Birikinti ovası: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Peykbot (mesaj | katkılar)
Umut Yazici (mesaj | katkılar)
iç bağlantı eklendi ve bazı değişikliler yapıldı.
2. satır:
[[Dosya:Dağ içi ovası.png|thumb|Dağ içi ovası]]
 
'''Birikinti ovası''' Birikinti ovaları, genel olarak [[alüvyon]] materyalin birikmesiyle oluşmuşlardıroluşur. Temel oluşturucu süreç [[akarsu]] aşındırması erozyon ve akarsu biriktirme süreçleridir. Ancak dalgalar ve buzulların aşındırma, biriktirme süreçleriylede oluşabilir. Örneğin: Kuzey [[Almanya]] ovası buzulların yığdırdığı lösler ile kaplı polderler ve geest adı verilen alçak platoda hafifçe engebelendirilmiş tekdüze büyük bir ovadır. Ülkenin hemen hemen en verimli toprakları bu bölgededir.
 
== Çeşitleri ==
 
Delta ovası , Çöküntü ovası , taşkınTaşkın ovası , Dağ içi ovası
 
== Delta ovası ==
 
Akarsular tarafından taşınan alüvyonların ;kil kum çakılları deniz veya göl kenarında biriktirmesiyle oluşmuş ovalara delta ovası denir. Bu ovalar bir delta harfine yani hemen hemen bir üçgene benzer. Ancak şüphesiz bir kural değildir, girintili- çıkıntılı olabilirler. Delta ovaları deltası sürekli denize doğru büyüyen ovalar durumunda olurlar. Örneğin ; Po ovası her yıl yaklaşık 70-80 ha [[Adriyatik DenizineDenizi]]'ne doğru, [[Mezopotamya]] ovaları 50-60 ha [[Basra KörfezineKörfezi]]'ne doğru ve Nil deltası ovası ise [[Akdeniz]]'e doğru 40-50 ha kadar büyümekte olan ovalardır. Delta ovaları akarsuyun taşıma gücünün iyice azaldığı akarsu ağız kesimlerine doğru düşük eğim gösteren alanlarda oluşur. Akarsu akış doğrultusunun tersi yönde giderek eğim artar ve akarsuyun taşıma gücü de artar. Bu kesimlerde daha çok malzemeden oluşmuş birikinti konileri oluşmuştur. Bunların birbirine eklendiği ova düzlüğüne yakın alanlarda ise birikinti yelpazeleri oluşmuştur.
Delta oluşumunu hazırlayan başlıca jeomorfolojik faktörler, şunlardır:
1. Akarsular tarafından, yeterince lığ(kil, kum, toprak,çamur...) taşınması gerekir.
2. Kıyı açıklarının sığ(-200m. Ve daha az)olması gerekir.
3. Delta oluşum kıyılarında, güçlü [[gel-git]] hareketleri cereyan etmemelidir.
4. Kıyılar boyunca, güçlü akıntılar olmamalıdır.
 
== Çöküntü ovaları ==
 
Bunlara, tektonik ovalarovala veya çöküntü hendeği(graben) ovaları da denir. Depresyonların tabanlarında, ya da havzaların tabanlarında oluşmuş ovalardır. Örneğin, Erzurum ovası(825 km-kare), Erzincan ovası(560 km-kare), Muş ovası(1500 km-kare)... Gibi). Dağ eteği ovaları: dağların eteklerinde yer alan, kısmen de bu dağlar arasına doğru sokulmuş olan ovalardır. Bunlara, piedmont ovaları( dağ eteği düzlüğü) de denir.
Dağ eteği ovalarının, piedmont adıyla en tipikleri, ABD'nin Appalaş Dağları güneybatı bölümleri ile Kıyı ovaları(Güney Carolina ve Georgia eyaletleri) arasında yer alan, Piedmont bölgesinde görülür. Bu tip ovalar, oluşan birikinti konilerinin giderek birbirine eklenip büyüyerek, genişlemeleri sonucu oluşurlar.
Dağ ıçi ovalarının eğimleri, kıyı ovaları ya da alçak ovalara göre daha belirgin ve fazladır. Dağlık kütleye doğru çıkıldıkça da artar ve arazi, ova niteliğini yitirerek, bir plato görünümü kazanır. Türkiye'de en tipik piedmont ovası, Bursa ovasının Uludağ volkanik kütlesine doğru en fazla sokulduğu( ovanın güney kesimi) bölümüdür.