'''Papa X. Leo''' (d. [[11 Aralık]] [[1475]] [[Floransa]], [[Floransa Cumhuriyeti]], (günümüzde [[İtalya]]) – öo. [[11 Aralık]] [[1475]] [[Roma]], [[Papalık Devletleri]], (günümüzde İtalya). Doğum adı Giovanni de' Medici idi. 29 Ağustos 1484 - 11 Aralık 1475 döneminde [[papa]]lıklik yapmıştır. Kuzeni Giulio di Giuliano de' Medici de sonradan Papa [[VII. Clemens]] ([[1523]]-[[1534|34]]) olarak aynı mevkiye gelmiştir.
== Hayatı ==
===PapaliktanPapalıktan onceönce===
Muhteşem Lorenzo olarak da bilinen [[Floransa Cumhuriyeti]]'ni efektif olarak hukumdarhükümdar gibi idare eden [[Lorenzo de' Medici]] ve eşi [[Clarice Orsini]]'nin ikinci oğulları olarak dünyaya gelmiştir. <ref name="catholic"> Klemens LöfflerLoffler, (1913) "Pope Leo X" ''Catholic Encyclopedia (1913) Cilt 9 [[https://en.wikisource.org/wiki/Catholic_Encyclopedia_%281913%29/Pope_Leo_X]] {{ing}} </ref>
Ailesi tarafindantarafından kilise hiyerarsisihiyerarşisi icindeiçinde bir kariyer yapmasiyapması kararlastirildigikararlaştırıldığı cocuklugundançocukluğundan beri bilinmekte idi. Daha 7 yasindayasında iken saclarisaçları kesiskeşiş sacisaçı stilinde kesilmeye baslanmistibaşlanmıştı. KesisKeşiş olursa kendini iyi gecindirebilmesigeçindirebilmesi babasibabası taarfindantaarfından vakiflarvakıflar ve digerdiğer papaz secmeseçme haklarihakları Giovanni'ye devredilmistidevredilmişti. 8 Mart 1489'da kizkız kardesikardeşi "Maddalena de' Medici"'nin Papa [[VIII. İnnocentius]]'un oğlu olan "Franceschetto Cibo" ile evlilik yapması nedeniyle karşilikkarşılık olarak papa tarafindantarafından 13 yasindayasında iken Santa Maria in Domnica Kardinal-PapazligiPapazlığı'na atandiatandı. Fakat bundan sonr ucüç yilyıl kilisesinin koljeinin karar verme toplantilaraintoplantılarain katilmadikatılmadı ve kardinal giysileri giymesine izin verilmedi. Bu ararda babasibabası Lorenzo'nun etrfaindaetrfaında toplamistoplamış olduguolduğu [[humanizmahümanizma]] alimleri olan [[Angelo Poliziano]], [[Pico della Mirandola]], [[MarsilioMarsılio FicinoFıcino]] ve [[Bernardo DovizioDövizio Bibbiena]]'dan dersler aldialdı. 1589-15=491'de [[Pisa]]'da ilahiyat ve kilise hukuku egitimieğitimi yaptiyaptı. <ref name="catholic"/>
23 mart 1492'de resmen "Kutsal Kardinaller Koleji"'ne kabul edildi ve Roma'da oikamet etmeye basladibaşladı. BabasiBabası 8 Nisan 1493'de olunceölünce 17 yasindayasında olan Giovanni gecicigeçici olarak Floransa'ya dondudöndü. Fakat orada fazla kalmadan Papa [[VIII. Innocentiusİnnocentius ]]'un olumyleölümyle gereken yeni papayipapayı secmekseçmek iciniçin Roma'ya "Kardinaller Konklavi"'na istirakiştirak etmek iciniçin geri dondudöndü. Bu konlavda Giovanni de' Medici'nin aleyhinde olmasinaolmasına ragmenrağmen Kardinal Rodriogo Borgia papa secildiseçildi ve Papa [[VIVİ. Alexander]] ismiin aldialdı.
