Dokuz Yıl Savaşı: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Donnerhorn (mesaj | katkılar) k Bağlantılar eklendi. |
|||
14. satır:
|savaşan3 =
|komutan1 = {{bayraksimge|England}} [[III. William|Kral III. William]]<br />{{bayraksimge|Hollanda Cumhuriyeti}} [[Georg Friedrich|Prens Waldeck]]<br />[[Dosya:Banner of the Holy Roman Emperor (after 1400).svg|20px]] [[I. Friedrich]]<br /> [[Dosya:Banner of the Holy Roman Emperor (after 1400).svg|20px]] [[Lorraine Dükalığı|Lorraine Dükü]]<br /> [[Dosya:Banner of the Holy Roman Emperor (after 1400).svg|20px]] [[Baden Prensi]]<br />{{bayraksimge|İsveç}} [[XI. Karl|Kral XI. Karl]]<br />{{bayraksimge|Bavyera Krallığı}} [[Bavyera Elektörü]]<br />{{bayraksimge|Savoya Dükalığı}} [[Savoya Dükalığı|Savoya Dükü]]
|komutan2 = {{bayraksimge|Fransa Krallığı|royal}} [[XIV. Louis|Kral XIV. Louis]]<br />{{bayraksimge|Fransa Krallığı|royal}} [[Sébastien Le Prestre de Vauban|Marquis de Vauban]]<br />{{bayraksimge|Fransa Krallığı|royal}} [[François-Henri de Montmorency|Lüksemburg Dükü]]<br />{{bayraksimge|Fransa Krallığı|royal}} [[François de Neufville|Villeroi Dükü]]<br />{{bayraksimge|Fransa Krallığı|royal}} [[Jacques Henri de Durfort de Duras|Duras Dükü]]<br />{{bayraksimge|Fransa Krallığı|royal}} [[Guy Aldonce de Durfort de Lorges|Lorge Dükü]]<br />{{bayraksimge|Fransa Krallığı|royal}} [[Louis François|Boufflers Dükü]]<br />{{bayraksimge|Fransa Krallığı|royal}} [[Nicolas Catinat]]<br />{{bayraksimge|Fransa Krallığı|royal}} [[Anne-Jules|Noailles Dükü]]<br /><span class="flagicon" style="padding-left:24px;"> </span><noinclude>[[II. James (İngiltere)|Kral II. James]]
|komutan3 =
|güç1 = ~350,000,<ref>Hollanda ordusu barış dönemindeki 40,000 askerlik ordusunu 1696'da 102,000'e çıkarmıştı. Buna karşılık, 1688'de 40,000 olan İngiliz asker sayısı 1696'da 101.000'e ulaştı. İspanya 50,000 olan asker sayısını savaş boyunca korumuştur. Brandenburg-Prusya güçleri 1688'de 30,000 askerden oluşuyordu. Daha küçük Cermen devletleri ise 6,000 ila 10,000 arasında bir mevcuda sahipti. Başlangıçta 8.000 olan Savoya askeri gücü 1696'da 26.000'e yükselmiştir. Savaşın tüm tarafları savaş boyunca yabancı askerler kiralamak durumunda kalmışlardır. Bu rakamlar, resmi verilere dayanır.</ref> <br />189 gemi<ref name=lynn98>Lynn s. 98. Deniz kuvvetleri hakkındaki bu rakamlar 1695 yılına aittir.</ref>
42. satır:
[[Dosya:Kaiser-Leopold1.jpg|thumb|150px|İmparator I. Leopold (1640–1705).]]
