı dikkate değerdir, çünkü birçok kent devleti esasen birbirleriyle savaş halindeydi.<ref name = h226>Holland, Sh.: 226</ref>

 

 

==== Grek kuvvetleri ====

Grek kent devletlerinin bir muazzaf ordusu yoktur, buna gerek de duyulmamaktadır. Kendi topraklarında savaştıklarından gerektiğinde bir ordu çıkarırlardı. Bu nedenle Perslerle savaşın değişik dönemlerinde, değişik çapta Grek birlikleri görülür. Dolayısıyla her muharebe ile ilgili çalışmalarda muharebeye katılan Grek birliklerinin mevcudu hep tartışmalıdır.

 

 

== MÖ 480 – 479 sonbahar ve kış ==

[[Dosya:Macedonian Kingdom.jpg|thumb|right|300px|[[Halkidiki]]]]

Herodot'a göre Serhas'a refagat eden General Artabazus'un 60 bin adamıyla geri dönerek Teselya'da General Mardonius kuvvetlerine katılacaktı. Bu ordu zaten General Mardonius kuvvetlerinden ayrılmış ve geri dönecek olan bir görev kuvvetiydi.<ref name="h8126">[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D8%3Achapter%3D126%3Asection%3D1 Herodot, 8.126.1 - 3]</ref> Ancak Artabazus [[Halkidiki]]'ye yaklaşırken, Serhas komutasındaki birliklerin geri çekilmesi sırasında bölgeden geçerlerken ayaklanmaya kalkışan Halkidiki halkını yeniden bastırmak gerektiğine karar vermiştir, Mardonius kuvvetlerine katılmasında bir aciliyet de yoktu zaten.<ref name="h8126"/>

 

=== Potidea Kuşatması ===

[[Potidea]], Pallane (günümüzde Kassandra Yarımadası) kıstağında bir kenttir. Kuşatılan [[Potidea]]'yı almak için bir generalin ihanetinden yararlanmaya çalışıldı. Ancak durum bir süre sonra ortaya çıkmıştır.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D8%3Achapter%3D128%3Asection%3D1Herodot, 8.128.1]</ref> Bu durumdan yararlanılamamısı nedeniyle kuşatma yine de üç ay sürdürülmek zorunda kalınmıştır.<ref name="h81291">[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D8%3Achapter%3D129%3Asection%3D1 Herodot, 8.123.1]</ref> Daha sonra [[gelgit]] durumundan yararlanmak isteyen Pers kuvvetleri kıstak üzerinde ilerleyerek kente yarımada derinliğinden saldırı yapımaya çalışıldı. Gelgitle deniz öyle çekilmişti ki arazi bataklığa dönüşmüştü.<ref name="h81291"/> Yarımada'nın içlerine ilerleyecek ve kenti bütün bütün kuşatacaklardı. Fakat bunun için kat etmeleri gereken mesafenin yarıdan fazlasını geçtiklerinde gelgit hiç görülmedik hızla yükselince birçoğu boğuldu, sağ kalanlar da Pitedalıların ufak teknelerle giriştiği bir karşı saldırısına uğradı ve öldürüldü.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D8%3Achapter%3D129%3Asection%3D2 Herodot, 8.129.2]</ref> Kenti düşürme umutları kalmayınca General Artabazus kuşatmayı kaldırmış ve ordusundan geri kalanlarla Mardonius'un ana kampına dönmüşdür.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D8%3Achapter%3D129%3Asection%3D3 Herodot, 8.129.3]</ref>

 

=== Olynthus Kuşatması ===

Potidea Kuşatması sürerken General Artabazus aynı anda Pers baskısına baş kaldıran [[Halkidiki]]'deki bir diğer kent olan [[Olynthus]]'u da kuşatmaya karar vermişti.<ref name="h8127">[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D8%3Achapter%3D127%3Asection%3D1 Herodot, 8.127]</ref> Bronz Çağı'nda terk edilmiş olan kent, Makedonya'dan sürülmüş Bottiaean Kabilesi tarafından iskan edilmişti.<ref name="h8127"/> Yerleşme ele geçirilerek savunmacılar bir göl kenarına götürüldü ve gırtlakları kesilerek katledilmiştir.<ref name="h8127"/> Daha sonra kent Halkidikililere geri verildi.<ref name="h8127"/> Böylece Bottiaean Kabilesi burada yok edilmiş oldu.

