Vikipedi

Tuşba: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
BSRF (mesaj | katkılar)
Devriyeler
50.500 değişiklik
içerik taşındı
1. satır:
{{Yerleşim bilgi kutusu
{{güncelle}}
| ad = Tuşba
{{Kaynaksız}}
| resmi_ad =
{{Türkiye ilçe bilgi kutusu
| ad diğer_ad = Tuşba
| yerli_ad =
| harita = Van districts.png
| harita boyut takma_ad = 250px
| yerleşim_türü = İlçe
| harita açıklama = Siyasi haritası
| slogan =
| harita1 = Van Turkey Provinces locator.gif
| harita1görüntü boyut = 250px
| görüntü_boyutu =
| harita1 açıklama = Türkiye'deki yeri
| görüntü_açıklaması =
| harita2 = Van Collage.jpg
|dot_harita harita2 boyut = 305px
|nokta_x =
| harita2 açıklama = Soldan Sağa; <br /> 1. Van Tren İstasyonu <br /> 2. Van Kalesi'nden Genel Şehir Manzarası <br /> 3. Van Şehir Merkezi <br /> 4. Ferit Melen Havalimanı <br /> 5. Van Kalesi <br /> 6. Akdamar Kilisesi
|nokta_y latd =
| latm nokta_harita_açıklaması =
| lats nokta_harita_boyutu =
| latNS harita = K
| longd harita_boyutu =
| harita_açıklaması=
| longm =
| longsarma = =
| longEW arma_boyutu = D
| altbölüm_türü = [[Ülkeler listesi|Ülke]]
| il = Van
| altbölüm_adı = {{bayraksimge|Türkiye}} [[Türkiye]]
| bölge = Doğu Anadolu
| altbölüm_türü2 = [[Türkiye'nin coğrafi bölgeleri|Bölge]]
| kaymakam =
| altbölüm_adı2 = [[Doğu Anadolu Bölgesi|Doğu Anadolu]]
| belediye başkanı = '''Bekir Kaya''' ([[BDP]])
| altbölüm_türü3 = [[Türkiye'nin illeri|İl]]
| yüzölçümü =
| yüzölçümü_refaltbölüm_adı3 = [[Van]]
| rakım kuruluş_tarihi = 1727
| yönetim_dipnotlar=
| rakım_ref =
| posta kodu önder_türü1 = 65000Kaymakam
| alanönder_adı1 kodu = [[Ramazan = 432Kurtyemez]]
| plaka kodu önder_parti1 = 65
| websiteönder_türü = Belediye = Başkanı
| önder_adı = [[Fevzi Özgökçe]]
| önder_parti = [[Adalet ve Kalkınma Partisi|AK Parti]]
| yüz_ölçümü_toplam_km2 =
| nüfus_as_of =
| nüfus_not =
| nüfus_urban =
| nüfus_şehir merkezi =
| nüfus_metropol =
| nüfus_yoğunluğu_km2 =
| nüfus_yoğunluğu_urban_km2 =
| nüfus_yoğunluğu_metro_km2 =
| zaman_dilimi = [[Doğu Avrupa Zaman Dilimi|DAZD]]
| utc_offset = [[UTC+2]]
| zaman_dilimi_DST = [[DAYZD]]
| utc_offset_DST = [[UTC+3]]
| rakım_m =
| rakım_max_m =
| rakım_min_m =
| posta_kodu =
| alan_kodu = (+90) 432
| website =
}}
'''Tuşba''', [[Türkiye]]'nin [[Van]] ilinin bir ilçesi. 12 Kasım 2012'de [[AnadoluTürkiye Büyük Millet Meclisi|TBMM]]'nunde enkabul büyükedilen [[kapalı6360 havza]]sısayılı olankanun ile [[Van Gölü]]merkez kıyısındailçesinin topraklarıikiye verimli,bölünmesi [[akarsu]]larısonucu bol,ilçe iklimolmuştur.<ref>{{Web koşullarıkaynağı oldukça|url=http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/12/20121206-1.htm elverişli|başlık=Kanun birNo. yerleşim6360 merkezidir.|erişimtarihi=28 Mayıs 2014}}</ref>
 
