Alfred Nobel: Revizyonlar arasındaki fark

▲= '''Alfred Bernhard Nobel''' '''([[21 Ekim]] [[1833]], [[Stokholm]], [[İsveç]] – [[10 Aralık]] [[1896]], [[San Remo]], [[İtalya]]), [[İsveç]]li kimyager ve mühendis, [[dinamit]]in mucidi. Vasiyetiyle [[Nobel Ödülleri]]'ni başlatmıştır.''' =

▲==== '''Hayatı''' ====

▲==== Varlıklı bir aileden gelen anne Andriette Ahlsell ile mühendis baba Immanuel Nobel'in üçüncü oğlu olarak Stokholm'de dünyaya geldi. Alfred doğduğunda, babası iflas etmişti, dolayısıyla ailesinin maddi durumu iyi değildi. Nobel ailesi [[1837]]'de [[Finlandiya]]'ya, [[1842]] yılında ise [[St. Petersburg]]'a taşınır. St. Petersburg'da babası Immanuel Nobel bir atölye açar, annesi ise bir bakkal dükkânı işletir. Baba Nobel, St. Petersburg'da büyük başarı kazanır ve Rus ordusu için silah üretmeye başlar. ====

▲==== Alfred Nobel, özel öğretmenler tarafından eğitilir. Doğa bilimleri, dil ve edebiyat alanlarına yoğunlaşır. On yedi yaşına geldiğinde [[İsveççe]], [[Rusça]], [[Fransızca]], [[İngilizce]] ve [[Almanca]]'yı akıcı bir şekilde konuşabilmektedir. Fizik ve kimyanın yanı sıra, onun bir mühendis olmasını isteyen babasının pek hoşuna gitmese de Alfred İngiliz edebiyatına ve [[şiir]]e de ilgi duymaktadır. ====

▲==== Babası onu [[kimya mühendisliği]] eğitimi görmesi için yurtdışına gönderir. İki yıllık süre içinde [[İsveç]], [[Almanya]], [[Fransa]] ve [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]'de bulunur. [[Paris]]'te bulunduğu süre zarfında dönemin ünlü kimyageri [[T. J. Pelouze]]'nin laboratuvarında çalışır. Burada ayrıca güçlü bir patlayıcı sıvı olan [[nitrogliserin]]i keşfeden İtalyan kimyager [[Ascanio Sobrero]] ile tanışır. Alfred Nobel de nitrogliserin ile ilgilenmektedir. Nitrogliserin, baruttan daha güçlü olmasına karşın, basınç ve sıcaklığın etkisiyle kolayca patlamaktadır. Nobel'e göre bu durum nitrogliserinin pratik kullanımını sınırlandırmaktadır. ====

▲==== Alfred Nobel, [[1852]]'de ailesi tarafından St. Petersburg'a geri çağrılır. Nobel, nitrogliserin ile ilgili çalışmalarına burada devam etmeye çalışır. Ancak, babası Immanuel Nobel'in işleri bozulmaya başlar. [[Kırım Savaşı]]'nın sona ermesini takiben Rus ordusu baba Nobel'in işletmesinden silah sipariş etmeyi keser. Baba Nobel, bir kez daha iflas eder. Bunun üzerine baba Nobel iki oğlu Alfred ve Emil ile birlikte Stokholm'e geri döner (Diğer oğulları Robert ve Ludvig ise St. Petersburgda kalır). ====

▲==== Alfred Nobel, [[1863]] yılından itibaren nitrogliserin ile ilgili çalışmalarına Stokholm'de devam eder. [[1864]] yılında çalışmalarını yürütürken bir patlama olur. Kazada, küçük kardeşi Emil ile birlikte dört kişi hayatını kaybeder. Alfred Nobel'in Stokholm şehri sınırları dahilinde çalışma yapması yasaklanır. Bunun üzerine Alfred çalışmalarına Malaren Gölü yakınlarındaki bir mavnada devam eder. ====

▲==== [[Nitrogliserin]]'i patlayıcı madde olarak kullanma yollarını araştırdı. [[1863]] yılında Stokholm'de az miktarda nitrogliserin yapmaya başladı. Birkaç ay süren araştırmaların sonunda bir patlama ile laboratuvar yıkıldı. Çalışmalarına devam eden Alfred Nobel [[1865]]'te yeni bir fabrika kurdu, bir süre sonra ikinci fabrikasını da açtı. [[1864]] yılında araştırmalarının sonucunu aldı ve dinamit barutunu buldu. Araştırmalarına devam eden Nobel, [[1877]]'de ''Balistit'' adını verdiği yeni bir çeşit barut tasarladı. [[1879]]'da, [[Paris]] yakınlarındaki Servan'da bir laboratuvar kuran Nobel, buradaki çalışmaları sırasında ''dumansız barut'' adını verdiği ve eşit miktarlarda nitrogliserinle nitroselüloz karışımından oluşan, itici barutu buldu. ====

▲==== Birkaç yıl sonra ''kordit'' adlı patlayıcı madde konusunda [[İngiliz]] hükümeti aleyhine dava açtı, ancak davayı kaybetti. Bu dönemde Fransa'ya karşı kurulan bir ittifakta İtalya ile işbirliği yapan Nobel, aleyhindeki kampanyalar sonucunda Paris'i terk ederek İtalya'nın amınakorum Remo şehrine yerleşti, laboratuvarını da oraya taşıdı. ====

▲==== Nobel, San Remo'da [[1896]] yılında beyin kanaması sonucu öldü. Vasiyetinde, mirasının [[Nobel Ödülü|Nobel Ödüllerinin]] enstitüleştirilmesi yönünde kullanılmasını ve 33.200.000 kronunun her yıl insanlığa hizmette bulunanlara sunulmasını istemiştir. ====

▲==== Bu ödüller, [[fizik]], [[kimya]], [[tıp]] veya [[fizyoloji]], [[edebiyat]] ve [[barış]]a hizmet olmak üzere toplam beş dalda verilecekti. Nobel'in bu vasiyeti önceleri büyük tartışma yarattı. Ancak [[1900]] yılında İsveç hükümetinin [[Nobel Vakfı]]'nı kurmasıyla, Nobel Ödülleri düzenli olarak verilmeye başlandı. Daha sonra [[1968]]'de İsveç Bankası Alfred Nobel'in anısına bir [[ekonomi]] ödülü vermeyi kararlaştırdı, ödül ilk kez 1969'da verildi. ====

▲==== Sentetik bir element olan [[Nobelyum]] onun anısına bu isim ile anılmıştır. ====

▲==== Nobel ödülleri her sene ölüm tarihi olan 10 Aralık'ta verilmektedir. ====

▲==== Ayrıca bakınız ====