Anıt ağaç: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Batalms (mesaj | katkılar)
Detaylı bilgi verildi.
1. satır:
Anıt ağaçların bilimsel tanımı "<em>Yaş, çap ve boy itibariyle kendi türünün alışılmış ölçüleri üzerinde boyutlara sahip olan, yöre folklorunda, kültür ve tarihinde özel yeri bulunan, geçmiş ile günümüz, günümüz ile gelecek arasında iletişim sağlayabilecek uzunlukta doğal ömre sahip olan ağaçlar, anıt ağaçlardır.</em>" biçiminde yapılmaktadır (ASAN 1992). Bu tanımdan da anlaşılacağı üzere, bir ağacı anıt yapan özelliklerin başında fiziksel boyutlar gelmektedir. Özellikle çap ve boy gibi doğrudan göze hitap eden fiziksel özellikler bu konuda en etkin belirleyicidir. Ancak, izleyenlerde takdir ve hayranlık duygusu uyandırmak suretiyle birey ve toplum psikolojisini etkilese de bu iki ölçüt, yani çap ve boy, bir ağacı anıtlaştırmak için yeterli değildir. Çünkü anıt ağaçların kuşaklar arasında bağ kurabilecek uzunlukta doğal ömre sahip olması da zorunludur. Salt bu zorunluluk nedeniyledir ki kavak, söğüt, kızılağaç gibi ağaçlar ne denli hacimli ve görkemli olursa olsunlar anıt sayılamazlar (ASAN 2007).
[[Dosya:LavaTreeStateMonument.jpg|right|thumb|250px|Anıt ağaçlar, [[Havai]]]]
'''Anıt ağaç,''' [[Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu]]'nun 05.11.1999 tarih ve 666 no'lu kararına göre
"[[Tabiat]] yapısı, ölçüleri ve diğer özellikleri bakımından [[anıtsal]] niteliklersadśddzas kazanmış bulunan ağaçlar" olarak tanımlanmış ağaçlardır.Normal insan ömrünün 15-20 katı uzunluğunda yaşam sürecine sahip olan anıt ağaçlar, 900-1000 yıllık hayatları boyunca tarihsel olaylara tanık olurlar.
 
Diğer taraftan, çalı ve bodur ağaç formunda olan (kermes meşesi, şimşir, sandal vb.) ve ne kadar yaşarsa yaşasın, çap ve boy gibi görsel ölçütler yönünden doyurucu olmayan, yöre kültürü ve tarihi açısından herhangi bir anlam taşımayan yaşlı ağaçlar da, bilimsel açıdan ne denli önemli olursa olsun anıt ağaç sayılmazlar. Çünkü albenisini artıran renkli çiçekleri yoksa veya ilginç bir yaprak oluşumuna sahip değilse, kendisini izleyen sıradan insanlar için betonlaşan çevrede yeşili ve doğayı anımsatan canlı bir varlık olma dışında hiçbir anlam ifade etmezler.
== Anıt ağaç kriterleri ==
* Anıt ağaçların doğal ortamda kendi halinde yaşayabilmesi ve kuşaklar arasında bir bağ sağlayacak kadar uzun ömre sahip olması gerekmektedir. Bu nedenle, [[kavak]], [[söğüt]] gibi ağaçlar anıt ağaç sayılmazlar.
* Diğer taraftan ise görsel güzellik taşıması da gerekmektedir. Ömrü uzun olan [[şimşir]] gibi ağaçlar da bu nedenle anıt ağaç kabul edilmezler.
* [[File:Oriental Plane tree - Platanus orientalis - Doğu Çınarı, Arslanköy 02.JPG|thumb]]Yaşanan tarihe ve önemli olaylara tanıklık yapmış olması gerekmektedir.
 
