Vikipedi

Zazalar: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Fthylcn (mesaj | katkılar)
375 değişiklik
Orjins tarafından yapılan 14750673 sayılı değişiklik geri alınıyor. kasıtlı olarak değişiklik yapılıyor. orjins kürtçü biridir.
Orjins (mesaj | katkılar)
Devriyeler
448 değişiklik
Gerekçe: Fthylnc lütfen değişiklik savaşından vazgeçin, tartışma sayfasında çözümlendikten sonra ekleme yapabilirsiniz. Değişiklik savaşını devam ettirmeniz durumunda ceza alabilirsiniz.
1. satır:
{{Düzenle}}
{{Etnik grup bilgi kutusu|
|grup= Zazalar
Satır 96 ⟶ 95:
== Zazaların etnik kimliği üzerine iddialar ==
{{Düzenle|Nisan 2013}}
Eski tarihli arşiv ve belgelerde Zazalardan Kürt olarak bahsedilse de, günümüzde Zazalar'ın sınıflandırılması politik bir tartışma konusudur. Bu tartışmada çeşitli gruplar ve tezleri mevcuttur. <ref>[http://www.timeturk.com/tr/2012/12/22/zazalar-kurt-mu-turk-mu-ayri-bir-millet-mi.html Zazalar kimdir? Kürt mü,Türk mü, ayrı bir millet mi?]</ref> <ref>[http://wikisource.org/wiki/Uluslararas%C4%B1_Zaza_tarihi_ve_k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC_sempozyumu_bildirisi Uluslararası Zaza Dil ve Tarihi Sempozyumu Bildirisi]</ref><ref>[http://sahipkiran.org/2013/02/25/turkiyenin-bir-rengi-zazalar/#_ftn5 Türkiye'nin Rengi Zazalar]</ref>
 
Arap-İslam arşivleri, Osmanlı Arşivleri ve Ermeni Arşivlerinde Zazalar dan “Ekrad-ı Zaza”Kürt olarak bahsedilir.<ref>Ercan Çağlayan, “Osmanlı Belgelerinde Zazalar ve Zazaca Üzerine Notlar”, 1.Uluslararası Zaza Dili Sempozyumu (13-14 Mayıs 2011), Bingöl üniversitesi Yayınları, Ankara 2011, r. 270-275</ref> Evliya Çelebi de Seyahatname isimli eserinde Zazalar dan "Zaza “Ekrad-ı Zaza” şeklinde bahseder. Ekrad kelimesi etnik yönden “Kürtler”Kürtleri" anlamına gelmiyor. Arapçada her ne kadar Kürtler için de Ekrad deniliyor ise Ekrad aynı zamanda “kırsalda yaşayan, konar-göçer” anlamına da geliyor. Osmanlı belgelerinde geçen “Ekrad-ı Türkman” veya “Türkman-ı Ekrad” deyimleri buna işaret eder.Bu bakımdan, Osmanlı dönemi kayıtlarında kullanılangelen “Ekrad-ı Zaza”, “Ekrad-ışeklinde Türkman” yahut “Ekrad-ı Arab” tabirlerinin Kürtlerle bir ilgisi bulunmamaktadırbahseder.<ref>Evliya Çelebi, Seyahatname, Topkapı Sarayı Kütüphanesi Bağdat Kitaplığı, 305 n.yazma, 3. Kitap, vrk. 85-b, 88-b</ref> <ref>Prof.Dr.Yusuf Halaçoğlu, Osmanlı Belgelerine Göre Türk-Etrak, Kürd-Ekrad Kelimeleri Üzerine Bir Değerlendirme, Ankara 1996, s.5.</ref> <ref>Siwonıc, “Osmanlı Döneminde Zaza Kimliği”, Çıme Dergisi, Sayı:3 (Almanya 2005), s.23-26</ref> ▼
Zazaların ilk dönem tarihleri hakkında yeterli bilgi mevcut değildir. Ancak dilbilimsel deliller Zazaların Kuzey İran bölgesinden geldiğini göstermektedir. Bilim adamları Zazaların soyu hakkında [[Partlar]] ve [[Deylem]]liler olmak üzere iki halkı ön plana çıkarmaktadırlar. Bunlardan ilki olan Partlar Sasanilerden önce İran’ı yöneten Kuzey doğu İran orjinli bir halk olup, Windfuhr onların dillerinin Zazacaya çok yakın olduğunu belirtmektedir.<ref> Windfuhr, G. (2009). Dialectology VeTopics. G. Windfuhr, The İranian languages (s. 5-43). NY: Routledge. </ref> İranlı tarihçi Kaveh Farrokh’da Zazalarla Partların güçlü bağı olduğuna işaret etmektedir.<ref>Farrokh, K. (2007). Shadows in the desert: ancient Persia at war. New York: Osprey Publishing MidlveHouse.</ref>
 