Bundan sonra Floransa'ya donendönen Giovanni [[Savonarola]]'nin Floransa'da hareketi sirasindasırasında ve Fransa KraliKralı [[VIII. Charles]]'n=in Floransa'yiyı isgaliişgali altindaaltında agabeyiağabeyi [[Piero di Lorenzo de' Medici]] evinde sigindisığındı. Bu KasimKasım 1491'de Floransa'ninnın ayaklanipayaklanıp Medici'leri Floransa'dan kovmaya karar vermelerine kadar surdusürdü. SurgunSürgün edilen PierorPierör [[Venedik]] ve [[Urbino]]'ya gitti. GiovananiGiovananı ise [[Almanya]] yolu ile [[Hollanda]]gecipgeçip orada ve Fransa'da yasmayayaşmaya basladibaşladı. .
Giovanni MayisMayıs 1500'de Roma'ya dondudöndü. Orda Papa [[VIVİ. Alexander]] tarafindantarafından gostermelikgöstermelik olak ictenlikleiçtenlikle karsiladikarşıladı. Giovanni Roma'da birkacbirkaç yilyıl sanat ve edebiyatla ugrastiuğraştı. 1503'de bir akrabasiakrabası olan Papa [[II. Julius]] un papligiapaplığia secilmesiniseçilmesini cokçok iyi karasiladikarasıladı ama ayniaynı yilyıl agabeyiağabeyi Piero de' Medici oldu ve Giovanni Medici ailesinin en buyukbüyük aile resisi olarak kaldikaldı.1 Ekim 1551'de Giovanni Papa tarafindantarafından [[Bologna]] sehrişehri ve [[Romagna]] bolgesinebölgesine papalikpapalık temsilcisi yapildiyapıldı. Floransa Cumhuriyeti idarecileri PisalilarPisalılar tarafindantarafından ikilesmedeikileşmede (Pisa SchiesmasiSchieşması) Papa II. Julius'un istemedigiistemediği tarafitarafı tutunca, Papa. II. Julius Giovannai'y komutanligindankomutanlığından bir PapalikPapalık Devleti ordusunu Floransa uzerineüzerine gonderdigönderdi ama sehrişehri eline geciremdigeçiremdi. Bu ve digerdiğer faaliyetlerle Giovanni de' Medici'nin Floransa'yiyı eline gecirmegeçirme ugraslariuğraşları hep bosaboşa ciktiçıktı.
<!--
In May 1500, he returned to Rome, where he was received with outward cordiality by [[Pope Alexander VI]], and where he lived for several years immersed in art and literature. In 1503 he welcomed the accession of [[Pope Julius II]] (a relative) to the pontificate; the death of Piero de' Medici in the same year made Giovanni head of his family. On 1 October 1511 he was appointed [[papal legate]] of [[Bologna]] and the [[Romagna]], and when the Florentine republic declared in favour of the schismatic Pisans, Julius II sent him against his native city at the head of the papal army. This and other attempts to regain political control of Florence were frustrated until a bloodless revolution permitted the return of the Medici. Giovanni's younger brother [[Giuliano de' Medici, Duke of Nemours|Giuliano]] was placed at the head of the republic, but Giovanni managed the government.
-->
===PapalikPapalık donemidönemi===
Papa [[II. Julius]]'un 21 SubatŞubat 1513'de olmesiölmesi ile yeni papayipapayı secmekseçmek iciniçin Vatikan'da toplanan Kardinallar Konklav'indaında nisbeten gencgenç olan kardinallerin desteginidesteğini sagliyansağlıyan Giovanni de' Medici, 11 Mart'a 38838 yasindayaşında iken papa secildiseçildi ve X. Leo ismini aldialdı
X. Leo papa secilmekteseçilmekte iken Venedik Cumhuriyeti ve muttefikimüttefiki olan [[XII. Loius]] hukumdarligihükümdarlığı altindaaltında olan Fransa Krallığı [[Milano DukaligiDükalığı]]'ninı ellerine cgecirmekgeçirmek uzerindeydilerüzerindeydiler. Papa X. Leo barisbarış yapamk iciniçin calismalarçalışmalar yartiyaptıysa amada basaribaşarı saglayamadisağlayamadı. Bunun uzerindeüzerine papa X, Leo [[Kutsal Roma Imparatoruİmparatoru]] [[I. Maximilian]], Aragon KraliKralı [[II. Ferdinand]] ve [[Ingiltereİngiltere KraloigKrallığı|Ingilterİngilter KaraliKaralı]] [[VIII. NenriNenry]] ile "Mechlin Ligi" adiadı verineverilen bir ittifaka dahil oldu. Venedik ve Fransa ordulariorduları onceönce bazibazı basarilarbaşarılar kazandilarkazandılar; ama Haziran 1513'de [[Novarra Muharebesi]]'nde maglupmağlup oldular. Venedikliler savas tasavaşa Ekim'e kadar devam ettiler. X. Leo tarafindantarafından tekrar calisamayaçalışamaya baslatilanbaşlatılan [[V. Laterano EkumenikEkümenik Konsili]] 9 AralikAralık 1513'de XII. Louis ile barisbarış yapilmasiniyapılmasını tasdik etti.
