Hâkim (Fâtımî halifesi): Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
==Ayrıca bakınız==...Kategori:Dürzilik
1. satır:
{{Etnik grup bilgi kutusu|
| resim =''' الحاكم بأمر الله‎'''<br/> [[Dosya:Druze star.svg|100px]] <br/> '''Ebû ʿAlî el-Mansûr Târik’ûl-Hâkim bi-EmrʿAllâh'''
| kurucu = [[Hamza ibn Ali ibn Ahmed]]
| yayıcı = [[Muhammed bin İsmâ‘il ed-Derezî]] ile [[El-Mu'tenâ Baha’ud-Dîn]]
}}
{{karıştırma|Hâkim en-Nişaburî}}{{karıştırma|Hâkim et-Tirmizî}}{{Diğer anlamı|Hakim}}
{{Hükümdar bilgi kutusu
Satır 4 ⟶ 9:
| başlık = '''[[Fatimiler|Fatımi Halifesi]]'''
| hüküm süresi = 14 Ekim 996 – 13 Şubat 1021
| tam adı = ElEbû ʿAlî el-Mansûr Târik’ûl-HakimHâkim bi-EmrillahEmrʿAllâh
| önce gelen = [[AzizNizâr (Fatımi)|Ebu Mansur Nizar alel-Aziz Billah]]
| sonra gelen = [[Zahir (Fatımi)|Ali azez-Zahir]]
| hanedan = [[Fatimiler|FatimiFâtımîler Hâlifeliği]]
| babası = EbuEbû MansurMansûr NizarNizâr alel-Aziz Billah
| annesi =
| doğum tarihi = 985
| ölüm tarihi = 13 Şubat 1021
}}
}}[[Dosya:AHMosque.jpg|right|thumb|200px260px|left|[[El-Hakim Camisi]] (990-1003), [[Kahire]], [[Mısır]].]]
'''Hakim''' ya da tam adıyla '''ElEbû ʿAlî el-Mansûr Târik’ûl-HakimHâkim bi-EmrillahEmrʿAllâh''', ([[Türkçe]]: Allah'ın Emriyle Hükümdar) ('''d.''' 13 Ağustos 985 - '''ö.''' 1021) 6. [[Fatımi]] [[halife]]si. [[Dürzi]]lerce ''"El-HakimHâkim bi-Emrih''EmrʿAllâh" (KendiAllah'ın Buyruğuylaemriyle HükümdarHükmeden)'' olarak bilinir. Asıl adı '''''EbuEbû AliʿAlî el-Mansur''Mansûr''', lakabı ise '''''ÇılgınTârik’ûl-Hâkim Halife''''bi-EmrʿAllâh'dirtır.
 
== Yaşamı ==
 
Babası [[AzizNizâr (Fatımi)|Ebu Mansur Nizar alel-Aziz Billah]]'ınin ölümü üzerine 996'da altıncı Fatımi[[Fâtımî]] halifesi[[Hâlife]]si olarak tahta çıktı. Yaşının küçüklüğü nedeniyle vasiliğine hadım köle Bercevan getirildi. Dinsel taasupla birleşen acımasız kişiliği, devlet yönetiminde başarısız olan vasili Bercevan'ı öldürttükten (1000) sonra ortaya çıktı; onu öldürterek yönetimi bütünüyle üstlendi. Halifeliğinin ilk dönemlerinde çoğunluğu [[Sünni]] olan halk arasında [[ŞiiŞiî]]-[[İsmailîlik|İsmailiİsmâ‘îlî]] inançları[[inanç]]ları yaymaya çalıştı. Bu amaçla 1005'te, “Darülhikme”''“Dar’ûl-Hikmet”'' adıyla bir akademi kurdu. [[Yahudi]]lerin ve [[Hıristiyan]]ların yanı sıra [[Sünni]]ler üzerinde de baskıcı bir politika izleyen, bu arada çok sayıda devlet adamını öldürten Hakim, Hamza el-Zuzani ve İsmaili[[İsmâ‘îlî]] dai[[Dâ’î]] [[Hamza ibn Ali ibn Ahmed]] ile yardımcısı [[Muhammed bin İsmailİsmâ‘il ed-DereziDerezî]]'ninyi etkisinde[[İsmâ‘îl’îyye]] kalarak[[İslam İsmailiyemezhepleri|Mezhebi]]'ni mezhebiniyayılması yaymayaiçin çalıştıgörevlendirdi. Birincisi 1008/09'da olmak üzere, içki kullanımıyla bazı yiyecekleri yasaklayan ve kadınlara ilişkin yeni düzenlemeler getiren fermanlar çıkardı.
 