[[Ziya Gökalp]] ''Kürt Aşiretleri Üzerine Sosyolojik Tetkikler'' kitabında Kürtleri vaktiyle edebî eserlerinin tetkikiyle Kurmanc, Zaza, Soran, Gûran, Lur olmak üzere beş kavme ayırdığını ve bilhassa Gûran lisanı ile Zaza lisanının birbirine yakın olduğunu yazarak Zazaları Kürt grupları içinde kabul etmiştir.<ref>Ziya Gökalp, ''Kürt Aşiretleri Üzerine Sosyolojik Tetkikler'', Sosyal yayıncılık, İstanbul 1992, s. 24.</ref>
Rus doğubilimci Vladimir Feodoroviç Minorskiy Zazaları, kürt grupları arasında göstermez ve Zazaların soyunu Deylemlilerle özleştirir.<ref>V. Minorsky, Daylam-La Domination des Dailamites, Paris, 1932, p,17; V.Bkz: "..on peut toujours esperer que les recherches reveleront un jour des ilot dailamites tant leur ancienne metropole que dans ses colonies. Il suffit de mentionner ici l'ingenieuse thèorie de F.C. Andrea’s sur l'orginine dailamites des Zaza (Dimla)"</ref> David.N.Mackenzie, Zazalar’in İran Hazar’ından gelerek, Kürtlerin yerleşik olduğu bölgenin batısına, yani şimdi yerleşik oldukları bölgeye risksiz geçmiş olmaları olasılığının zayıf olduğuna işaret ederek, başka bir varsayımı ele almak gerektiğini vurgulamaktadır. Onun varsayımı, Zazaların bugün Kürdistan’ın kalbi olarak kabul edilen yerde, yani Van gölünün güney ve batısındaki topraklarda yaşadıkları ve kendilerinin ilerleyen Kürtlerce batıya gitmeye zorlandıkları varsayımıdır.<ref>Mac Kenzie,Kurdic Dialect Studies London,1981.</ref><ref>G.S. Asatiryan, Zaza Dili ve Ermenice, s.160; G.S. Asatiryan, N.Kh. Gevorgian. Zaza Miscellany, “Notes on some Religious Customs and Institutions. İn: A Green Loaf”, Acta Iranica, No.8, Leiden 1988, p. 499-508. 15-Mac Kenzie,Kurdic Dialect Studies London,1981.</ref> W.B.Lockwood Überblick über die indogermanischen Sprachen adlı eserinde Kuzey-Batı diyalektlerinin iki tanesi bugün o eski bölgelerinin dışında varlıklarını sürdürmektedirler: “Goranca ve Zazaca.” Doğu Türkiye’de Kürtler arasında küçük topluluklar halinde yaşayan Zazalar, Hazar Denizi’nin güney kıyılarındaki Deylem den göçenlerin devamıdırlar ve bunların bir bölümü atalarının dilini günümüze kadar koruyabilmişlerdir. Kendileri bu dile Dimli demektedirler.<ref>W.B.Lockwood, A Panorama of Indo-European Languages, London 1972.</ref> <ref>W.B. Lockwood, Überblick über die indogermanischen</ref> ▼
 
