Damad Ferid Paşa: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k WPCleaner v1.33 - 4 anlam ayrımı bağlantısı düzeltildi - Milli Mücadele, Mondros, Çerkes, İstiklal Savaşı |
Düzenlendi. |
||
29. satır:
|dipnotlar =
}}
'''Damat Mehmet Ferit Paşa''' (1853 - 1923), Osmanlı diplomat ve devlet adamı. [[VI. Mehmet|VI. Mehmet Vahidettin]] saltanatında [[4 Mart]] [[1919]] - [[30 Eylül]] [[1919]] ve [[5 Nisan]] [[1920]] - [[17 Ekim]] [[1920]] tarihleri arasında toplam bir yıl bir ay on beş gün [[sadrazam]]lık yapmıştır. [[Mustafa Kemal Atatürk|Mustafa Kemal Paşa]] önderliğindeki ulusal kurtuluş hareketine muhalefetinden ötürü savaştan sonra [[Yüzellilikler]] listesine alınmış ve [[vatan haini]] ilan edilmiştir. 1922 yılında
== Sadrazamlık öncesi kariyeri ==
Şura-yı Devlet üyelerinden, "Gülistan" mütercimi Hasan İzzet Efendi'nin oğludur. İstanbul’da 1853 yılında doğdu. Tahsilini tamamladıktan sonra Hariciye Teşkilatında görev aldı. Paris, Berlin, Petersburg ve Londra elçilikleri kâtipliklerinde bulundu. 1885'te Sultan [[Abdülmecit]]’in kızı ve Vahidettin'in ana bir kızkardeşi [[Mediha Sultan]]'la evlendirildi. Üç yıl sonra vezir rütbesine yükseltilerek "[[paşa]]"
[[Meşrutiyet]]'in ilanından sonra [[Ayan Meclisi]]'ne atandı. [[İttihat ve Terakki]] Cemiyetine karşı muhalefetin yükseldiği 1911-12 döneminde [[Hürriyet ve İtilâf Fırkası]]'nın kurucuları arasında bulundu. Fırka içte liberalizm fikrini ve Osmanlı toplumunu oluşturan unsurlar arasında uyum ve beraberliği, dışta ise İngiltere yanlısı bir politikayı savunuyordu. 11 Kasım 1911 günü kurulan fırkanın ilk başkanlık görevini 25 Kasım 1911'den Haziran 1912'ye kadar Ferit Paşa üstlendi. <ref>Ali Birinci, ''Hürriyet ve İtilâf Fırkası,'' Dergâh Yay. 1990, sf. 48-49 ve 55-64.)</ref>
43. satır:
[[İttihat ve Terakki]] iktidarının devrilmesinden sonra Vahidettin, [[24 Ekim]] [[1918]]'de [[Mondros Limanı|Mondros]]'ta yapılacak mütareke görüşmelerine Ferit Paşa'nın murahhas olarak gönderilmesini önerdi. Ancak bu öneri İzzet Paşa kabinesince reddedildi.<ref>''Rauf Orbay'ın Hatıraları'', ed. Cemal Kutay, 4.187-188.</ref> Rauf Orbay'a göre padişahın bu teklifinin nedeni, mütareke anlaşmasının [[Bulgaristan]], [[Avusturya]] ve [[Almanya]]'da olduğu gibi bir saltanat değişikliğiyle sonuçlanmasından çekinmesi ve Ferit Paşa'nın kendisine sadık olacağına inanmasıydı.
Ferit Paşa, [[Tevfik Paşa]] kabinesinin [[3 Mart]] [[1919]]’da istifası üzerine ilk defa sadarete getirildi. İhtiyar [[Tevfik Paşa]]'nın Savaş sonrasında kurulan kabinesi galip devletlerin çeşitli baskıları karşısında etkisiz kalmış ve yalpalamıştı. Kabine değişimine yol açan kriz, savaş suçluları ve "[[tehcir]] ve katliam" sorumlularının yargılanması için kurulacak olan [[Âliye Divan-ı Harb-i Örfi]]'nin,
Ferit Paşa hükümeti, İzmir'in Yunanlılarca işgali üzerine [[15 Mayıs]]'ta istifa etti. Ancak aynı gün Ferit Paşa tekrar kabineyi kurmakla görevlendirildi. [[Paris Barış Konferansı]]'nda Türk delegasyonunun uğradığı şiddetli muamele üzerine 20 Temmuz'da tekrar istifa eden paşa, ertesi gün üçüncü kez başbakanlığa getirildi. Nihayet [[Sivas Kongresi]]'nde [[Müdafaa-yı Hukuk]] hareketinin Anadolu'da yönetimi ele geçirmesi üzerine [[30 Eylül]]'de Ferit Paşa kabinesi üçüncü kez istifa etti. Ertesi gün işbaşına gelen [[Ali Rıza Paşa (sadrazam)|Ali Rıza Paşa]] hükümeti, [[Sivas Kongresi]]'nin isteği doğrultusunda, genel seçimlerin yapılmasına karar verdi.
Ferit Paşa yaklaşık yedi ay süren ilk üç hükümeti döneminde, bir yandan İstanbul'u işgal altında tutan
[[16 Mart]] [[1920]]'de [[Meclis-i Mebusan]]'ın işgal kuvvetlerince basılması ve iki gün sonra tatil edilmesiyle başlayan krizde Damat Ferit Paşa bir kez daha sadrazamlığa getirildi. [[5 Nisan]] [[1920]]’de kurulan ve [[17 Ekim]] [[1920]]’de sona eren bu son hükümet döneminde Ferit Paşa fiilen tükenmiş bir yönetime başkanlık etti. Osmanlı hükümetinin bu dönemde gücü, sadece
=== Şeyhülislam Dürrüzade Fetvası ===
63. satır:
}}</ref>
Milli Mücadele liderleriyle anlaşmaktan başka çare kalmadığını düşünen
Ferit Paşa [[Türk Kurtuluş Savaşı|Milli Mücadele]]'nin zafere ulaşması üzerine, [[21 Eylül]] [[1922]]'de Avrupa’ya kaçtı. [[6 Ekim]] [[1923]]’te [[Fransa]]’nın [[Nice]] şehrinde öldü.
== Kişiliği ==
| |||