Bunların benimsenmesi için uyguladığı baskılar, gittikçe artan keyfilik ve zulüm eğilimi ayaklanmalara yol açtı. Fesatlık çıkardıkları gerekçesiyle Beni Kurre kabilesinin bazı mensuplarını öldürttü ve hapsetti, mallarına da el koymuştu. Beni Kurre kabilesi içinde etkili biri olan [[Endülüs Emevileri]]nden Ebu Rekve adlı bir emirin Beni Kurre ile Halife Hakim arasındaki husumetten istifade ederek başlattığı ayaklanma Beni Kurre, Zenate ve Kitame kabilelerince desteklendi.<ref>[http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/37/780/10003.pdf], http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/37/780/10003.pdf.</ref> [[Mısır]]'ı ve başkenti tehdit eden bu ayaklanma büyük zorluklarla bastırılabildi.
 
Hakim, olasılıkla bu ayaklanmanın ve yıllardan beri süren kıtlığın etkisiyle Sünnilerle[[Sünniler]] ile uzlaştı. Artık eskisinden farklı bir tutum izleyen Hakim, dini[[dîn]]i konularda hoşgörülü davrandı, bu alandaki cezaları kaldırdı. Hatta, yalnızca [[İsmailiyyeİsmâ‘îl’îyye]] mezhebi[[İslam mezhepleri|Mezhebi]] ile ilgili ibadetleri kaldırarak açıkça Sünnilik'e geçti. Bundan sonra sürekli değişen fermanları ile bazen [[İsmaililik]]'e bazen [[Sünnilik]]'e eğilim gösterdi. Ancak [[gayrimüslim]]ler üzerindeki baskıyı azaltmadı.
 
1017'de [[İsmailiyyeİmâmet (İsmâ‘ilî i'tikadı)]] öğretisi ileri gelenleri [[Hamza binibn Ali ibn Ahmed]], [[El-Ahram]] ve [[AnuşteginMuhammed bin İsmâ‘il ed-DereziDerezî|Neştekin ed-Derezî]]'nin etkisiyle tanrısallığını[[ilâh]]lığını ''(yani [[Allah]]'ın kendisinde gözüktüğünü)'' ilan etti. Böylece [[Dürzilik]] adı verilen yeni bir [[Şii mezhebi]] ortaya çıktı. Bu yeni inancın açıkça propagandasının yapılması [[Sünni]] topluluğun tepkisiyle karşılaştı; Derezi'nin saklandığı halifenin sarayı kuşatıldı. Ancak Hakim, Derezi'yi [[Lübnan]]'a kaçırmayı başardı. Lübnan'a kaçan Derezi[[Muhammed bin İsmâ‘il ed-Derezî|ed-Derezî]] ise orada Allah'ın Hakim'de yeniden doğuşuna ilişkin görüşlerini yaydı ve bu inancı benimseyen bir topluluk oluşturdu (Dürziler). [[Dürziler]], Hakim'i günümüzde de saygıyla anarlar, Tanrı'nın onda belirdiğine inanarak yeniden dünyaya gelmesini beklerler. Hakim'in tanrısallığını ilan ettiği 1017 yılı Dürzilerce[[Dürziler]]ce takvim başlangıcı biçimde değerlendirilir.<ref>[http://www.tarihsayfasi.com/medeniyetler-tarihi/durziligin-kokeni.html], http://www.tarihsayfasi.com/medeniyetler-tarihi/durziligin-kokeni.html.</ref>
 
Hakim ayaklanmacılara çok sert davrandı; ayaklanmanın başladığı Fustad üzerine bir intikam harekatına girişti, asker göndererek pek çok kişiyi ağır biçimde cezalandırdı. [[Türk]] ve [[Berberi]] ayaklanmacılar ile halifenin [[Siyahiler|Siyah]] askerleri arasındaki çatışmanın iyice şiddetlendiği bir sırada, 23 Şubat 1021'de Hakim birden ortadan kayboldu. Kız kardeşi Sittülmüluk tarafından öldürüldüğünü ileri sürenler olduğu gibi Mısır'da görüşlerini yaymasının olanaksızlaştığını anlayarak ülkeden kaçtığını savunanlar da vardır.
Hükümdarlığı sırasında adını taşıyan [[astronomi]] cetvelleri çizdirdi.
{{Batıniyye|collapsed=1}}
 
==Ayrıca Kaynakça bakınız==
*[[Tevhîd Dâvâsı]]
{{Kaynakça}}
*[[Risalet’ül-Hikmet]]
*[[El-Mu'tenâ Baha’ud-Dîn]]
*[[Hamza ibn Ali ibn Ahmed]]
*[[Muhammed bin İsmâ‘il ed-Derezî]]
 
== Dış bağlantılar ==
* [[Encyclopædia Britannica|Encyclopædia Britannica Fifteenth Edition]] "Hakim (El-Hakim bi-Emrillah" maddesi
* Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi, "Hakim (El-Hakim bi-Emrillah)'' maddesi
{{Şiilik|collapsed=1}}
== Kaynakça ==
{{Kaynakça}}
 
 
{{s-start}}
Satır 47 ⟶ 61:
{{Halifeler}}
 
[[Kategori:Şiilik]]
[[Kategori:İsmaililik]]
[[Kategori:Dürzilik]]
[[Kategori:985 doğumlular]]
[[Kategori:1021 yılında ölenler]]