Fakat EkumenikEkümenik Konsil toplantilartoplantılar devam etmekteyken Fransa'da krallikkrallık tahtinatahtına gecengeçen [[I. François (Fransa Kralı)|I. FrancoisFrançois]] ile papa X. Leo'nun arasiarası acildiaçıldı. I. FrancoisFrançois tekrar Milano DukaligiuDükalığı ve Napoli KralligiKrallığı'na gozleringözlerini dikti. Papa X. Leo yienise Imparatorİmparator, Ispanyaİspanya KraliKralı ve (destegidesteği iciniçin Kardinal yapilanyaptığı [[Wolsey]] araciligiaracılığı ile) Ingiltereİngiltere KraliKralı arasindaarasında ittifakiittifakı yeniledi. I. FrancoisFrançois Fransa ordusu ile AgustosAğustos 1515'de Italyaİtalya'ya girdi. 14 EylulEylül'da [[Marignano Muharebsi]]'ni kazandikazandı. Ekim'de Papa X. Leo Fransa KraliKralı ile bir barisbarış antlasmasiantlaşması imzalyayrak PapalikPapalık Devletleri'nin dahdaha onceönce Milano DukaligiDükalığı'ndan ele gcirmisgecirmiş olduguolduğu [[Parma]] ve [[Piacenza]]'dan askerleiniaskerlerini cektiçekti. veBuna buna karsilikkarşılık I. FrancoisFrançois'dan Roma ve Floransa'ya hucumhücum etmeyecegietmeyeceği garantisiinigarantisini aldialdı. AralikAralık 105151515'de Bologna#'da Fransa KraliKralı I. FrancoisFrançois ile Papa X. Leo gizli bir gorusmegörüşme yaptilaryaptılar. Bu gorusmedegörüşmede ele alinanalınan sorunlarakonular hakkindahakkında katikâti bilgi ve belge gunumuzegünümüze gelmemistirgelmemiştir. Eldeki gayet kisitlikısıtlı bilgilere goregöre bu gorusmeningörüşmenin konusu Fransa, Venedik ve Imparatorlukİmparatorluk arasindaarasında barisbarış yapilmasiyapılması ve bu barisbarış firsatifırsatı ile Fransa'da kilise islerininişlerinin yeni bir duzenedüzene sokulmasisokulması ve OsmanlilaraOsmanlılara karsikarşı bir HacliHaçlı Seferi duzenlenmesidüzenlenmesi olmusturolmuştur. Fakat bunlar hakkindahakkında detaylidetaylı bilgiler ve belgeler yoktur.