== Tarih ==
Şehir [[Urartular]]dan kalmadır. Urartuların başkenti olan Van'ın o zamanki adı [[Tuşpa]] idi. Van'ın tarihi MÖ 7000 yıllarına kadar uzanır. [[Van Kalesi]]'nin 6&nbsp;km güneyinde bulunan Tilki tepe ve Van Gölü'nün kuzeyindeki Ernis Mezarlıklarında yapılan kazılarda Kalkolitik, Bronz ve Demir devrine ait kültürel buluntulara rastlanmıştır. Şehri ilk kuran [[Asur]] Kraliçesi Semiramis'tir. Bu bölgeye önce Hurriler yerleşmişlerdir. Urartular zamanında şehir bir imparatorluk merkezi haline gelmiştir. Urartulardan sonra şehre Medler, Persler, Büyük İskender, Selevkoslar, Ermeniler, Partlar, Romalılar, Sasaniler ve Bizanslılar hakim olmuştur. M.S. 675 yılında Müslüman Araplar şehri fethetmiş, daha sonra şehre yine [[Bizanslılar]], bunları yenen [[Selçuklular]] ve sonra [[İlhanlılar]], [[Celayirliler]], [[Karakoyunlular]], [[Akkoyunlular]],[[Safeviler]] ve en sonunda [[Osmanlılar]] hâkim olmuştur.
 
Hurrilerin MÖ 2000'lerden itibaren Van Gölü'nden başlayarak [[Kızılırmak]] ve [[Yeşilırmak]]'ın [[Karadeniz]]'e döküldüğü yerlere kadar uzanan bir bölgeye hakim oldukları görülür. MÖ 13. yüzyılda Hurri-Mitanni siyasi teşekkülün merkezi otoritesi zayıflamış ve beyliklere bölünmüştür. Asur Kralları bu küçük beyliklerini hakimiyetleri altına almaya çalışmış ve bu sırada Van Gölü çevresinde Batı İran'a kadar olan bölgede Urartular ile Asurlular arasında mücadeleler başlamıştır. Urartu-Asur mücadelesi MÖ.VI. yüzyılın ortalarına kadar sürmüş, Urartular bu dağlık ve zor arazi şartlarına sahip bölgeyi egemenlik altında tutmuştur.
 
[[Dosya:Prorportions des populations musulmanes grecques et armeniennes en AsieMineure d'apres la statistique du livreJaune.png|thumb|right|305px|1893 nüfus sayımı Vandaki Ermeni nufüsu]]
 
== Tuşpa ve Eski Van Şehri ==
[[Dosya:Old City Van 2009.JPG|thumb|right|220px|]]
[[Dosya:Festîvala u Behra Wanê.JPG|thumb|Van gölü şenlikleri 2011]]
[[Urartular]]'ın başkentliğini yapmış olan [[Van Kalesi]], 3000 yıllık görkemiyle hala ayaktadır. Van Kalesi'nde Urartular'dan kalan kaya ve oda mezarları, tapınaklar, yazıtlar ve bazı yapılar bulunur. Urartu kralı [[I. Sarduri]]'nin kurduğu ve başkent yaptığı [[Tuşpa]], Urartu krallarının mezralarını, uzun yazıtları içinde barındırır. [[Horhor Yazıtı]], kaledeki en uzun yazıttır ve kral [[Argişti]]'ye ait mezar odasının girişinde bulunur. Analı kız kutsal alanında büyük bloklara yazılmış yazılar vardır ve burası bir sunak alanıdır. İç Kale'de Urartulara ait bir tapınağın temelleri bulundu. Kalenin batısında Madır Burcu isimli görkemli yapının ne amaçla yapıldığı tam olarak bilinmemektedir, fakat bir liman olduğu tahmin edilmektedir.Kalenin kuzeyinde yer alan Van Kalesi Höyüğü'nde kazılar yapılmıştır.
 
