Sufi metafiziği: Revizyonlar arasındaki fark

{{İslam}}

 

Künt'ü, Kenz inancı ''Gizli bir Hazine idim bilinmeyi istedim'' yani dünyadaki bütün varlıkların ve tüm evrenin Tanrı'nın yansımaları olduğu anlamını taşır, İnsanların Allah'tan gelip yine Allah'a dönüşleridir. Nefsini terbiye eden insan oğlu [[Şeriat]], [[Tarikat Kapısı|Tarikât]], [[Marifet Kapısı|Marifet]] ve [[Hakikat Kapısı|Hakikât]] kapılarından geçer ve en sonunda ''Hak'' ile Hak olur. [[Hallac-ı Mansur]] ve [[Seyyid Nesimi]]'nin kendilerini ölüme götüren ''"[[En-el Hak]]"'' sözü, bu inancın yansımasıdır. Dönemlerinde, bu Evliyalar, dinden çıkmakla sapkınlıkla ve şirkle suçlanmıştır. [[Hallac-ı Mansur]], ölüm anında şu sözleri söylemiş ve Allah'tan katillerini bağışlamasını dilemiştir: ''Ya Rabbi canımı alan bu kullarını bağışla; çünkü onlar senin bana gösterdiğin sırlarından haberdar değiller, senin bana gösterdikerini onlar göremezler bilemezler.'' Bu inancın en büyük temsilcileri [[Hacı Bektaş Veli]], [[Yunus Emre]], [[Niyâzî-i Mısrî]] gibi büyük İslam düşünürleridir.

"Vahdet-i vücud" tabiri bu öğretinin en büyük sözcüsü olan [[Muhyiddin İbn Arabi]]'nin eserlerinde bu kelimeler ile adlandırılmaz. İfadeyi ilk kullanan, İbn Arabi'nin öğrencisi [[Sadreddin Konevi]]'dir.

 

[[Felsefe|Felsefi]] anlamda "'''varlık'''" üzerine yapılan tartışmalar, İslamiyet'in doğuşundan çok sonra, özellikle Yunan felsefesiyle gerçekleşen temaslar sonucunda ortaya çıkmıştır. İslam coğrafyasında özgün bir [[epistemoloji]] ve [[terminoloji]] geliştiren [[Kelâm|kelamcı]]lar, [[filozof]]lar ve sufiler, varlık konusunda kimi zaman birbirine yaklaşan, kimi zaman da sert tartışmalara varacak kadar ayrımlaşan görüşler öne sürmüşlerdir. Tanrı'nın varlığı "varlık" yönünden bakıldığında "tek" ise bu durumda onun varlığı dışındaki diğer tüm varlıkların varlığı hangi anlamda bir "varlık"tır sorusu kafaları meşgul etmiş, bazı filozoflar [[Tanrı]]'nın varlığını "'''Mutlak varlık'''", diğer tüm yaratılmışları ise var olup olmama açısından mutlaklık taşımadığı için "Mümkün varlık" şeklinde tanımlayan bir ayrım yapmışlar ve aralarında bazı farklılıklar olsa da kelamcılar ve filozoflar bu ayrımı zihin dışında, [[ontoloji]]k bir ayırım olarak algılamışlardır.

 

 

Varlık tek ve mutlağın varlığından ibarettir ancak tıpkı güneşin çeşitli aynalardaki yansıması gibi çokluk olarak görülür. Varlığın tezahürü de bir gerçekliğe sahiptir dolayısıyla evrenin de bir gerçekliği vardır. Çokluk ile birlik arasında mahiyet farkı vardır. Işığın tekliği renklerin çokluğu benzetmesinde olduğu gibi her ikisi de gerçektir ancak gerçekten bilenler çeşitli renklerin varlığını ışıktan aldığını da bilmekle birlikte renklerin varlığını da onaylarlar. Her şey varlığın içinde yer aldığından evreni inkar varlığı da inkar anlamına geleceğinden evreni inkar etmek mümkün değildir.<ref>Mahmut Erol Kılıç, "İbnu'l-Arabi", DİA, c.xx, s.507</ref>.

 

== Tarihte varlık birliği ==

 

Osmanlılarda, İznik'te ilk [[medrese]]yi kuran ve ilk [[Şeyhülislam]] olan '''Molla Fenarî''''nin, '''Muhyiddin''' '''Arabi''''nin "'''Fusûs'''" adlı eserinin de şarihi bir Ekber olması sebebiyle, vahdet-i vücuda karşı, Osmanlı topraklarında uzun süre doğrudan eleştiri yapılamamış; hatta '''İbn-i Arabi''''ye karşıtlığıyla bilinen Şeyhülislam '''Çivizâde Mehmed Efendi''' görevinden azledilmiştir. Bu dönemde Osmanlı padişahı [[Yavuz Sultan Selim]]'in emriyle İbn Arabi'ye yöneltilen itirazların cevaplandırıldığı [[Farsça]] bir kitap dahi kaleme alınmıştır. Ancak [[17. yüzyıl]]dan sonra bu durum değişmeye ve Vahdet-i vücud'a yönelik eleştiriler artmaya başlamıştır.

 

===Vahdet-i Vücud görüşünü benimseyen sufiler===

|-

|}

 

# [[Sadeddin Fergani]] (v. 699/1300)

# [[Ahmed Hulusi]](1945- )

 

 

== Ayrıca bakınız ==