[[Diriliş Savaşı]] kısa ve kanlıydı. [[Kortrijk]] ve [[Diksmuide]]'un Kasım 1683'te ve [[Lüksemburg]]'un Haziran 1684'te düşmesinin ardından Charles, Louis'yle barış masasına oturmak zorunda kaldı. [[15 Ağustos]]'ta imzalanan [[Ratisbon Ateşkes Antlaşması]] sonucunda Fransızlar, Strasbourg ve Lüksemburg'u topraklarına kattılar. 20 yıl süren bu ateşkes süreci, Leopold'ün doğudaki Osmanlı tehdididyle uğraşması, Louis'nin ise yardımcısı [[Sébastien Le Prestre de Vauban|Vauban]] aracılığıyla ülke sınırlarını güçlendirme yolları aramasına tanık olmuştur. Ne var ki, Fransa'nın baskın askeri ve diplomatik gücü 1685'ten sonra azalmaya başladı.<ref name=wolf35>Wolf: ''Büyük Güçlerin Doğuşu: 1685–1715,'' s. 35</ref>
=== Huguenot Sürgünü ===
110. satır:
Bu dönemin belirgin özelliği diplomatik çalışmaların askeri çabalarla uyum gösterdiğiydi.<ref name=lynn232>Lynn: ''XIV. Louis'nin Savaşları: 1667–1714,'' s. 232</ref> 1691 yılından itibaren farklı taraflarla biraraya gelen Louis, Kutsal İttifak'a son vermeyi amaçlıyordu. Maritime güçleri de barıştan yanaydı ancak Louis'nin önceki kazanımlarından vazgeçmek istememesi (özellikle Birleştirme Mahkemeleri kararları sonucunda kazanılan haklar) ve William'ın İngiliz tahtına çıkışına sıcak bakmamasıydı. William ise Louis'nin evrensel bir monarşi oluşturmaya yönelik adımlarını kaygıyla izlemekteydi.<ref name =mckay50>McKay & Scott: ''Büyük Güçlerin Yükselişi: 1648–1815,'' s. 50</ref>
[[Dosya:Voban.jpg|thumb|150px|
1691-92 kışı Fransızların James'i İngiliz tahtına çıkarmak amacıyla İngiltere'yi bir kez daha işgal etme planları yapmasına tanık oldu. James, yeterli desteği göreceğini tahmin etmekteydi ancak bir dizi gecikme ve yanlış emri izleyen süreçte Britanya Kanalı dengesiz güçlerin savaşım verdiği bir deniz çatışmasının merkezi haline geldi. Amiraller [[George Rooke]] ve [[Edward Russell]] önderliğindeki 99 gemi Amiral [[Anne Hilarion de Tourville]] komutasındaki küçük İngiliz donanmasını [[3 Haziran]] [[1692]] tarihinde bozguna uğrattı ve işgal planının tümüyle geri çekilmesine neden oldu.<ref>Childs: ''17. Yüzyılda Savaş,'' s. 192. İrlandalı birlikler Rhineland'e doğtu yola koyulurken Fransız alayları Flanders'ta konuşlanmış orduya katılıyorlardı.</ref> Fransızların bu sıradaki asıl amacı Namur'u ele geçirmekti. 60000 askerle yola çıkan
Fransız ordusu 1693 yılı itibariyle 400000'i geçmişti (kâğıt üzerşnde) ancak Louis'nin ülkesi ciddi bir ekonomik kriz yaşamaktaydı.<ref name=lynn232/> Fransa ve kuzey İtalya'da tarım durmuş, yaklaşık iki milyon kişi kıtlıktan yaşamını yitirmişti.<ref>Doyle: ''Oxford Kısa Fransız Tarihi – Eski Rejim Döneminde Fransa,'' s. 184. Savaşa yatırım yapmanın neden olduğu ekonomik bunalım her alışverişten vergi almaya yönelik önlemlerin alındığı bir ekonomik düzene dönüşmüştü.</ref> Tüm bu sorunlara karşın, Louis saldırgan tutumundan vazgeçmiyordu. Luxembourg, Flanders'a girmeden de Lorge'nin [[Heidelberg]]'ü ele geçirdiği haberi yayılmaya başladı. Louis Almanya'da kesin zafer bekliyordu ancak [[Louis William]]'ın etkili savunması Fransız ilerleyişini durdurdu. [[23 Haziran]] [[1693]]'te [[Huy]]'u alan Luxembourg, William'ı [[Landen]] köyü yakınlarında savunmasız yakaladı. [[29 Haziran]]'da yaşanan çetin çarpışma Fransız atlı birliklerinin gücünü bir kez daha gösterdi.<ref>Chandler: ''Marlborough Çağı'nda Savaş Sanatı,'' s. 53</ref> Luxembourg ve Vauban [[10 Ekim]]'de Charleroi'yi aldılar. Fransızlar böylece etkin bir savunma merkezine sahip oldular.<ref>Lynn: ''XIV. Louis'nin Savaşları: 1667–1714,'' s. 236</ref>
125. satır:
1695 yılı Fransızlar için iki büyük yitime tanıklık etti. Bunlar Louis döneminin en başarılı komutanlarından Marshal Luxembourg'un [[5 Ocak]]'ta ölümü ve Namur'un düşmesidir. Namur'un İttifak güçlerince geri alınması İspanyol Hollandası toprakları üzerindeki savunma direncini artırmıştır.<ref>Childs: ''17. Yüzyılda Savaş,'' s. 202</ref>