Van şehri [[I. Dünya Savaşı]]'na kadar kalenin güney kısmında surlarla çevrili bölgede kuruluydu. Bu şehrin kalıntıları günümüze ulaşmıştır. Surlara ait bazı kalıntılar vardır ve sağlam olan tek kapı güneye bakan Orta Kapı'dır. Mimar Sinan'ın eseri olan [[Hüsrevpaşa Külliyesi]] han, hamam,türbe,imaret,çeşme ve medreseden oluşuyor. Bölgede sağlam kalan tek hamam bu külliyenin bir elemanı olan [[Çifte Hamam]]'dır. Eski Van'da günümüzde kullanılan tek eser [[Kaya Çelebi Cami]]'dir. Eskiden çok görkemli bir mekân olan [[Van Ulu Cami]]si ne yazık ki günümüzde yıkılmıştır ve sadece minaresi sağlam kalabilmiştir. [[Kızıl Cami]]'ninde aynı şekilde minaresi günümüze ulaşmış ve diğer bölümleri yıkılmıştır. Kentte ayrıca günümüze ulaşan S. Dsirvanor, S. Stephan, S. Vardan, s. Neshan, şehrin en eski kilisesi olan ve Çifte Kilise olarak da anılan S. Paulos ve S. Petros Kiliseleri bulunur. Ayrıca eskiden [[İsa]]'nın çarmıhına ait bir parçanın saklandığı Meryem ana (S. haç, Tiramary) kilisesi ve Madır burcunun üstüne yapılmış [[Vaftizci Yahya]] (S. Hovhannes) kiliseleri yıkılmıştır. Hüsrev Paşa hanının temelleri Kaya Çelebi ve Hüsrev Paşa Camileri arasında görülebilmektedir. Şehrin batısında bulunana Horhor bahçeleri şehrin surlar içerisindeki bahçeleri durumundaydı ve İskele Kapı'nın hemen önündeydi. Ayrıca bahçelerin yakınında halen kalıntıları olan Horhor Cami ve Medresesi bulunuyor. Evliya Çelebi'nin görkemle anlattığı kale ve Eski Van şehri şu anda bakımsız bir haldedir.
 
== Nüfus ==
{{Türkiye ilçe nüfus/Van/merkez}}
 
== Ulaşım ==
Van şehri, geçmişinden gelen ve günümüzde de devam eden stratejik öneminden dolayı daima işlek olan yollara sahip olmuştur. [[Güneydoğu Anadolu Bölgesi|Güneydoğu]] ve [[Kuzey Anadolu]]'dan gelen iki önemli karayolu Van'da bileşerek [[İran]]'a uzanır.
 
Bu yollardan önemlisi [[İstanbul]] ve [[Ankara]]'dan gelerek [[Erzurum]] üzerinden [[Ağrı]] ve [[Erciş]]'i geçerek Van'a bağlanır. Diğer yol ise [[Adana]]'dan gelerek [[Diyarbakır]] üzerinden [[Bitlis]] ve [[Tatvan]]'ı geçerek Van'a ulaşır. Bu ikinci yol Tatvan'dan sonra kısmen [[Van Gölü]] kıyısından devam etmektedir. Van'da birleşen bu iki önemli karayolu Van'ın doğusunda [[Özalp]] üzerinden geçerek [[Kapıköy Sınır Kapısı]]'ndan İran'a ulaşmaktadır.
 
