Zurna: Revizyonlar arasındaki fark

[[Mehter]] takimlarıtakımları ve bunun modern şekli [[bando]] [[mızıka]] takımlarının eskiden hükümdarların hükümdarlık işareti olarak fermanlarını zurna eşliğinde okutmalarından geliştiği tahmin edilmektedir.

== CoğrafiyasıCoğrafyası vəve tarihçesi ==

Türkiye'de olduğu gibi [[Fas]]'tan [[Çin]]'e kadar uzanan iklim kuşağındaki her ülkede kullanıldığı da bilinmektedir. Ayrı-ayrı türleri Orta Doğu ve [[Kafkasya]] halkları arasında çok geniş yayılmıştır. Eski insan meskenlerinden biri olan [[Mingeçevir]] erazisinde yapılmış arxeoloji kazıntılar zamanı maral buynuzundanboynuzundan hazırlanmış dört adet zurna aşkar edilmiştir. Bilim adamlarının hesaplamalarına göre, yüksek zevkle yapılmış bu çalgıların üç bin yıl yaşı vardır.<ref>''Efrasiyap Bedelbeyli''. [http://lugat.musigi-dunya.az/az/data.pl?id=1856&lang=ru İzahlı musiqi lüğəti - Surna]</ref>

Esasen [[erik]], [[ceviz]], yabanı [[söğüt]] ve [[dut]] ağacından yonularakyontularak yapılır. Tüm uzunluğu 302-317 mm-dir. Yüzeyinde 7, altında ise 1 oyuk açılır. Gövdesinin baş tarafına maşa takılır. Maşanın görevi çalgının kök kaydseini düzenlemektir. Gövdesinin baş hissesi 20 mm olup, aşağıya doğru genişlenerek 60-65 mm-e ulaşıyor. Zurnanın ağzı tarafında bir delik daha vardır ki, bu da kök üçündür. Bürünç, mis, yahut gümüş plakadan hazırlanmış "mil" maşaya takılır. Esasen kuru yerde bitmiş iki ince, yonulmuş kamışdan özel usulle yapılmış ağızlık 710 mm uzunluğunda olur.

Çalgıçı aleti seslendirmek için ağız boşluğuna yığdığı havanı ağızlıktan düzenle üfler. Sedef, kemik ve bürünçten hazırlanan dairevi makara (dayak) milin yaklaşık orta kısmına, yuvarlak tabaka bağlanılır. Makara, bir tür, dudak için dayak rolunurolünü oynar. Üflenen hava ağızlık, mil ve maşadan geçerek gövdenin içine girer ve alet parmakların yardımıyla gövdedeki oyukları açıp-bağlamakla seslendirilir.

Zurnanın ahengi küçük [[oktav]]ın "si bemol" sesindənsesinden üçüncü oktavın "do" sesine kadardır. Yorumcunun yeteneğinden asılı olarak, bir kaç ses de artırmak mümkündür. Bu sesleri [[Azerbaycan]] zurnacıları "sefir (büyükelçi) sesler" adlandırır. Zurna, esasen, açık havada geçirilen el şenliklerinde geniş istifade edilir.<ref>[http://atlas.musigi-dunya.az/az/zurna.html Azərbaycan ənənəvi musiqi atlası - Zurna]</ref>

* Kamışın özelliğinden sesinin ancak yuksekyüksek basınç sonucu çıkabilmesi

* Yüksek basıncın gereği nefes çevirerek (ezgiyi kesmeden, şişirtilmiş avurtlardaki havayihavayı kullanirkenkullanırken burundan nefes alıp devam ederek) çalınması.