Mali kriz Fransızların deniz kuvvetleri harcamalarında değişikliğe gitmesini zorunlu hale getirmiştir. Maritime güçleri gemi yapımı ve donanımında Fransa'ya üstünlük sağlamış bulunmaktaydı. Bunun üzerine [[Sébastien Le Prestre de Vauban|Vauban]] gemi yapımına son verilmesi ve tüccarlar tarafından kullanılan ticaret gemilerinin kullanılması gerektiğini savunuyordu. Bunun nedeni Louis'nin kara kuvvetlerine yapılacak yardımı deniz kuvvetleri lehine kesmemesi gerektiğiydi.<ref>Vauban şöyle yazmıştı: "İngiliz ve Hollandalıların İttifak'ın ana unsurları olduğunu bilmek için herhangi bir üstün niteliğe sahip olmak gerekmiyor... Ayrıca, denizaşırı toprağımızın görece az miktarda olması bu güçlerin bize saldırmasını önlüyor..."</ref> İlk kez kullanılan bu ticari gemiler büyük başarı sağlamıştır. Yedi gemilik bir filoyla akın başlatan [[Marquis de Nesmond]]'un İngilizlere ait Doğu Hindistan Şirketi'nin 10 milyon hesap defterini ele geçirmesi bunun bir örneğidir. Mayıs 1696'da ise [[Jean Bart]], [[Dunkirk]]'teki savunmayı yarıp Hollanda donanmasına ait 45 gemiyi yakmıştır.<ref>Lynn: ''XIV. Louis'nin Savaşları: 1667–1714,'' s. 102</ref>
Bu sırada İtalya'da diplomatik gelişmeler hızlanıyordu. Savoya Dükü ve Marshal Tessé (Catinat'ın baş yardımcısı) savaşı sona erdirmek amacıyla iki yıldan uzun süredir karşılıklı görüşmeler yapıyorlardı. Amadeus'un egemenliği altındaki iki Fransız kalesi (Pinerolo ve Casale) tartışmaların odak noktasındaydı. Fransızlardan çok İtalya'daki Habsburg etkisini ürküten Amadeus yayılmacıların Casale'yi kuşatacaklarının farkındaydı. Buna karşın Amadeus, Fransızların kendisine karşı güç gösterisi yapmasına ses çıkarmamıştır.<ref>Childs: ''17. Yüzyılda Savaş,'' s. 198. Victor Amadeus, Casale'in boşaltılmasının daha iyi bir karar lduğunu düşünüyordu. Bu kale konumu nedeniyle Savoya'ya yarar sağlayabilirdi.</ref> Louis bu teklifi kabul etmeye zorlandı ve Casale ve çevresi [[9 Temmuz]] [[1695]] tarihinde tümüyle boşaltıldı.
132. satır:
Tüm cepheler 1696 yılı boyunca sessizdi. İtalya'da ise Fransızların elinde bulunan Pinerolo konusu merkez olmak üzere birçok barış görüşmesi yapılıyordu. Amadeus'un Pinerolo'yu kuşatma tehdidine karşı Fransızlar bu kalenin savunulamayacağını düşünerek geri adım attılar. Bu görüşmeler [[Turin Antlaşması]]yla resmileştirildi ve Louis elindeki [[Montmélian]], [[Nice]], [[Villefranche]], [[Susa]] ve birçok küçük kenti geri vermek zorunda kaldı. Buna karşılık Amadeus Kutsal İttifak'tan ayrılma ve gerektiğinde Fransa ile işbirliği yapma sözü verdi. Diplomatik bakımdan saf dışı bırakılan İmparator [[7 Ekim]] [[1696]] tarihinde imzalanan Vigevano Antlaşması'nı kabul etmek zorunda kaldı. İtalya askeri güçten arındırıldı ve yarımada Dokuz Yıl Savaşı'nın etkin bir bölgesi olmaktan çıktı. Bağımsızlığını daha önce ilan eden Savoya, Fransa ile olan sınırını Po Irmağı yerine Alpler olarak kabul etti.<ref>Rowlands: ''XIV. Louis, II. Vittorio Amedeo ve Fransızların İtalya'daki Askeri Başarısızlığı, 1689-96.''</ref>
Turin Antlaşması kalıcı barış konusunda pek umut vermiyordu. İngiliz ve Hollandalı politikacılar ticaret haklarının kısıtlanması nedeniyle savaşın bir an önce kalıcı bir biçimde sonlandırılmasını istemekteydiler. Maritime güçlerinin yaşadığı ekonomik güçlükler Fransa için de geçerliydi. Bu nedenle barış Louis için de tek çıkış yolu olarak görünüyordu. Taraflar [[Ryswick]]'te toplanma kararı aldılar ancak uzayan barış görüşmeleri her gün yeni çatışmalara yol açıyordu. Fransızların birincil amacı [[Ath]] kentiydi. [[Sébastien Le Prestre de Vauban|Vauban]] ve Catinat [[15 Mayıs]]'ta kenti kuşattılar. Savaşın Rhineland cephesi ise daha sessizdi. Baden, [[Ebernberg]]'i [[27 Eylül]]'de ele geçirdi ancak barışın kısa zamanda sağlanacağı haberi orduların birbirlerinden uzaklaşmalarını sağladı. Ancak, Katalonya cephesi Fransızların 32000 kişilik bir orduyla Barcelona'ya ilerlemelerine tanıklık etmiştir.<ref>Childs'a göre bu rakam 25000'dir.</ref> [[10 Ağustos]]'ta ele geçirilen kent çetin bir çatışmaya konu olmuş, iki tarafın toplam can kaybı 21000'i bulmuştur.<ref>Lynn: ''XIV. Louis'nin Savaşları: 1667–1714,'' s. 261</ref>
== Amerika kesimi ==
| |||