[[Kemal Badıllı]]'ya göre, "Türkiye'deki bazı Zazaların kendilerini asıl Kürt sayarak kendilerine Kird ve kendilerinin dışında kalan Kürtlere daha doğrusu Kurmanclara da Kirdasi (Kürdümsü, Kürtçük) derler" <ref>"Türkiyedeki Zazalar, kendilerini asıl Kürt sayarak kendi kendilerine Kırd ve kendilerinin dışında kalan Kürtlere, daha doğrusu Kürmançlara da -biraz da küçümseme ile müterafik olarak- Kırdasî (Kürdümsü, Kürtçük) derler. Kürmançlar ise Zazalara nadiren Zaza, fakat genel olarak Dımıl (Dımılî = Dımıllı/ Dımılce) derler. Bu kelime bazen yanlış olarak, bilhassa Türkler tarafından Dınbılî, Dumbulî, Dumul, Dumıl şekillerinde kullanılır. Mevcut bir rivayete göre, güya bir zamanlar Viranşehir Mılli (Milli) aşiretine tabi olmalarından kinaye olarak Zazalara "Millilerin arkası, devamı, tabii" mânasına Dû Millî denmiş ve zamanla bu kelime Dumulî/Dımılî - Dumıl, Dımıl şekillerine girmiştir [Dû, Kürmanççada arka, son, sonra, devam veya kuyruk ve tabi anlamlarındadır]." Kemal Badıllı, Türkçe İzahlı Kürtçe Grameri (Kurmancca Lehçesi), 1965, s.6</ref>
▲Arap-İslam arşivleri, Osmanlı Arşivleri ve Ermeni Arşivlerinde Zazalar dan “Ekrad-ı Zaza” olarak bahsedilir.<ref>Ercan Çağlayan, “Osmanlı Belgelerinde Zazalar ve Zazaca Üzerine Notlar”, 1.Uluslararası Zaza Dili Sempozyumu (13-14 Mayıs 2011), Bingöl üniversitesi Yayınları, Ankara 2011, r. 270-275</ref> Evliya Çelebi de Seyahatname isimli eserinde Zazalar dan “Ekrad-ı Zaza” şeklinde bahseder. Ekrad kelimesi etnik yönden “Kürtler” anlamına gelmiyor. Arapçada her ne kadar Kürtler için de Ekrad deniliyor ise Ekrad aynı zamanda “kırsalda yaşayan, konar-göçer” anlamına da geliyor. Osmanlı belgelerinde geçen “Ekrad-ı Türkman” veya “Türkman-ı Ekrad” deyimleri buna işaret eder.Bu bakımdan, Osmanlı dönemi kayıtlarında kullanılan “Ekrad-ı Zaza”, “Ekrad-ı Türkman” yahut “Ekrad-ı Arab” tabirlerinin Kürtlerle bir ilgisi bulunmamaktadır.<ref>Evliya Çelebi, Seyahatname, Topkapı Sarayı Kütüphanesi Bağdat Kitaplığı, 305 n.yazma, 3. Kitap, vrk. 85-b, 88-b</ref> <ref>Prof.Dr.Yusuf Halaçoğlu, Osmanlı Belgelerine Göre Türk-Etrak, Kürd-Ekrad Kelimeleri Üzerine Bir Değerlendirme, Ankara 1996, s.5.</ref> <ref>Siwonıc, “Osmanlı Döneminde Zaza Kimliği”, Çıme Dergisi, Sayı:3 (Almanya 2005), s.23-26</ref>
 
