Vikipedi

Erkek: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
İnsanperver (mesaj | katkılar)
Devriyeler
20.769 değişiklik
Değişiklik özeti yok
İnsanperver (mesaj | katkılar)
Devriyeler
20.769 değişiklik
kDeğişiklik özeti yok
7. satır:
'''Erkek''', [[eril]] [[insan]]. ''Erkek'' terimi genellikle [[yetişkin]] bir eril bireyi kastetmekte kullanılırken, [[oğlan]] terimi ise eril bir [[Çocuk|çocuk]] veya [[Ergenlik|ergeni]] tanımlamak için kullanılır. Ancak ''erkek'' terimi aynı zamanda bazen yaş gözetmeksizin bir eril insanı tanımlamak için de kullanılır; tıpkı "[[erkek basketbolu]]" ifadesinde olduğu gibi.
 
Diğer eril [[memeli]]lerde olduğu gibi, bir erkeğin [[genom]]u genellikle kalıtsal yolla annesinden bir [[X kromozomu]] ve babasından ise bir [[Y kromozomu]] alır. Eril [[fetüs]] bir [[dişi]] fetüse oranla daha az [[östrojen]] üretirken daha fazla [[androjen]] üretir. Bu [[eşey hormonu|cins (eşey) hormonlarındaki]] bu miktar farkı, erkekleri kadınlardan ayıran [[psikoloji|psikolojik]] farkların büyük ölçüde sorumlusudur. Ergenlik sırasında, androjen üretimini uyaran hormonlar [[ikincil cinsel özellik]]lerin gelişmesi ile sonuçlanır; böylece cinsler arasındaki farklılıklar ortaya çıkar. Ancak bazı [[İnterseks|interseks]] ve [[transgender|trans erkekler]] için üzerinde istisnalar vardır.
 
== Etimoloji ==
15. satır:
== Yaş ve terminoloji ==
{{Ana|Erkeklik}}
'''''Erkeklik''''' terimi, eril bir insanın yaşamındaki dönemi anlatmak için kullanılır. Bu dönemde birey [[oğlanlıkÇocukluk|çocukluktan]]tan çıkıp [[ergenlik]]ten geçerek genellikle eril [[ikincil cinsel özellikler]]e ulaşır. ''Erkeklik'' terimi eril nitelikler ve eril [[cinsiyet rolleri]]ni ifade eden [[erillik]] ile ilişkilidir.
 
 
39. satır:
 
=== Cinsel özellikler ===
İnsanoğlunda, bir bireyin cinsi genellikle [[döllenme]] sırasında [[Spermatozoon|sperm]] hücresinde taşınan genetik madde tarafından belirlenir. [[Yumurta (hücre)|Yumurtayı]], [[X kromozomu]] taşıyan bir sperm hücresi döllerse yavru dişi (XX) olacak; yumurtayı [[Y kromozomu]] taşıyan bir sperm hücresi döllerse yavru eril (XY) olacaktır. Kişilerin anatomik veya kromozomal görüntüleri ifade edilen bu kalıptan [[İnterseks|interseks]] olarak farklılık gösterebilir.
 
Bu durum, [[XY cins belirleme sistemi]] olarak ifade edilir and is typical of most mammals, but quite a few other [[sex-determination system]]s exist, including some that are non-genetic.
47. satır:
Biological factors are not sufficient determinants of whether a person considers themselves a man or is considered a man. [[Intersex]] individuals, who have physical and/or genetic features considered to be mixed or atypical for one sex or the other, may use other criteria in making a clear determination. There are also [[transgender]] and [[transsexual]] men, who were assigned as female at birth, but identify as men; there are varying social, legal and individual definitions with regard to these issues. (See [[transman]].)
 
===ReproductiveÜreme systemsistemi===
{{main|Male reproductive system (human)}}
[[File:Male_pelvic_structures.svg|thumb|right|200px|Human male reproductive anatomy and surroundings.]]
55. satır:
 
=== Eşey hormonları ===
Memelilerde, cinsel farklılaşmayı ve gelişimi etkileyen hormonlarhormon [[androjenlerAndrojen|androjendir]]dir (ağırlıklı olarak [[testosteron]]); bunlar yumurtalığın daha sonraki gelişimini uyarır. Cinsel olarakaçıdan farklılaşmayanfarklılaşmamış olan [[embriyo]]da, testosteron [[Wolf kanalı|Wolf kanallarının]] ve penisin gelişimini, skrotuma uzanan [[labioskrotal kıvrımlar]]ın ise kapanmasını uyarır. Cinsel farklılaşmadaki bir diğer önemli hormon ise [[Anti-müllerian hormon]]dur; bu hormon [[Müller kanalı|Müller kanallarının]] gelişimini engeller.<BR clear=all>
 
=== Hastalıklar ===
Genelde, erkekler kadınlarla çok sayıda ortak [[hastalık|hastalığa]] yakalanırlar. Kadınlarla karşılaştırıldığında, erkekler biraz daha fazla hastalığa yakalanırlar.{{Kaynak belirt|tarih=Eylül 2008}} Eril yaşam beklentisi dişi yaşam beklentisinden biraz daha düşük olmasına rağmenkarşın, son yıllarda aradaki bu fark düşmektedir.
 
Ergenlikteki eriller için, [[hipofizHipofiz bezi|hipofizden]]nden salgılanan [[gonadotropinler]]le birlikte testosteron insanerkekleri erilinde, bir insan dişisinden farklıkadınlardan olanayıran cinsel ayrımın tamamıayrımları ile [[spermatogenez]]leri uyarırken, kadınlarda ise östrojen veile progesteron insan erilindenkendilerini farklıerkeklerden olanayıran cinsel ayrımınıayrımları üretir.
 
== Ayrıca bakınız ==
75. satır:
*[[Erkek sağlığı]]
*[[Cinsiyet farklılıkları]]
*[[Erkeklik Öldü mü Abiler|Erkeklik]] (erkeklerin toplumsal özellikleri)
*[[Erkekleşme]]
*[[Y kromozomlu Adam]]
82. satır:
*[[Maçoluk]]
*[[Eril şovenizmi]]
*[[Ataerkillik|Ataerki]]
*[[Eşeylik]]
*[[Filandri]]
*[[Erkek düşmanlığı]]
*[[Misandri]]
 
'''Politik:'''
92. satır:
*[[Erkek hareketi]]
*[[Erkek çalışmaları]]
*[[Erkek Haklarıhakları]]
*[[Yeni Sovyet erkeği]]
*[[Cinsiyet ve cinsellik çalışmaları]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Erkek" sayfasından alınmıştır