PapaligininPapalığının ilk yillarindayıllarında, kendinin papa olmadan onceönce toplantiyatoplantıya baslayanbaşlayan, [[BesinciBeşinci Lateran Konsil]] toplantilarinitoplantılarını ve muzakerelerinimüzakerelerini Papa X. Leo tekrar baslattibaşlattı. Fakat bu toplantilartoplantılar iki veya ucüç yilyıl surensüren devamlidevamlı bitmek tukenmektükenmek bilmeyebilmeyen entrika ve karsiliklikarşılıklı sozlusözlü catismalaraçatışmalar donustugudönüştüğü iuciniüçin bu ekomenik konsilin onamlionamlı bir sonucsonuç dogurmayacagidoğurmayacağı acikcaaçıkça ortaya ciktiçıktı. Bu konsildakonsilde donemindönemin HristiyanligininHristiyanlığının ucüç ana hedefi oratyaolduğu cikartildiaçığa kavuştu: HristiyanlaraHristiyanlar arasindaarasında barisinbarışın surupsürüp korunmasikorunması; kilisesin reform edilmesi ve OsmanlilarOsmanlılar aleyhine bir HacliHaçlı Seferi'nin uygulanmasiuygulanması. Fakat bu Konsil'in ortayortaya cikardigiçıkardığı daha pratik sonuclarsonuçlar geyet sinirlisınırlı idi. En onemliönemli basaribaşarı 9 AralikAralık 1516 gunugünü yapilanyapılan 11, toplantidatoplantıda "pragmatic Sanction" adli beyannamenin gecersizgeçersiz oldugunuolduğunu kabul etmekti. "Pragmatic Sanction" adli beyanamebeyanameyi 1438'de Fransa KraliKralı VII. Charles'in yayinlanmistiyayınlanmıştı ve Fransa'da kilise islerindeişlerinde, PapalikPapalık kararlarikararları degil dedeğil, Fransa devletine baglibağlı olan "Genel Kilise Konsili" kararlarikararları onemliönemli olduguolduğu idi. BoyleceBu karardan sonra Fransa ile PapalikPapalık ilikileriilişikileri Papa X. Leo ile Fransa KraliKralı I. FrancoisFrançois arasindaarasında yapilanyapılan bir "Konkodat2aKonkodat"a balibağlı olacaktiolacaktı. ve buBu karakarar ve yapılan konkordat 1789'daki Fransa Devrimi'ne kadar yururlukteyürürlükte kaldikaldı. DigerKonsil'in basrdigidiğer islerbaşardiği işler arasında "Pisa Ikilesmesiniİkileşmesi"nin sona erdirilmesi; Papa [[VI. Alexander]] tarafindantarafından konulanPapalik tarafından üzerine alınan basılan kitaplarinkitapları sansursansür edilebilme yetkisinin devam etmesi ve OsmanlilaraOsmanlılara karsikarşı bir savassavaş hazirliklaraihazırlıkları yapilmakyapılmak iciniçin Vrupalitüm HristiyanArupa'da herkisidenyaşayan her Hristiyandan "ozelözel asaraşar tiptipi" bir vergi toplanmasitoplanması kararları olmustuolmuştu.
1517'de yegeniyeğeni [[II. Lorenzo de Medici]]'nin Urbino DukalagiDükalağınin dukudükü olmasiolması iciniçin yaptigiyaptığı catismalaraçatışmalara PapalikPapalık Devletleri askeri ve mali gucugücü ile destek sagladisağladı. Bu catismalardaçatışmalarda PapalikPapalık hazinesi buyukbüyük meblaglarmeblağlar sarfedip bosaltildiboşaltıldı ve papa X. Leo yegenineyeğenine desteginidesteğini PapalikPapalık adinaadına bankerlerden borcborç para alarak devam etti. SubatŞubat 1517- EylulEylül 1517 devam eden savastansavaştan sonra II. Lorenzo de'Medici Urbino DukuDükü oldu. Bu kisakısa savasinsavaşın Papa X. Leo'ya maliyetinin 800,000 dukatdüka altinialtını olduguolduğu tahmin edilmektedir. ▼
▲1517'de yegeni [[II. Lorenzo de Medici]]'nin Urbino Dukalagi duku olmasi icin yaptigi catismalara Papalik Devletleri askeri ve mali gucu ile destek sagladi. Bu catismalarda Papalik hazinesi buyuk meblaglar sarfedip bosaltildi ve papa X. Leo yegenine destegini Papalik adina bankerlerden borc para alarak devam etti. Subat 1517-Eylul 1517 devam eden savastan sonra II. Lorenzo de'Medici Urbino Duku oldu. Bu kisa savasin Papa X. Leo'ya maliyetinin 800,000 dukat altini oldugu tahmin edilmektedir.
<!--
|