Terry Lynn Todd, Dımılice’denZazaca hareketle,grameri ele aldığı kitabında Zazalar’ın ayrıkendini her yönden birKürt halkolarak olduğunugördüğünü belirtmektedir. <ref>Terry Lynn Todd, A Grammar of Dimili (Also Known as Zaza), USA/Michigan 1985.</ref>▼
1341-1444 yaşadığına inanılan [[Kaygusuz Abdal]] şiirinde Zazalardan bahsetmektedir. Zazaları, kürt veya türk olarak nitelememekte ayrı bir grup olarak bahsetmektedir.<ref>Kar,Cihat “Zaza Adı ve Kaygusuz Abdal”, Piya Dergisi, Amor/Sayı: 4, Payizopeyén 1988, s.20-23</ref> ("Soğanı, arpa ekmeğini Kürd’e ver, Eğer bu sene çıkar isem yaza,Öğünü odur, o onu yahşi yer, Toplayım bir parça Gürcü, Abaza,Türkmen’e ver yahni ile burmayı, Elime geçerse on kadar Zaza, Arab’ın önüne döktür hurmayı,Yolar sakalını kavlak satarım.")
 
Ziya Gökalp aynı anda Farsça, Kürtçe ve Zazaca’ya aşina olması nedeniyle daha sağlıklı karşılaştırma yapmış Zazaca’nın Kürtçenin bir lehçesi olmadığını, müstakil bir dil olduğunu ortaya koymuştur. Bununla birlikte geleneksel doğu sınıflandırmasına uyarak Zazacanın Kürd-i Kadim dillerinden kaynaklanabileceği yanılgısına düşmüştür.Kurmanc, Zaza, Soran, Gûran, Lur olmak üzere beş kavme ayırdığını ve bilhassa Gûran lisanı ile Zaza lisanının birbirine yakın olduğunu yazarak Zazaları Kürt grupları içinde kabul etmiştir.<ref>Ziya Gökalp, ''Kürt Aşiretleri Üzerine Sosyolojik Tetkikler'', Sosyal yayıncılık, İstanbul 1992, s. 24.</ref> <ref>Gökalp Ziya (1992) Kürt Aşiretleri Hakkında Sosyolojik Tetkikler, Sosyal Yayınları, s.25</ref><ref>Ziya Gökalp, ''Kürt Aşiretleri Üzerine Sosyolojik Tetkikler'', Sosyal yayıncılık, İstanbul 1992, s. 24.</ref>
 
Peter Alford Andrews, Türkiye’de Etnik Gruplar adlı çalışmasında Zazaları; Alevi Zaza ve Sünni Zaza olarak ayırmakta ve Kürtler den ayrı bir etnik grup olarak değerlendirmektedir.<ref>Abdal by Peter Alford Andrews pages 435 to 438 in Ethnic groups in the Republic of Turkey / compiled and edited by Peter Alford Andrews, with the assistance of Rüdiger Benninghaus (Wiesbaden : Dr. Ludwig Reichert, 1989) ISBN 3-88226-418-7</ref> <ref>Peter Alford Andrews, Ethnic Groups in the Republic of Turkey, Wiesbaden 1989; Türkçe basim: Türkiye’de Etnik Gruplar (Cev. M.Kupusoglu), Istanbul 1992.</ref>▼
 
Kemal Badıllı'ya göre, "Türkiye'deki bazı Zazaların kendilerini asıl Kürt sayarak kendilerine Kird ve kendilerinin dışında kalan Kürtlere daha doğrusu Kurmanclara da Kirdasi (Kürdümsü, Kürtçük) derler" <ref>Kemal Badıllı, Türkçe İzahlı Kürtçe Grameri (Kurmancca Lehçesi), 1965, s.6</ref>
 
▲Terry Lynn Todd, Dımılice’den hareketle, Zazalar’ın ayrı bir halk olduğunu belirtmektedir. <ref>Terry Lynn Todd, A Grammar of Dimili (Also Known as Zaza), USA/Michigan 1985.</ref>
 
''The Zaza Kurds of Turkey: A Middle Eastern Minority in a Globalised Society'' kitabının yazarı Prof. Mehmed S. Kaya'ya göre Zazalar bir ''Kürt'' boyudur.<ref>[http://www.amazon.com/Zaza-Kurds-Turkey-Minority-Globalised/dp/1845118758/ Mehmed S. Kaya, The Zaza Kurds of Turkey: A Middle Eastern Minority in a Globalised Society, Tauris, London 2011]</ref>.
 
