Zazalar: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Neribij (mesaj | katkılar)
k düzeltme
Neribij (mesaj | katkılar)
→‎Zazaların etnik kimliği üzerine iddialar: 3 yeni kaynak: E.Huntington, L.M.Seel ve M. Sykes.
117. satır:
[[Dosya:Kurdes Zaza de Diarbekir (Kurdistan).jpg|400px|küçükresim|sağ|Diyarbekir'den Emekçi Zaza Kürtleri (Kürdistan), E.Chantre & C.Barry, 1881]]
 
Antroplog Ernest Chantre, Zazaları da içerecek biçimde Kürtler üzerine yaptığı araştırmalarda Zazaları da Kürt grupları içinde değerlendirip incelemiş ve Zazalardan "Kurde Zaza" ve "Kurdes Zazas" yani "Zaza Kürtler" şeklinde bahsetmiştir.<ref>Ernest Chantre, Les Kurdes: Esquisse historique et ethnographique, 1897</ref><ref>[ftp://ftp.bnf.fr/574/N5746593_PDF_1_-1DM.pdf Ernest Chantre, Missions scientifiques en Transcaucasie, Asie Mineure et Syrie]</ref> İngiliz etnolog ve dilbilimci R. G. Latham 1856'da Zazaca sözcükler üzerine H. Sandwith ile ortak yayınladığı çalışmada Zazaları bir Kürt grubu olarak değerlendirmiştir.<ref>Dr. Robert Gordon Latham & Dr. H. Sandwith, [http://books.google.com.tr/books?id=OMIYAAAAIAAJ&printsec=frontcover&hl=tr&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false "On a Zaza Vocabulary", Transactions of The Philological Society, London, 1856, s.40-42]</ref> 1864'te ''Missionary Magazine'' dergisinde Türkiye Kürtleri ile ilgili yayınlanan raporda Türkiye'deki Kürtlerin Zaza, Kurmanc ve Kızılbaş olmak üzere üç grup olduğu, Zaza ve Kurmancların yine kendi isimleriyle anılan dilleri konuştukları, Kızılbaşların ise bulundukları yere göre bu iki dilden birini veya bunların karışımı ile Türkçe konuştukları ifade edilmiştir.<ref>"The Koords are the wild dwellers chiefly of the mountains in the eastern part of Turkey. They are very numerous, but, as Turkey takes no census, not even an approximate estimate of their numbers can be given. There are three classes, the Zaza and the Koormange, who each speak a language bearing the same name, and the Kuzzelbash, who, according to their location, use either one of the above-mentioned languages, or a mixture of them and the Turkish, or the turkish alone..." Missionary Magazine, Volume XLIV, Boston, 1864, s.184</ref> İngiliz doğubilimci ve Kürtler üzerine çalışmaları bulunan Godfrey Rolles Driver<ref>"There are also a few whole tribes which worship the trees of the forest and have altars formed of rude blocks of stone, like dolmens or menhirs, in the secret recesses of their country; these people are probably to be identified with the Zaza Kurds, who are dispersed throughout the length and breadth of the land." G.R. Driver, de Magdalen College, Oxford, "The Religion of the Kurds", ''Bulletin of theSchool of Oriental Studies'', London Institution, cilt 2, bölüm 2, 1912, s. 199</ref> ve Kürdolog Basile Nikitine de Zazaları Kürt grupları içinde kabul ederler.