<nowiki> </nowiki>Hiç kuşku yok ki, anıtsal nitelik taşımasalar da, yerleşim alanlarının içinde ve hemen bitişiğindeki yeşil doku üzerinde bulunan, doğal peyzajı bütünleyerek görsel kalitesini yükselten, tek veya sıra ve gruplar halindeki ağaçlar da özellikle büyük şehirler ve metropoller için hayati önem taşımaktadır. Toplum sağlığı ve çevre etiği yönünden, bu ağaçların da koruma altına alınmasının gereği tartışmasızdır. Ancak, üstün kamu yararının ortaya çıkması halinde bunların taşınması, bunun mümkün olamaması halinde ise kesilerek kendilerinden vazgeçilmesi mümkündür. Koruma statülerinde görülen bu farklılık nedeniyle, sadece varlıklarını garanti altına alabilmek amacıyla, böyle ağaçları anıt ağaç statüsü içine sokmanın teknik ve bilimsel açıdan yanlış olacağı ortadadır. Sözgelimi, kent ulaşım sisteminde yeni bir düzenleme ya da okul, hastane veya kamu yönetimi için gerekli bir bina kompleksinin inşasına olanak vermek amacıyla bu ağaçların, koruma değeri daha düşük olan ayrı bir statü altında düşünülmesi gerekmektedir.
== Anıt ağaç olabilecek türler ==
<nowiki> </nowiki>Sonuç olarak; anıt ağaç, sahip olduğu özelliklerden ötürü her türlü önlem alınarak mutlak surette korunması ve doğal miras olarak gelecek nesillere bırakılması zorunlu olan ağaçtır. Kamu yararı açısından en yüksek değere sahip olan bu ağaçlar, amacı ne olursa olsun her türlü çevre düzenlemesinde "<em>Muhafazası Mutlak Zorunlu</em>" olan nesneler niteliğindedir. Hiçbir gerekçe ile kesilmeleri ya da bir başka yere taşınmaları mümkün değildir. Bu noktada gözetilmesi gereken en önemli ölçüt, "<em>Üstün Kamu Yararı</em>"dır. Bu nedenle, korunması mutlak zorunlu olan "<em>Anıt Ağac</em>̧" ile korunmasında fayda görülen "<em>Korunmaya Değer Ağac</em>̧" kavramlarını birbirine karıştırmamak gerekmektedir.[[Dosya:LavaTreeStateMonument.jpg|right|thumb|250px|Anıt ağaçlar, [[Havai]]]]
 
== Anıt ağaçAğaç kriterleriKriterleri ==
Yukarıda yapılan bilimsel tanımdan da anlaşılacağı üzere ağaçlara anıtsal nitelik kazandıran özelliklerin başında fiziksel boyutlar ve görsel ayrıcalıklar gelir.
 
Ancak, fiziksel boyutlar yönünden olağanüstü sayılmasa da, yöre kültüründe olumlu veya olumsuz, gerçek veya hayal ürünü, mistik veya folklorik bir öyküye sahip olmak, ya da yöresel veya ulusal tarihte kimi olaylar ile özdeş hale gelmek ve onlara tanıklık etmek de ağaçlara anıtsal nitelik kazandırmaktadır.
<nowiki> </nowiki>Bugün cami, mescit ve türbe avlularında karşılaşılan devasa çınarlar, serviler ve ıhlamurlar, hep bu mistik kültürün bizlere armağan ettiği birer doğal mirastır (ASAN ve UZUN 1994).
== Anıt Ağaç Olabilecek Türler ==
* [[Menengiç]] (''Pistacia terebintus'')
* ''Phoenix canariensis''
Satır 22 ⟶ 25:
* [[Zeytin]] (''Olea europaea'')
 
== Türkiye'de bulunanBulunan anıtAnıt ağaçlarAğaçlar ==
 
* Eskişehir, İnönü'deki Oklubalı Ardıçları
Satır 38 ⟶ 41:
* İzmir, Salihli Bozdağ Subatan Yaylasında bulunan Doğu Çınarı
 
== Türkiye'deki anıtAnıt ağaçlarAğaçlar fotoFotoğraf galerisiGalerisi ==
 
<gallery>
Satır 49 ⟶ 52:
 
* [http://www.ogm-adanaobm.gov.tr/anit/anit.html Anıt ağaçlar]
* [http://www.avrupaanitagaclar.com İstanbul'un Doğal Mirası Anıt Ağaçlar - Avrupa]
* [http://www.anadoluanitagaclar.com İstanbul'un Doğal Mirası Anıt Ağaçlar - Anadolu]
* ASAN, Ü. Prof. Dr. (İstanbul'un Doğal Mirası Anıt Ağaçlar, 2 Cilt, İBB, İstanbul 2014)
 
[[Kategori:Anıt ağaçlar]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Anıt_ağaç" sayfasından alınmıştır