Diyarbakır yöresindeki Zazaların büyük çoğunluğunun kendini Kürt kabul ettiği akademisyen Serdar Yıldırım tarafından yapılan sosyolojik bir araştırma ile tespit edilmiştir.<ref>Serdar Yildirim, “The Use of the Name ‘Zaza’ and the Understanding of ‘Kurdishness’ among Zaza Villages of Lice and Hani”, International Conference The Zaza People: History, Language, Culture, Identity, Yerevan, Armenia, 28 October 2011</ref>
 
İngvar Savnberg de, araştırmalarından sonra, Zazalar’ın ayrı bir halk olduğunu sonucuna varmıştır.<ref>Ingvar Svanberg, Invandrare Fran Turkiet-Etnisk och Sociokulturell Variation, Uppsala 1985.</ref>
 
Antroplog Ernest Chantre, Zazaları da içerecek biçimde Kürtler üzerine yaptığı araştırmalarda Zazaları da Kürt grupları içinde değerlendirip incelemiş ve Zazalardan "Kurde Zaza" şeklinde bahsetmiştir.<ref>Ernest Chantre, Les Kurdes: Esquisse historique et ethnographique, 1897</ref><ref>[ftp://ftp.bnf.fr/574/N5746593_PDF_1_-1DM.pdf Ernest Chantre, Missions scientifiques en Transcaucasie, Asie Mineure et Syrie]</ref>
 
▲Rus doğubilimci Vladimir Feodoroviç Minorskiy Zazaları, kürt grupları arasında göstermez ve Zazaların soyunu Deylemlilerle özleştirir.<ref>V. Minorsky, Daylam-La Domination des Dailamites, Paris, 1932, p,17; V.Bkz: "..on peut toujours esperer que les recherches reveleront un jour des ilot dailamites tant leur ancienne metropole que dans ses colonies. Il suffit de mentionner ici l'ingenieuse thèorie de F.C. Andrea’s sur l'orginine dailamites des Zaza (Dimla)"</ref> David.N.Mackenzie, Zazalar’in İran Hazar’ından gelerek, Kürtlerin yerleşik olduğu bölgenin batısına, yani şimdi yerleşik oldukları bölgeye risksiz geçmiş olmaları olasılığının zayıf olduğuna işaret ederek, başka bir varsayımı ele almak gerektiğini vurgulamaktadır. Onun varsayımı, Zazaların bugün Kürdistan’ın kalbi olarak kabul edilen yerde, yani Van gölünün güney ve batısındaki topraklarda yaşadıkları ve kendilerinin ilerleyen Kürtlerce batıya gitmeye zorlandıkları varsayımıdır.<ref>Mac Kenzie,Kurdic Dialect Studies London,1981.</ref><ref>G.S. Asatiryan, Zaza Dili ve Ermenice, s.160; G.S. Asatiryan, N.Kh. Gevorgian. Zaza Miscellany, “Notes on some Religious Customs and Institutions. İn: A Green Loaf”, Acta Iranica, No.8, Leiden 1988, p. 499-508. 15-Mac Kenzie,Kurdic Dialect Studies London,1981.</ref> W.B.Lockwood Überblick über die indogermanischen Sprachen adlı eserinde Kuzey-Batı diyalektlerinin iki tanesi bugün o eski bölgelerinin dışında varlıklarını sürdürmektedirler: “Goranca ve Zazaca.” Doğu Türkiye’de Kürtler arasında küçük topluluklar halinde yaşayan Zazalar, Hazar Denizi’nin güney kıyılarındaki Deylem den göçenlerin devamıdırlar ve bunların bir bölümü atalarının dilini günümüze kadar koruyabilmişlerdir. Kendileri bu dile Dimli demektedirler.<ref>W.B.Lockwood, A Panorama of Indo-European Languages, London 1972.</ref> <ref>W.B. Lockwood, Überblick über die indogermanischen</ref> Bu yorumlarda Zazaların tarihi ve etnisitesi üzerinde özel bir araştırma ve bilgiye dayanılmaış genel olarak dillerinin diğer Kürt dil ve lehçelerine oranla olan farklılığından yola çıkılarak bir sonuca varılmaya çalışılmıştır.
Prof. Dr. Joyce Blau, yaptığı röportajda Kürtler; Zazalar‘ın ve Goranların çoğunu asimile ettiler fakat hepsini edemediler demiştir.<ref>[http://dersimnews.com/kirmancki/zazaca-kurtceden-daha-eski-bir-dildir.html Prof. Dr. Joyce Blau Röportajı]</ref>
 