Van'ın karayolu ulaşımı gibi demiryolu ulaşımı da önem arzeder. [[TCDD]]'nin 5. bölgesini oluşturan hat [[Malatya]] üzerinden [[Baskil]]'e ulaşır. Burada ikiye ayrılan hatlardan biri [[Elazığ]] ve [[Muş]] üzerinden Tatvan'a ulaşır. Tatvan'da bulunan iskeleden [[feribot]]la Van'a ulaşan hat, [[Özalp]] üzerinden İran sınırındaki [[Kapıköy]] Tren İstasyonu'nda son bulur. Kapıköy ile karşısındaki İran'ın Razi istasyonunda gümrük kontrolü noktaları vardır. Razi'den ayrılan hat [[Tebriz]] üzerinden [[Tahran]]'a ulaşır.
 
[[Vangölü Ekspresi]], [[İstanbul]]'dan [[Tatvan]]'a haftanın iki günü karşılıklı sefer yapmaktadır. Türkiye ile İran arasındaki demiryolu bağlantısı, İstanbul-Tahran-İstanbul arasında haftada bir gün çalışan Trans Asya Ekspresi ve Van-Tebriz-Van arasında haftada bir gün çalışan trenler ile sağlanmaktadır. Yine İran ile [[Suriye]] arasındaki demiryolu bağlantısı, Türkiye'yi transit geçerek Tahran-Şam arasında haftada bir gün çalışan yolcu treni ile sağlanmaktadır. Söz konusu tren [[Şam]]-Tatvan arasında pulman ve yataklı vagonlarla, Van-Tahran arasında kuşetli vagonlarla teşkil edilmektedir.<ref name="TCDD">[http://www.tcdd.gov.tr/home/detail/?id=234 TCDD Orta Doğu Ülkelerine Yapılan Taşımalar]</ref>
 
Van'da bulunan [[Ferit Melen Havaalanı]] ise bölgesel önemi olan bir havaalanıdır. [[Ağrı (il)|Ağrı]], [[Bitlis (il)|Bitlis]], [[Muş (il)|Muş]] ve [[Hakkâri (il)|Hakkari]] illerine de hizmet veren havalimanı bu bölgede askeri hareketliliğinin fazla olması nedeniyle işlek bir hava trafiğine sahiptir. Van'dan, İstanbul, Ankara ve İzmir'e her gün uçak seferleri yapılmaktadır.
 
== Resimler ==
<gallery>
Resim:Castle Van in Van, Turkey.JPG|[[Van Kalesi]]
Resim:Akdamar Adası (Van, Türkiye).JPG|Akdamar Adası
Resim:Hoşap Kalesi (Van, Türkiye).JPG|Hoşap Kalesi
Resim:Airport Ferit Mele in Van, Turkey.jpg|[[Ferit Melen Havaalanı]]
Resim:Van train station in Van, Turkey.JPG|[[Van Tren İstasyonu]]
Resim:City of Van (view from Van Kalesi).jpg|Kaleden Van'ın görünümü
Resim:Vancity1.jpg|Van Kent Merkezi
Resim:Aghtamar.jpg|[[Akdamar Kilisesi]]
Resim:Van1 20.jpg|[[Akdamar Adası]]
Resim:Van1 20 modified.jpg|Akdamar Adası'ndan göl sahili ve [[Artos Dağı]]'nın görünümü
Resim:Vankahvalti.jpg|Van Kahvaltısı
</gallery>
 
== Ayrıca bakınız ==
* [[Van Gölü]]
* [[Van Kedisi]]
* [[Van Depremi]]
* [[Ekim 2011 Van depremi]]
* [[Kasım 2011 Van depremi]]
Satır 89 ⟶ 64:
 
== Dış bağlantılar ==
* [http://www.vantusba.bel.tr/ VanTuşba Belediyesi Resmi Web Sitesi]
*[http://www.tusba.gov.tr/ Tuşba Kaymakamlığı]
 
* [http://www.van.gov.tr/ Van Valiliği Resmi Web Sitesi]
* [http://www.tusba.org/van/vanin-ilceleri/tusba.html Tuşba, VAN]
 
{{Van merkez belde ve köyleri}}
{{Van ilçeler}}
 
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Tuşba" sayfasından alınmıştır