<ref>"...Harput vilayetinde, Dersim bölgesinin yoğun bir Kürt nüfusu olduğunu belirtmek gerekir; Fırat ırmağının iki yukarı kolu arasında bulunan bölgede Kürtler diğer öğelere oranla sekiz kat daha kalabalıktırlar. Bu Kürtler ayrı bir lehçe (Zazaca) konuşurlar ve ayrı bir mezhebe (Ali İlahi) bağlıdırlar ama bu yüzden Kürt toplumunun dışında tutulmazlar..." Bazil Nikitin, Kürtler: Sosyolojik ve Tarihi İnceleme, Deng Yayınları, 6.baskı, İstanbul 2013, s.82</ref> Coğrafya profesörü [[Ellsworth Huntington]] Fırat Nehri ile ilgili gezi ve gözlemlerine dayanan 1902 tarihli bilimsel makalesinde<ref>Ellsworth Huntington, "Through the Great Canon of the Euphrates River", ''The Geographical Journal The Royal Geographical Society'', Vol. XX. — July to December, Londra 1902, s.187</ref> ve İngiliz yüzbaşı L. Molyneux-Seel, Dersim'de iki ay süren ayrıntılı gezisini anlattığı 1914 tarihli makalesinde Zazaları ve "Kızılbaş" olarak belirttikleri Dersim Alevilerini Kürt gruplarından sayarlar.<ref>L. Molyneux-Seel, "Journey in Dersim", ''The Geographical Journal'', Vol. 44, No. 1, Jul. 1914, s. 51</ref> Mark Sykes, [[Osmanlı İmparatorluğu]]'ndaki Kürt aşiretlerini ele aldığı ayrıntılı çalışmasında Zazaları ve Zaza aşiret ve kabilelerini Kürd grupları içinde sınıflandırır.<ref>Mark Sykes, "The Kurdish Tribes of the Ottoman Empire," ''[http://intersci.ss.uci.edu/wiki/eBooks/Articles/1908%20Kurdish%20Tribes%20Sykes.pdf The Journal of the Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland]'', Vol. 38, 1908, s.466 vd. </ref>
 
Rus doğubilimci Vladimir Feodoroviç Minorskiy Zazaları, kürt grupları arasında göstermez ve Zazaların soyunu Deylemlilerle özleştirir.<ref>V. Minorsky, Daylam-La Domination des Dailamites, Paris, 1932, p,17; V.Bkz: "..on peut toujours esperer que les recherches reveleront un jour des ilot dailamites tant leur ancienne metropole que dans ses colonies. Il suffit de mentionner ici l'ingenieuse thèorie de F.C. Andrea’s sur l'orginine dailamites des Zaza (Dimla)"</ref> David.N.Mackenzie, Zazalar’in İran Hazar’ından gelerek, Kürtlerin yerleşik olduğu bölgenin batısına, yani şimdi yerleşik oldukları bölgeye risksiz geçmiş olmaları olasılığının zayıf olduğuna işaret ederek, başka bir varsayımı ele almak gerektiğini vurgulamaktadır. Onun varsayımı, Zazaların bugün Kürdistan’ın kalbi olarak kabul edilen yerde, yani Van gölünün güney ve batısındaki topraklarda yaşadıkları ve kendilerinin ilerleyen Kürtlerce batıya gitmeye zorlandıkları varsayımıdır.<ref>Mac Kenzie,Kurdic Dialect Studies London,1981.</ref><ref>G.S. Asatiryan, Zaza Dili ve Ermenice, s.160; G.S. Asatiryan, N.Kh. Gevorgian. Zaza Miscellany, “Notes on some Religious Customs and Institutions. İn: A Green Loaf”, Acta Iranica, No.8, Leiden 1988, p. 499-508. 15-Mac Kenzie,Kurdic Dialect Studies London,1981.</ref> W.B.Lockwood Überblick über die indogermanischen Sprachen adlı eserinde Kuzey-Batı diyalektlerinin iki tanesi bugün o eski bölgelerinin dışında varlıklarını sürdürmektedirler: “Goranca ve Zazaca.” Doğu Türkiye’de Kürtler arasında küçük topluluklar halinde yaşayan Zazalar, Hazar Denizi’nin güney kıyılarındaki Deylem den göçenlerin devamıdırlar ve bunların bir bölümü atalarının dilini günümüze kadar koruyabilmişlerdir. Kendileri bu dile Dimli demektedirler.<ref>W.B.Lockwood, A Panorama of Indo-European Languages, London 1972.</ref><ref>W.B. Lockwood, Überblick über die indogermanischen</ref> Bu yorumlarda Zazaların tarihi ve etnisitesi üzerinde özel bir araştırma ve bilgiye dayanılmaış genel olarak dillerinin diğer Kürt dil ve lehçelerine oranla olan farklılığından yola çıkılarak bir sonuca varılmaya çalışılmıştır.
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Zazalar" sayfasından alınmıştır