Osmanlı İmparatorluğu'nda sahne sanatları: Revizyonlar arasındaki fark

Osmanlı'da sahne sanatları, [[Osmanlı Devleti]] bünyesindeki [[tiyatro]], [[sinema]], [[müzik]], [[dans]], [[opera]], [[gölge oyunu]] gibi sahnede icra edilen sanat türlerinin genel adıdır. 18. yüzyıla kadar [[Kukla]], [[Meddahlık]], [[Karagöz ve Hacivat]] ve [[Ortaoyunu]] gibi geleneksel Türk tiyatrosu olarak adlandırılan sahne sanatları egemendir. 18. yüzyılda başlayan batılılaşma çabaları ile çağdaş anlamdaki [[tiyatro]], [[opera]] ve daha sonra [[sinema]] sergilenmeye başlanmıştır.

Osmanlı Sarayı yabancı topluluklar vasıtasıyla batı tiyatrosunu Türk halkından daha önce benimsemiştir. Halkın tiyatro ile tanışması [[Tanzimat Dönemi]]'nde olumuştur. Tiyatro oyunları yabancı yazarlardan çevrilmiş, Türk yazarları da oyun yazmaya başlamıştır. Çağdaş Türk tiyatrosuna ilk öneli adım 1860'ta yapılan [[Gedikpaşa Tiyatrosu]]'dur. 1861'de bu mekanı kiralayan [[Güllü Agop]], 1868'de [[Osmanlı Tiyatrosu]] adlı bir topluluk kurdu. 1870'te [[Sadrazam Ali Paşa]] İstanbul'un çeşitli bölgelerinde Türkçe oyunlar sergiletti. [[İbrahim Şinasi]]'nin yazdığı Şair Evlenmesi(1860) ilk özgün Türk oyunudur. GelişmaGelişmE aşamasındaki milli tiyatro eserlerinin en ünlüsü [[Namık Kemal]]'in [[Vatan Yahut Silistre]] (1873) adlı yapıtıydı. [[Musaphizade Celal]]'in [[Osmanlı toplumu]]nu eleştirdiği oyunlar da halen sergilenmekte olan önemli eserlerdi. İlk dönem tiyatrocuları olan Ermeni oyuncular yanında [[Ahmed Fehim]] gibi Müslüman Türk oyuncular da yetişti. [[Namık Kemal]], [[Ahmed Mithat Efendi]], [[Abdülhak Hamid]], [[Recaizade Mahmut Ekrem]], [[Ahmed Vefik Paşa]] önemli oyun metinleri yazdılar. [[Abdülmecid]] 1858'de [[Dolmabahçe Sarayı]]'nın etrafında bir saray tiyatrosu, [[2.Abdülhamid]] de 1889'da [[Yıldız Sarayı]]'nın bahçesinde bir tiyatro salonu yaptırdı. [[Mardiros Mınakyan]] ve [[Tomas Fasulyeciyan]]'ın katkılarıyla tiyatronun kurumsallaşması sağlandı. Bu dönemde [[tuluat]] adlı, batı tiyatrosunun konukları ve tipleriyle geleneksel tipleri birleştiren bir tür gelişti. Ortaoyunu ustalarından [[Kavuklu Hamdi]]'nin önderliğinde 1875'te [[kanto]]yla birlikte gelişti. 1914'te [[Darülbedayi]] kuruldu. İlk Türk-Müslüman kadın sanatçı Afife Jale'de sahneye 1920'de Darülbedayi'de çıktı.<ref>http://www2.aku.edu.tr/~asengul/makale/tiyatro_ed.html</ref><ref>http://tiyatro.balikesir.edu.tr/tiyatro_turk.htm</ref>

Osmanlı'da opera sözcüğü ilk defa 1670 yılında [[Eremya Kömürcüyan]]'ın şiirlerinde geçer. [[4. Mehmet]] döneminde, 1675'te bir saray düğünü için opera getirilmesi planlanır. Ancak gerçekleşmez.<ref>http://www.dieweltdertuerken.org/index.php/ZfWT/article/view/234/s_yore s.5</ref> [[Yirmisekiz Mehmet Çelebi]] 1720'de opera temsillerini eserlerinde tasvir eder. 18. yüzyıla kadar Osmanlı sefirleri Avrupa'da gördükleri bu sanatı eserlerinde anlatırlar. 1797'de [[3. Selim]] sarayda bir opera gösterisi izler. [[Abdülmecit]] Beyoğlu'nda Avrupalıların oynadığı operaların Türk gençlerine de öğretilmesini isteyince [[Giuseppe Donizetti]] görevlendirilir.<ref>http://www.dieweltdertuerken.org/index.php/ZfWT/article/view/234/s_yore s.10</ref> [[2. Mahmut]] İstanbul'da açılan özel tiyatroları desteklemiştir. Başlarda Fransız sanatçılar yoğunluktayken, 19. yüzyıldan 20. yüzyıla dek İtalyan operacılar çoğunluğa geçmiştir. [[Arşak Haçaduryan]], [[Dikran Çuhacıyan]], Milli Osmanlı Operet Kumpanyası gibi gayri müslim teşebbüslerle İstanbul'da opera etkinliği devam eder. Padişahlar arasında operayla en çok ilgilenen [[2. Abdülhamit]] olmuştur. [[Yıldız Sarayı]]'nda İtalyan kumpanyalar ağırlamış, operaya alakasını sabit memurlar tutmakla göstermiştir.<ref>http://www.ensonhaber.com/padisah-ii-abdulhamid-tam-bir-opera-sevdalisiydi-2012-07-28.html</ref><ref>http://www.zaman.com.tr/cuma_abdulhamidin-kayip-opera-repertuari-saraya-dondu_1322782.html</ref>