 

 

== Grek İttifakı yayılması ==

Özellikle Mykale Muharebesi, bu tarihe kadar 31 kent devletinden oluşan Grek İttifakı'na Ege Denizi'nden ve Batı Anadolu'dan katılmalar sağlamıştır. Başta [[Sisam|Sisam Adası]], [[Sakız Adası]] ve [[Midilli (ada)|Midilli Adası]] olmak üzere diğer Ege Adaları ve bazı İyon kentleri İttifaka katılmıştır.<ref name="f332"/>

 

 

=== Sestos Kuşatması ===

Mykale Muharebe'sinden kısa bir süre sonra Grek İttifakı Donanması, duba köprüleri imha etmek için [[Çanakkale Boğazı]]'na yelken açmıştır. Ancak bölgeye ulaştıklarında bunun daha önce yapılmış olduğunu gördüler.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D106%3Asection%3D4 Herodot, 9.106.4]</ref><ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D114%3Asection%3D1 Herodot, 9.114.1]</ref> Bunun üzerine Mora kent devletlerinin filoları Yunanistan'a dönmüştür. Spartalılar duba köprüsünün artık var olmamasını yeterli buluyorlardı.<ref>Murat Arslan, [http://tarih.edebiyat.akdeniz.edu.tr/_dinamik/18/637.pdf ''Pausanias'ın Byzantion Hakimiyeti ve Komplo Teorisi] Sh.: 52</ref> Atina Filosu ise halen Pers kontrolünde olan [[Gelibolu Yarımadası]]'na yönelmiştir.<ref name="Herodot, 9.114.2">[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D114%3Asection%3D2 Herodot, 9.114.2]</ref> Bölgede kalan Pers kuvvetleri ve müttefikleri, bölgenin en iyi tahkim edilmiş kenti olan [[Sestos]] surları gerisine çekildiler. Yunanistan Seferine katılmış generallerden biri, aynı zamanda Pers satrabı olan [[Artayşles]], Grek müttefiklerin saldıracağına inanmıyordu ve bu yüzden bir kuşatma için hazırlık yapmaya gerek duymamıştı.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D116%3Asection%3D3 Herodot, 9.116.3]</ref> Atinalılar bu sayede Sestos'u hem karadan hem denizden kuşatma olanağı buldular.<ref name="Herodot, 9.114.2"/> Atina birlikleri içindeki hoşnutsuzlukların da etkisiyle kuşatma kış boyunca aylarca sonuç alamadı.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D117%3Asection%3D1 Herodot, 9.117]</ref> Fakat kentte erzak tükenince Pers askerleri gece karanlığından yararlanarak, kuşatmanın en zayıf olduğu kesimden kenti terk ettiler. Bu sayede ertesi gün Atinalılar kente girebildiler.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D118%3Asection%3D1 Herodot, 9.118.1 - 2]</ref>

 

 

=== Kıbrıs ===

Halen devam eden Grek İttifakı koşulları altında MÖ 478 yılında, 20 Peloponez ve 30 Atina gemisinden oluşan, fakat sayısı bilinmeyen asker taşıyan bir filoyu, General [[Pausanias]] genel komutasında harekete geçirildi.<ref name="f331"/> Tukidides'e göre bu filo Kıbrıs'a yelken açmıştı ve "adanın daha büyük bir bölümünü kontrolü altına almıştı".<ref name="t194">[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Thuc.+1.94 Tukididis, 1.94]</ref> Ancak Tukidides'in bununla ne kastettiği açık değildir. Bir görüşe göre bu sefer esasen Kıbrıs'taki Pers garnizonunu basmak ve olabildiğince fazla savaş ganimeti ele geçirmek içindi.<ref name = Sea242>Sealey, Sh.: 242</ref> Grek kuvvetlerinin adayı ele geçirme girişimi yönünde herhangi bir kaynak yoktur. Zaten kısa süre sonra [[Byzantion]]'a yelken açmışlardır.<ref name="t194"/> Esasen Ada'ya MÖ 478 yılında [[Attik Delos Birliği]]'nin bir seferi olmuştu. Bu seferde, Ada'da bir Grek garnizonunun var olmadığı görülmüştür. Olmuşsa bile kısa sürede tasfiye edildiği anlaşılıyor.

 

=== Byzantion ===

Grek Donanması [[Byzantion]]'a ulaştıktan sonra, kenti bir kuşatmanın ardından MÖ 478<ref name="ma53">Murat Arslan, [http://tarih.edebiyat.akdeniz.edu.tr/_dinamik/18/637.pdf ''Pausanias'ın Byzantion Hakimiyeti ve Komplo Teorisi] Sh.: 53

</ref> yılında ele geçirmiştir.<ref name="t194"/> Sestos ve Byzantion'un ele geçirilmesi Greklere hem Asya'yı Avrupa'ya bağlayan bu iki önemli boğaz üzerinde kontrol sağladı, hem de ticaret alanlarını [[Karadeniz]]'e kadar yayma olanağı verdi.<ref name="f331">Fine, Sh.: 331</ref>

 