▲Peter Alford Andrews, Türkiye’de Etnik Gruplar adlı çalışmasında Zazaları; Alevi Zaza ve Sünni Zaza olarak ayırmakta ve Kürtler den ayrı bir etnik grup olarak değerlendirmektedir.<ref>Abdal by Peter Alford Andrews pages 435 to 438 in Ethnic groups in the Republic of Turkey / compiled and edited by Peter Alford Andrews, with the assistance of Rüdiger Benninghaus (Wiesbaden : Dr. Ludwig Reichert, 1989) ISBN 3-88226-418-7</ref> <ref>Peter Alford Andrews, Ethnic Groups in the Republic of Turkey, Wiesbaden 1989; Türkçe basim: Türkiye’de Etnik Gruplar (Cev. M.Kupusoglu), Istanbul 1992.</ref>
 
Bazı Türk milliyetçileri Zazaların Türk asıllı olduğunu iddia edegelmişlerdir. Bunlardan [[Hasan Reşit Tankut]] Zazaların Türk asıllı olduğunu Zaza kelimesinin eski Türkçe de “sak” tas kelimesinden geldiğini ve Zazaların taşlık bölgelerde yasadığı için böyle denildiğini ifade etmektedir.<ref>Tankut, Hasan Reşit, (2000) Zazalar Üzerine Sosyololojik Tetkikler, Istanbul:Kalan.</ref>Vartolu Alevi Zaza Şerif Fırat, Zazaların Arap istilası döneminde İranı terk ettiklerini ve zaman içinde Türkçe olan dillerini unuttuklarını belirtmiştir.<ref>Fırat, M. Sherif. (1981) Dogu İlleri ve Varto Tarihi, Ankara:Turk Kulturunu Arastırma Ensıtusu.</ref>
Satır 128 ⟶ 119:
Zazaların etnik aidiyet konusunda dil bazında yapıldığı kadar derin olmasa da, Avrupa'da yayınlanan dört tane doktora tezinde, Zazalar'ın Kürtler'den ayrı bir etnisite olduğu belirtilmiş, üzerine durulmuştur. Çıkan dört tane doktoranın yazarları Kahraman Gündüzkanat, Hüseyin Çağlayan, Gülsün Fıran, Kazım Aktaş Zazalar üzerine bölümlerde etnisite konusuna da değinmişlerdir.
 
İranolojide Zazacayı başlı başına bir dil olarak ilk kabul eden dilbilimci, iranolog Oskar Mann'dır. Oscar Mann, bunu Die Mundarten der Zâzâ adlı eserinde dile getirmektedir.<ref>Die Mundarten der Zâzâ</ref> Oskar Mann’dan önce ise Peter Lerch (1856-57), Friedrich Müller (1864), Albert van Le Coq (1901-03) gibi araştırmacı ve dilbilimciler eserlerinde Zazaca hakkında folklorik yazın derleyip kısmen analiz de etmişlerdir.<ref>W.B. Henning (1954) , D.N. MacKenzie (1961-95)</ref> Bu yazarlar Zazalardan Kürt, Zazacadan da "Kürtçe'nin bir lehçesi" olarak bahsetmişlerdir.<ref>[http://www.kirdki.com/images/kitaphane/Peter%20Lerch.pdf Peter J. A. Lerch, Forschungen über die Kurden und die Iranischen Nordchaldaer - Band I, St. Petersburg 1857]</ref>,<ref>[http://www.kirdki.com/images/kitaphane/Albert%20Von%20Le%20Coq-I.pdf Albert Von Le Coq, Kurdische Texte, Reichsdruckerei, Berlin 1903]</ref>
 