== Taktik analiz ==

Grek tarzı savaş, önceki yüzyıllar boyunca şekillenmiş ve geliştirilmişti.<ref name = L256/><ref name = h69>Holland, Sh.: 69 - 72</ref> Bu savaş tarzı esas olarak [[hoplit]]lere dayanmaktadır. O çağ için en güçlü silahlar olan hoplit donanımı, ancak bu silahları satın almaya ekonomik olarak gücü yetebilen orta sınıf vatandaşlarca edinilebilmektedir. Dolayısıyla orta sınıftan vatandaşlar hoplit olarak silahlanıp savaşlara katıldılar.<ref name="Holland, Sh.: 217"/> Hoplitler, zamanın standartlarına göre yapılan deri ya da tunçtan gögüs zırhı, dizden aşağısını koruyan dizlik ve tolga kuşanır, geniş, yuvarlak bir kalkan taşırlardı.<ref name = L256/> Hoplitlerin silahları, Pers mızraklarından oldukça uzun mızrak ve kılıçtır.<ref name = L256/> Hoplitler [[falanks]] düzeninde savaşırlardı. Falanks düzeninde omuz omuza tertiplenirler ve böylece kalkanlardan bir duvar oluşurdu. İleri uzanan mızraklar da düşmanlarına yönelen silahlarıydı.<ref name = h69/> Düzgün tertiplenmiş bir falanks son derece etkili bir saldırı ve savunma gücü oluşturmaktadır.<ref name = L39>Lazenby, Sh.: 39 - 41</ref><ref>Holland, Sh.: 74</ref> Pers Savaşları'nda da görüldüğü gibi kendisinden daha büyük, fakat hafif piyadeden oluşan kuvvetler karşısında başarılı olmaktadır. Ağır zırhlar ve uzun mızraklar hoplitleri yüz yüze çatışmalarda son derece güçlü savaşçılar haline getirmektedir.<ref name = L256/> Diğer yandan tolga, göğüs zırhı ve geniş kalkanlar, ok ve mızraklar karşısında çok etkili bir koruma sağlar.<ref name = L256/> Bununla birlikte falanks, açık arazide süvari tarafından kanatlardan kuşatılma tehlikesine açıktır.<ref>Holland, Sh.: 187 - 192</ref>

 

 

== Stratejik analiz ==

İstilanın başlarında Pers kuvvetleri açık bir üstünlüğe sahiptiler.<ref name = L248>Lazenby, Sh.: 248 - 253</ref> Her şeyden önce asker ve gemi sayısı yönünde ezici bir üstünlükleri vardı.<ref name = souza/><ref>Lazenby, Sh.: 29</ref> Fakat bu sayısal üstünlük, bir yerde Pers kuvvetlerinin zayıf yanına işaret etmektedir. Donanmanın sayısındaki kabarıklık, bir fırtına çıktığında, donanmanın sığınacağı çapta bir limanın bölgede olmamasında yatmaktadır.<ref name="h74915">[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D49%3Asection%3D1 Herodot, 7.49.1 - 5]</ref> Böyle bir fırtınada donanmanın bir kısmı kaçınılmaz olarak elden çıkacaktır. Ayrıca tüm donanmayı savaşa sürme eğilimi önüne geçilmez bir eğilimdir. Nitekim Salamis Deniz Muharebesi'nde tüm Donanma muharebeye sürülünce yıkıma yol açmıştır. Ordunun sayısal kabarıklığı da ikmal sorunlarında kendini göstermektedir. İkmal depolarından uzaklaştıkça erzak sıkıntısı baskısı giderek artacaktır.<ref name="h74915"/> En basitinden içme suyu sağlayamamak daha Çanakkale Boğazı kıyılarına gelmeden yaşanmıştı.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D43%3Asection%3D1 Herodot, 7.43.1]</ref>

 

 

== Önemi ==

Kuşkusuz ki Yunanistan'a İkinci Pers Saldırı Grek tarihi açısından son derece önemli olaylardan biridir. Birçok batılı tarihçi bu olayı Avrupa tarihi açısından da çok önemli bir olay olarak lanse eder. Savaş, bir yerde "Doğu" ve "Batı" arasıdaki bir çatışma olarak verilir. Yunanistan'ın bu "Doğulu" güç tarafından istila edilmesi halinde "Batı Uygarlığı"'nın gelişme olanağı bulamayacağı ileri sürülür.<ref>[http://www.bbc.co.uk/programmes/p004y278 BBC]</ref><ref name = hanson>Hanson, ''Carnage and Culture: Landmark Battles in the Rise of Western Power''</ref><ref>Strauss, Sh.: 1 - 294</ref><ref>Holland, Sh.: xvii - xix</ref> Bu yaklaşım abartılı olabilir. Tarihin, "şöyle olsaydı, böyle olurdu"larla analiz edilemeyeceği açıktır. Ancak yine de tarihsel açıdan bunlar önemli olaylardır.<ref>Holland, Sh.: xvi</ref>

 

 

== Dış bağlantılar ==

* Herodot, ''Polymnia'' ([http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D1%3Asection%3D1 7. Kitap])

* Herodot, ''Uranisa'' ([http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D8%3Achapter%3D1%3Asection%3D1 8. Kitap])

 

== Kaynaklar ==

=== Antik kaynaklar ===

*[[Herodot]]

: * [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D1%3Achapter%3D1%3Asection%3D0 ''Histories''] İngilizce

 

=== Günümüz kaynakları ===

* Tom Holland, 'Persian Fire: The First World Empire and the Battle for the West'' Abacus (2006)

* Peter Green, ''The Greco-Persian Wars'' University of California Press (1996)