Zazaların başlı başına bir halk veya Kürt olup olmadığı konusunda dilbilim temelli tariflerde tartışmalar devam etmektedir. Hemfikir olunan nokta, Zazaca ve KürtçeKürt dilinindillerinin, Hint-Avrupa dil ailesinin İrani diller gurubun Kuzey-Batı koluna dahil olduklarıdır. Zazaca’nın diğer akraba olduğu diller arasında Talişi, Mazenderani, Semnani, Gileki,Farsi Tati sayılabilir. Farsça ise güneybatı İrani dillerdendir. Gramer ve kimi önemli sözcükler açısından Kürt lehçeleri Zazaca’ya yakın olup, Kuzey-İran’da Hazar Denizi kıyısında konuşulan dillerle de belli bir yakınlık mevcuttur.<ref>G.S. Asatrian / F. Vahman (1987-95), Joyce Blau (1989),</ref>
 
Almanya Leipzig [[Max Planck Enstitüsü]], Norveç Bilim ve Teknoloji Üniversitesi ile Londra HGI DNA Araştırma Laboratuvarı ve Ulusal Kan Merkezinden beş bilim adamı tarafından farklı Kürt gruplarının genetik açıdan durumlarını saptamak üzere yapılan ortaklaşa bir araştırma genetik alanda bir yayın organı olan "Annals of Human Genetics" dergisinde yayınlanmıştır. Bu araştırmada, elde edilen sonuçların, Zazaca konuşan grubu köken olarak Kuzey İranlı gösteren görüşlere haklılık kazandırmadığı, Zazaların büyük oranda genetik olarak öteki Kürt Gruplarıyla benzeştiği ifade edilmştir.<ref>[http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1046/j.1529-8817.2005.00174.x/full/ Ivan Nasidze, Dominique Quinque, Murat Ozturk, Nina Bendukidze, Mark Stoneking, "MtDNA and Y-chromosome Variation in Kurdish Groups", Annals of Human Genetics, Volume 69, Issue 4, pages 401–412, July 2005, (Article first published online: 19 MAR 2005]</ref>
 
Ayrıca Zazaların genetiği ile ilgili yapılan araştırmalara göre; Kürtlerle Zazalar yüzyıllardır bir arada yasamalarına rağmen, tarihte Partlarla Deylemlerin yayıldığı toprakların kesiştiği yerlerden olan Tahranda yaşayanlar, Zazalara Kürtlerden genetik olarak daha yakındır. Şaşırtıcı olarak İran Kürtleri Zazalara, Türkiye Kürtlerinden genetik olarak daha yakındırlar.<ref> Nasidze, I., Quinque, D., Ozturk, M., Bendukidze, N., & Stoneking, M. (2005). MtDNA veY-chromosome Variation in Kurdish Groups. Annals of Human Genetics, 401-412.</ref>
 
== İlgili kitaplar ==
Satır 168 ⟶ 157:
== Dış bağlantılar ==
* [http://www.zazaki.de Zazaki.de] - Zazaca ve Zazalar üzerine bilimsel ve kültürel bilgi sitesi
* [http://www.kirdki.com Kirdki.com] - Sadece zazaki yayın yapan ilmi, tarihi ve kültürel bilgi sitesi
* [http://zazader.org/ Zaza Dil ve Kültür Derneği (Zaza-Der)]
* [http://www.zazadilder.org/ Zaza Dil,Kültür ve Tarihi Derneği]
* [http://www.zazaki-institut.de Enstitüyê Zazaki] - Frankfurt Zaza Dil Enstitüsü resmi site
 
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Zazalar" sayfasından alınmıştır